DƯƠNG TỬ GIANG

VÀ SỰ CỞI LỚP CỦA NGƯỜI CÁCH MẠNG

N ói đến những nhà văn lý thuyết ở miền Nam trong giai đoạn 1945-1950 ngoài Hồ Hữu Tường với các quyển Chị Tập, Thu Hương, Sơn Khanh với các quyển Giai Cấp, Tàn Binh, Thẩm Thệ Hà với quyển Người Yêu Nước ta còn phải kể đến Dương Tử Giang với quyển Tranh Đấu. Tôi gọi là nhà văn lý thuyết gia trong giai đoạn nầy những nhà văn ngoài việc dùng văn phẩm kết tội bọn thống trị, đề cao những người vùng lên chống áp bức, còn gói ghém trong đó một đường lối tranh đấu theo họ là phương thức khả dĩ dẫn dắt hạng người bị bóc lột ra khỏi cảnh khổ đau. Ở đây, tôi xin tìm hiểu trường hợp Dương Tử Giang.

Quyển Tranh Đấu là lời tự thuật của một người con gái tiểu tư sản ý thức được nhiệm vụ mình đã không ngần ngại chối bỏ giai cấp mình nhập vào giai cấp bị áp bức để hoạt động được hữu hiệu hơn. Quyển truyện nặng nề đoạn đời thơ ấu của cô gái ấy gần phần kết tác giả đưa ra những điều mà tôi nói là lý thuyết tranh đấu của Dương Tử Giang.

Người con gái trong truyện là Ngọc Nga con một hương chủ giàu có trong làng Giồng Trôm tỉnh Bến Tre. Nàng cũng như bao con gái trong gia đình giàu có yên hưởng những sung sướng mang lại do địa vị của gia đình mình. Nhưng vì lúc nhỏ chứng kiến hai lần minh chứng nổi đau khổ của người nghèo vã lại là người biết suy nghĩ nên Ngọc Nga xúc động mạnh. Hai lần nầy là hai lực đẩy đã hướng cuộc đời nàng đi về phía khác, phía có ý nghĩa hơn.

Trước nhất là nỗi oan ức của vợ chồng Sáu Lạ.

Sáu Lạ có vợ đẹp nhưng nghèo lại vừa mới đến đất Giồng Trôm. Một bữa kia anh bị bắt đóng trăng suốt đêm vì trong nhà có truyền đơn cách mạng và đêm đó hương quản Kính trong làng đã lừa dịp qua lại với vợ anh.

Ai cũng thấy liên lạc giữa thầy hương quản, truyền đơn cách mạng, cô vợ đẹp của anh Sáu Lạ và đêm tối. Nhưng hương Kính chưa kịp cười mãn nguyện vì mưu mô mình được thành tựu thì phải chết dưới tay của người đàn bà khí tiết. Cả hội đồng hương chức ở đây vì lý do nầy lý do khác đã hùa nhau lại kết tội vợ chồng chú Sáu Lạ.

- Có chú Kế Hiền chú nóng con nên ép làng phải buộc tội vợ chồng thằng Sáu Lạ và con hương hào Trọng cũng ở trong bân làng nên hội tề, đồng vị tình họ buộc vợ chồng thằng Sáu Lạ gắt lắm… Sợ có thể tử hình (Tranh Đấu trang 23)

Ỷ chúng hiếp cô, vị nể người nầy quen biết để hiếp đáp người lạ dẫu rằng người quen có lỗi, đó là việc xảy ra hàng ngày dưới những chế độ bất công hay dung dưỡng bất công. Do đó vợ chồng Sáu Lạ trước khi được tòa án xét xử, đã bị nhóm bà con với hương quản Kính nhân danh “hành pháp cấp xã” làm thịt để trả thù…

Một người lính co chân đá mạnh vào ngực anh, anh cúi đầu hai tay ôm ngực rên nho nhỏ. Viên cai bảo người lính.

- Đánh thấy mẹ nó cho tao!

Người lính đá thêm vào hông anh mấy cái nữa…anh khạc nhỗ một búng máu và ngước lên nhìn tôi. (trang 15)

…Anh Sáu chỉ mặc một cái quần cụt đen. Mặt, ngực và 2 bắp thịt ở vai và cánh tay của anh sưng phồng lên và bầm tím. Mắt anh nhắm nghiền lại. Chốc chốc anh lại cựa mình và rên nhỏ (trang 27). Tôi nhìn mấy mảnh thịt thâm tím và như sình lên, không còn giống hình người nữa và tôi nghĩ hiện nay trừ ra vợ anh ai ai cũng gớm ghiếc không dám đụng đến mấy mãnh ấy, sợ dơ tay mình, và cũng sợ vạ lây (trang 30)

