M ình nói “gặp lại” vì mình gặp nó lần đầu tại nhà một nhân vật văn học rất nổi tiếng khi bác ta còn ở đường Kỳ Đỗng, nay mới gặp lại cuốn sách tại một của hàng sách cũ ở đường Nguyễn Thái Sơn, và số tiền mình phải trả chỉ là 200 đô mít, một cái giá mà mình cho là khá rẻ so với giá trị cuốn sách. Đây là một cuốn sách bằng Pháp văn được một nhà xuất bản Pháp rất nổi tiếng là nhà Plon in năm 1899 tức là 122 năm trước. Cuốn sách mang tựa đề “Chuyến đi vòng quanh châu Á”(Le tour d’Asie) của tác già Marcel Monnier (1853-1918), một người được coi vừa là một nhà thám hiểm, một phóng viên, một nhiếp ảnh gia và một nhà văn Pháp. Cuốn này có một dấu sao ngay dưới tựa để cho biết nó là cuốn 1 của một bộ 3 cuốn và đề tài chính của cuốn 1 này là COCHINCHINE (Nam Kỳ), ANNAM (Trung Kỳ), và TONKIN (Bắc Kỳ), và ngay nơi trang cuối có quảng cáo cuốn 2 với 2 ngôi sao với đề tài là l’EMPIRE du MILIEU (Trung Quốc). Cuốn sách được xuất bản năm 1899 thì năm 1900 nhận được giải thưởng Marcelin Guerin của Hàn Lâm Viện Pháp Quốc trao tặng. Vì thích cuốn 1 này là cuốn nói toàn về chuyện Trung Nam Bắc kỳ của mình nên tôi có để tâm tìm hiểu thêm thì biết là toàn bộ là 3 cuốn nhưng cuốn thứ ba vì đụng chạm chính trị gì đó nên không được in, tóm lại trong cả bộ chỉ có cuốn nói về nước mình là tôi thấy nên quan tâm.
Gặp lại cuốn quý thư trong những ngày Covid chết tiệt nhàn rỗi tôi đã cưỡi ngựa xem hoa và cất công giới thiệu với quý bạn như dưới đây:
Cuốn sách nói về ba kỳ ở nước ta và nói về Nam Kỳ (Cochinchine) đầu tiên và phần này được chia thành VI (6) chương như sau:
- Chương I nói về các điều sau : Cảm xúc khi mới tới – Các chuyện lăng nhăng ở Nam Kỳ - Một buổi họp của Hội Đồng Thuộc Địa – Sài Gòn ban ngày và buổi tối với đèn lồng.
- Chương II nói về : Phong cành ngoại ô - Trên sông Đồng Nai - Thác Trị An.
- Chương III nói về: Nơi xứ Mọi
- Chương IV nói về : Từ Sài Gòn tới Pnom-penh - Con đường đi Angkor
- Chương V nói về : Angkor
- Chương VI nói về : Bangkok theo đường chim bay
Phần hai nói về Trung Kỳ (Annam) được chia thành IV (4) chương như sau:
- Chương I nói về : Bờ biền Sắt - Đà Nẵng và Ngũ Hành Sơn - Trên đường cái quan
- Chương II nói về : Huế và ngoại ô - Các Dòng Thừa Sai ở Trung Kỳ - Kim Long - Cuộc hội chợ của người Lào
- Chương III nói về : Nơi ở của hoàng gia - Hội Xuân - Một đại hội ở triều đình Huế
- Chương IV nói về : Vóc dáng quan lại - Ở phủ ông Hoàng Touli - Ăn tiệc cưới - Quan lớn Nguyễn Trọng Hiệp - Những cảm nghĩ về du lịch của Đệ Tam Nhiếp Chính vương
Phần ba nói về Bắc Kỳ (Tonkin) được chia thành VI (6) chương như sau:
- Chương I nói về : Các cuộc tiếp xúc - Hải Phòng -Vịnh Hạ Long - Hòn Gai và Kẻ Bảo
- Chương II nói về : Hà Nội
- Chương III nói về : Đường đi Yên Thế - Ở doanh trại ông Để Thám - Một tướng cướp biển đã nghỉ hưu
- Chương IV nói về : Đường tàu hỏa đầu tiên ở Bắc Kỳ - Từ Lạng sơn tới Ải Nam Quan
- Chương V nói về : Ở Quảng Tây - Long Châu
- Chương VI nói về : Trong thung lũng Sông Thương -Ở trang trãi La Croix Cuvelier ở Lục Nam - Chế độ bảo hộ nông nghiệp
Thật là một cuốn sách có khá nhiều chuyện để đọc về người mình vào thời điểm đó, dưới cái nhìn của một phóng viên Pháp trên 100 năm trước…
