“Cây trúc xinh tang tình cây trúc mọc bên đình,
Em xinh tang tình em vén váy một mình nom rất xinh là xinh”!

Và:

“Trèo lên cây mít ối a, tôi thấy cô em ối a,
Cô không mặc quần, hai tay bịt lồng ư ứ ối a ứ ư…”!

“Nói” thế chứ, tôi nhìn thấy trong ánh mắt của Cha Ninh như dung chứa tất cả khoảng trời quê hương Bắc Ninh, và hình như tố chất quê nhà đã thấm nhuần vào tâm hồn nơi chốn chôn nhau cắt rốn này, nơi đất gò nổi kia là mộ phần tổ tiên chôn cất hình hài ông bà, cha mẹ và những người thân yêu đã quá vãng mà mối dây liên hệ tinh thần đạo đức, nhân luân, cương thường… vẫn còn được tiếp nối truyền thừa đến thế hệ con cháu tôn thờ, kính trọng là Hồn Nước nhà thiêng liêng thẩm thấu làm nẩy sinh tình yêu nước. Yêu nước là một tiến trình từ tiềm thức lên ý thức, từ trừu tượng sang cụ thể, từ tư tưởng bước sang hành động. Do đó, yêu nước không thể chỉ để ngấm ngầm trong lòng, cũng không chỉ phô bày bằng miệng lưỡi. Yêu nước phải được thể hiện bằng hành động cụ thể bởi vì, chỉ có lửa mới thử được vàng, lấy gian nan mới thử được sức người và hành động mới tỏ lộ được mức độ tinh thần. Bản chất của tình yêu là quên mình và tận hiến, là phục vụ và hy sinh. Do đó, là phải dám hy sinh cho nước. Hy sinh không phải vì xung động nhất thời như lửa với rơm bùng lên rồi tắt ngúm, trái lại phải hy sinh với một ý thức cao độ như một kẻ tu đạo tận hiến cuộc đời phụng vụ cho lý tưởng. Cha Ninh đã có đức tin và tận hiến đời ngài cho Thiên Chúa, ngài làm một mục tử chăn chiên với lý tưởng cao thượng và bản thân sống khắc kỷ mà lại đại lượng với thế nhân cuộc đời. Tôi tự vấn bản thân mình và cảm thấy bản ngã “cái ta” của sự ươn hèn, ỷ lại, của sự cầu an hưởng thụ, của sự sợ khó, sợ khổ. Từ xưa đến nay tự thắng mình không phải là chuyện dễ làm và mới thấy cái khó khăn của sự tự thắng, khi phải cắn chặt răng để chịu thiệt, đứng vững gót để làm người mới thấy được cái giá trị của sự hy sinh: Hy sinh hạnh phúc riêng của đời mình như Cha Ninh để vác thập giá đi trên quảng đường dài chông gai và nhân thế vốn dĩ bạc bẽo vô tình thì thật là không phải phàm nhân nào cũng làm được? Đất linh Bắc Ninh sinh nhân tài kiệt xuất Hồng Hà Nữ Sĩ Đoàn Thị Điểm, bà đã chiếm địa vị tôn kính trong Văn Học Sử Việt Nam và đặc biệt tuy dưới thời Quân Chủ phong kiến, bà là một nữ sĩ tài danh đã vượt trội đã góp tinh hoa cho nền văn học nước nhà với nhiều tác phẩm phong phú tài tình, đã kinh qua thời gian dài nhiều thế kỷ chưa bị phai mờ theo tính cách đào thải vô thường của vạn pháp biến thiên và tính vô tình của thế thái nhân tình. Ngày nay chúng ta nhìn lại địa vị xã hội của người phụ nữ Việt qua chân dung Hồng Hà Nữ Sĩ Đoàn Thị Điểm gốc Bắc Ninh để thấy và minh chứng rằng trong dòng lịch sử của dân tộc, người phụ nữ Việt Nam đã có địa vị xứng đáng tôn kính với giá trị mà họ đã thật sự đóng góp tài hoa trong lịch sử tiến hóa của dân tộc Việt Nam. Linh mục Vincent Nguyễn An Ninh xứng đáng là một nhân phẩm của dòng nhà đất Bắc Ninh.

Vào buổi sáng mùa hè năm 1979 tại sân cỏ của Elcamino College. Cha Ninh đến thăm đội tuyển túc cầu Giao Chỉ đang đá tranh với đội tuyển bạn trong giải Túc Cầu Liên Trường, vẫn dáng đi bước nhanh và nụ cười thân thiện ẩn chứa niềm vui rạng rỡ…Tôi nhìn thấy miếng bông băng bịt một bên mắt sau cặp kiếng mát của Cha. Hỏi thăm tôi mới biết ngài đang trong chương trình điều trị bệnh mắt cườm. Tôi thoáng ái ngại và lo cho Cha với thâm tâm cầu nguyện ơn trên ban ơn chửa lành cho Cha bình phục. Tuy vậy, tôi vẫn thấy thoáng hiện ánh mắt của Cha qua lớp kính màu, niềm tin vào tương lai tốt đẹp của “phong trào” Tình Quê Trên Đất Mới đang phát triển khả quan lân lan tới những cộng đoàn người Việt phụ cận, và một số tiểu bang khác ngoài California. Anh em Giao Chỉ chúng tôi là những huynh trưởng của phong trào Giới Trẻ Miền Tây Hoa Kỳ và nhiều anh em huynh trưởng thân tình với Cha, cùng họp lực với nhau tổ chức những Trại Hè Tình Quê Trên Đất Mới từ những năm khởi đầu 1977-1978- 1979…với số trại viên lên tới gần cả ngàn cho mỗi lần họp trại. Cũng trong thời gian này, Cha Ninh giảng dạy giáo lý Công Giáo cho tôi và chính Cha tổ chức thánh lễ đồng tế do đức Hồng Y Roger Mahony tổng giáo phận Los Angeles chủ lễ cùng với quí Cha Chu Quang Minh, Đỗ Quang Biên, Hà Thụ Tôn và đương nhiên có Cha Ninh linh hướng làm lễ rửa tội cho tôi. Thật là vinh dự cho một con chiên tân tòng như tôi.

Nhưng rồi đoạn đường “vác thánh giá” mục vụ với khuynh hướng cố giữ gìn văn hóa truyền thống Việt ít nhiều không bị cơn bão đời sống thực dụng vị lợi mới mẻ muốn cuốn hút theo thời… Cha lo lắng tính chất “cây quít trồng ở Giang Nam vị ngọt, đem trồng ở Giang Bắc thì chua” đã là “vấn đề” cần phải đề xướng những sinh hoạt lành mạnh, lý tưởng tốt đẹp hướng thượng cho giới trẻ qui tụ về nguồn…Nhưng hình như có “va chạm” và các “quan tôn giáo” không hài lòng, cuối cùng Cha Ninh phải khăn gói quả mướp tới tạm cư ở nhà dòng này, mai lại ở nhà dòng khác, thân bất định hà phương…? Tuy vậy, cho dù ở đâu Cha cũng gọi phone báo tin cho tôi, và tôi lại tới thăm và học hỏi thêm giáo lý với Cha từ loby này tới căn phòng khác dành cho Cha ở tạm. Ánh mắt của Cha cũng vẫn sáng ngời với niềm tin lý tưởng kỳ vọng ở tương lai. Với tôi quê hương Việt Nam là một quê hương ân sâu nghĩa nặng, đúng hơn là một dân tộc biết yêu, biết ghét. Ý thức được sự yêu, sự ghét với những đối tượng rõ rệt, có lý do biện chứng rõ ràng. Yêu cái nên yêu và ghét cái đáng ghét làm hai nhân tính rõ nét có tính cách nhất quán không khoan nhượng a tòng. Tôi nhìn và ái ngại cho Cha cô thân vạn lý du trên quảng trường đồ có gai đâm và đá sỏi trên đường có vẻ như thiên lý xa xôi…Nhưng tôi cũng cố suy nghĩ và tự nhủ thầm biết đâu trong những đêm hôm tăm tối, có vì sao khuya còn le lói ánh sáng trên trời, những ngày mưa mù mịt, sẽ có chút ráng nắng chờ lên. Tôi cầu nguyện cho Cha bình an trên đường tới quản nhiệm cộng đồng công giáo Detroit có nhiều tuyết lạnh phủ kín mà Cha sẽ được sưởi ấm bởi tình người trong ơn phúc của đức Mẹ Maria và Chúa Jesu an lành.

Khi còn là một thiếu niên sống với ân tình cưu mang nuôi dưỡng của Anh Lợi trong Võ Đường Thần Phong, mỗi ngày chủ nhật cuối tuần, tôi vẫn thường cùng với Anh đi lễ tại nhà thờ trong căn cứ phi trường Tân Sơn Nhứt, mặc dù tôi không phải là giáo dân Công Giáo. Bây giờ tại Mỹ và Cha Ninh đã không còn ở California nữa, tôi không còn đến nhà thờ để “xem và rước lễ” như một tân tòng để nghe “này là mình ta, nầy là máu ta, các con hãy nhận lãnh ăn thịt, uống máu ta mà sống đời đời…”…Nhưng trong âm thầm “bế am diện bích” tôi lần tìm Đọc để Học như góp nhặt những hạt ngọc trí tuệ trong quyển Kinh Thánh cựu ước, tân ước và thích thú tâm đắc với tư tưởng:” Trí thông minh của vua Solomon có khác gì với hoa huệ ngoài đồng…” vốn thật là pháp tánh bình đẳng của vạn vật như nhiên là tự nhiên, và trong Cựu Ước:”Thánh Moses xuống núi sấp mình quỳ lạy và hôn mặt đất rồi xuất thần thảng thốt nên lời: “ Ôi… Mặt đất thật mầu nhiệm… ” ? Ngay tại thời khắc bấy giờ thân tâm của Moses trực ngộ với đất, Moses là đất mà đất cũng là Moses, hai thực thể đã hoà nhập thành một đồng nhất, Moses cảm nhận đất như thế nào thì đất đồng cảm nhận Moses như y như vậy…!  Đến nay đã qua đi hơn 3.000 năm… Có ai trong số hàng triệu Kytô hữu thấu hiểu và chứng nghiệm được trạng thái “xuất thần” của thánh Moses? Còn gì tuyệt vời hơn “ Khi ấy Chúa Jesu dẫn các đồ đệ đi trên đường thì John (thánh Gioan trẻ tuổi) nhận được tin mẹ vừa mất, John xin phép Chúa cho mình về lo tang ma chôn cất mẹ xong rồi sẽ tiếp tục theo Thầy. Chuá Jésu đã dạy bảo: ” Hãy để kẻ chết chôn người chết, còn ngươi hãy theo ta để được đường sáng sống đời đời …”. Ôi…với trí óc phàm phu của chúng ta làm sao có thể với cao tới triều thiên mà luận bàn thiên tính của Chúa, Ngôi Lời của Đấng Tối Cao, nhưng chỉ dám thành khẩn, mạo muội nói đến chỉ phần cách riêng nhân tính thôi, lời dạy bảo trên đã kinh lịch rốt ráo cả tiến trình của nhân sinh và vũ trụ vì theo Ta là đường sáng, đường sống, không như kẻ thường nhân mãi lo toan tìm thủ đắc của cải, tiền bạc, tận hưởng thú vui vật chất xa hoa, huân tập thói hư tật xấu chất chứa đầy tấm thân có khác gì con thú người mãi mê, miệt mài chìm đắm trong biển đọa lạc phù hoa, điên đảo mộng tưởng rồi trở thành phế vật có khác gì cái xác sống, tức đã chết thì hãy để kẻ chết chôn người chết…! Để trực chỉ Tâm con người Chúa đã nói với đám người hung nộ kết tội người đàn bà ngoại tình:” Ai trong các người là người không có tội, hãy cầm đá và ném người đàn bà kia”? Với người đàn bà phạm tội ngoại tình: ”Ta không bắt tội bà đâu, hãy đi đi và đừng làm tội nữa” và từ bi thay :” Xin Cha tha tội cho chúng vì chúng không biết việc chúng làm…”! Vì thế, đã qua hơn 2000 năm Chúa vẫn ngự trên trên bàn thờ của từng tâm hồn, từng gia đình con chiên thiện lành thờ phượng Chúa và theo Chúa là tối hậu của hành trình đến Nước Trời. Dòng sông Nil đã bồi thiên khí cho toàn thể vùng đất Trung Á để có một xóm làng nhỏ bé Nazareth thời bấy giờ chỉ vỏn vẹn không quá 50 nóc gia đơn sơ mộc mạc với một hài nhi Jésu đã làm nên một Thiên Triều vô tiền khoáng hậu trên trái đất và là kết tinh của hơn 2000 năm Văn Minh Tây Phương. Tôi cám ơn Cha Ninh đã giúp cho sự tầm học được tư tưởng cao đẹp trong Thánh Kinh là chí thiết trên đường tu học cố hoàn thiện bản thân trên đường đời. Thật là Cha đã không uổng phí làm người “Đạp Tuyết Tầm Mai” góp nhặt những mảnh trúc lụa gấm hoa là giá trị văn hóa tinh thần dân Việt, và biết đâu trong số những bông hoa mai sẽ nở màu tươi thắm trên quê hương Việt Nam buổi rạng đông.

Năm vừa qua, gặp lại Cha tại buổi họp mặt thân tình với anh chị em cô Yến con Bà Cố. Cha vẫn với giọng nói tràn đầy niềm tin trong ân sủng thánh linh, không hề có một chút ưu tư tiêu cực bản thân, tuy đôi mắt của Cha đã gần như mù mờ và nhạt nhòa lung linh bóng sắc hình thể đối tượng trước mặt . Có cô Nhan cháu gái của Cha đã an nhiên bỏ đi mảnh đời phàm nhân luyến ái, hôn sự, gia đình…để được cận kề săn sóc cho Cha suốt cuộc đời. Ôi,…quả thật trên đời này còn có thánh nhân trong đời thường và dễ gì có mấy ai cam chịu thiệt thòi và kham nỗi khó khăn cơ cực cho riêng mình? Cha kể cho tôi nghe hành trình về Việt Nam để học tập kỷ năng xử dụng Computer cho người khiếm thị như Cha…Và thật là xúc động lần trở lại chủng viện tại miền Bắc và Nam là nơi mà Cha đã từng là chủng sinh ở tu học cho tới ngày thụ phong Linh Mục. Tôi lắng nghe Cha nói với âm thanh tỏ bày nỗi niềm vương vấn cố hương ngày tháng cũ, và cố hình dung trong đôi mắt mù mờ nhân ảnh của Cha sau tròng kính sẫm màu, có nhân dáng người tu sĩ đứng trầm ngâm ngoài khuôn viên chủng viện, nhìn mái ngói rêu phong lung linh dưới ánh nắng của ráng chiều chênh chếch và khoảng tường loang lỗ vôi vữa cũ kỹ…bùi ngùi kỷ niệm dậy lên như tiếng sóng ở trong lòng…

Nắng chiều in bóng tu viện quê nhà
Trong ánh mắt chưa nhạt nhòa quên lãng

Con chúc Cha luôn được an lạc, hạnh phúc trong ân sủng của Chúa Jesu, Mẹ Maria nhân từ.

– mùa Thu 2023.

TRỊNH KHẢI HOÀNG

VVM.31.8.2023