Chứng kiến cảnh đau khổ của người cô thế ở giữa một bầy sói, nhìn sự thương yêu của họ trong cảnh khốn cùng thấy đôi mắt biết ơn của họ khi được giúp đở, hiểu rõ bộ mặt thực của những người đã dựa trên quyền thế để làm khổ họ, trong đó có cha mình, Ngọc Nga bị kích động mãnh liệt , sự bất bình len lỏi trong tâm tư nàng từ đó.
Tuổi trẻ giàu tính thiện, hơn nữa lại là một người con gái thích suy tư, dễ xúc động nên Ngọc Nga oán hờn những kẻ hiếp đáp người và để lòng thương hại cho những người bị nạn. Từ đó nàng có tư tưởng không muốn ở chung với những người nhân đạo giả hiếp đáp người nghèo, bợ đở kẻ trên. Từ bỏ thế giới hiện sống thì tìm đâu ra một thế giới khác khi hoàn cảnh chưa thể chín mùi để nàng có thể tạo ra một thế giới lý tưởng theo ý mình. Bởi vậy Ngọc Nga chỉ cón có cách độc nhất tìm một chỗ cô tịch để quên và để xa lánh. Nhưng đi về tôn giáo không bằng lý thuyết, không bằng sự giác ngộ, không bằng sự ý thức vì cuộc đời theo tôn giáo đó dạy mà chỉ vì hết ngã, phải đi vào chớ không thể làm khác hơn thì một vấp ngã nhỏ cũng có thể làm cho người ta bỏ tôn giáo được. Và Ngọc Nga gặp những lý do khiến nàng bỏ nhà Chùa, bỏ tôn giáo: Cảnh hiếp đáp ở chùa. Cảnh vợ ông Hoà thượng chửi rũa tá điền đến làm công quả.

“Hồi chiều hôm qua qua hủ tương đầy nhóc, bây giờ không còn tới hai phần, ăn gì mà ăn dữ vậy. Trời Phật xuống mà coi!...Bà Cả nghĩ coi ăn như vậy thì mạt còn gì? (Tranh Đấu trang 43)

Đây cũng là một nguyên nhân khiến Ngọc Nga không chán đời thụ động nữa, lúc nầy nàng chưa biết chống đối bất công bằng cách gì nhưng thấy cách giả dối lý tài ở những kẻ núp bóng tôn giáo nàng không thể nào chịu được. Nàng cũng biết rằng không phải ở chùa là xa lánh được thế giới hiếp đáp, là có thể tìm thấy cái yên tĩnh của tâm hồn. Phải tìm cách khác và nàng đến kết luận: “Muốn không còn sự ức hiếp phải đi vào cuộc đời để sửa cuộc đời lại, dạy kẻ bị ức hiểu rõ quyền lợi của họ, đưa cho kẻ yếu cái khí giới hữu hiệu là pháp luật để họ tự vệ mỗi khi cần đến. nhưng nàng chưa kịp thực hiện cái chân lý vừa le lói trong tâm trí thì lại phải chứng kiến một cảnh đau lòng khác. Cảnh nầy gây xúc động nhiều ở tâm hồn nàng. Cái chết của chị Kim Huê bạn cùng lớp Kim Huê mồ côi cha mẹ, ở với người cô nghèo. Cô nàng buôn bán cực nhọc mới đủ sức nuôi cháu đi học. Kim Huê nhờ học giỏi nên được học bổng nội trú trong trường Nữ Trung Học Saigon. Ở đây giữa các bạn cùng học, kim Huê tượng trưng cho sự lạc lõng, giữa những cô gái bắt đầu thấy cần thiết của những tà áo đẹp, những lọ nước hoa thì Kim Huê chỉ mang mãi trong mình cái áo dài độc nhất may từ ba năm trước. Giữa những cô gái dậy thì mơ mộng yêu đời thì Kim Huê thấy một chân trời u ám trước mặt. Họ không chơi với nàng, họ không nói chuyện với nàng, họ xô nàng vào thế phải sống thui thủi đơn độc rồi kết luận là nàng “rừng” quá ngày chỉ tối không nhếch môi với ai nửa lời! Và tướng tá “ridicule” quá!

Không phải Kim Huê không thích những tà áo tân thời, những lọ nước hoa thơm phức, không phải nàng không muốn nói chuyện với những người có tiền mua những thứ ấy. Nếu nàng sống chung những người nghèo, quanh năm lo miếng ăn thì chắc chắn không có chuyện xảy ra, đàng này Kim Huê lại không may sống giữa đám người con gái sang giàu dư thì giờ để chỉ phán đoán giá trị những người con gái khác qua những thứ bên ngoài. Bị mặc cảm thua kém tự ty, thu mình lại nên sự cách biệt với các bạn càng ngày càng lớn dần. Từ đó đưa đến việc bị ghét bỏ, khinh rẻ của các bạn chỉ một bước rất gần. Thế rồi vì ngây thơ nàng bị họ dụ dỗ đưa vào trồng. Họ mơn trớn để đưa tiền cho nàng với lý lẽ giúp đở bạn bè trong cảnh nghèo khổ để khi nàng nhận lời họ có lý do khinh khi nàng hơn và kết luận chỉ là kẻ ham tiền đáng ghét. Họ có biết đâu đã đem cái nghèo nàn của người khác ra làm trò cười bằng một cuộc đánh cá. Khi người ta tưởng lầm trong lòng họ còn le lói một vài lòng nhân từ bấy lâu chưa có dịp phát ra được người ta chấp nhận lòng nhân từ của họ: người ta chịu bỏ cái phẩm giá làm người của mình để đưa họ lên cao bằng cách chịu nhận sự bố thí của họ, chịu ân họ thì họ lại làm cho người ta bẽ bàng, tủi nhục: