Nguyên bản: КОЛЫМСКИЕ РАССКАЗЫ
(CÂU CHUYỆN TỪ KOLYMA)
Varlam Tikhonovich Chalamov (tên Nga: Варла́м Ти́хонович Шала́мов) sinh ngày 18 tháng 6 năm 1907 tại Vologda và mất ngày 17 tháng 1 năm 1982 tại Moscou.
Nhà văn, nhà báo và nhà thơ, Varlam Chalamov là một người đã sống sót được sau hơn 17 năm trong Gulag.
Ông đã trải qua phần lớn thời gian bị giam cầm từ năm 1937 đến năm 1951 trong các trại lao động cưỡng bức tại vùng Kolyma ở Sibérie , một phần là vì ông ủng hộ Leon Trotsky và ca ngợi nhà văn chống Liên Xô Ivan Bunin. Năm 1946, trước cái chết, ông trở thành trợ lý y tế trong khi vẫn còn là một tù nhân. Ông giữ công việc này trong suốt thời gian thụ án, sau đó thêm hai năm nữa mặc dù đã được trả tự do, cho đến năm 1953.
Từ năm 1954 đến năm 1978, ông viết một bộ truyện ngắn về những trải nghiệm của chính ông trong các trại Gulag.
Bộ truyện này được sưu tầm lại và xuất bản thành sáu tập, gọi chung bằng tựa đề Kolyma Stories (Kolyma Tales)- Câu Truyện Từ Kolyma.
Bản thảo gốc Câu Truyện Từ Kolyma được đưa sang Mỹ năm 1966 rồi xuất hiện trên tờ New Review trong những năm 1970 và 1976. Phiên bản tiếng Nga chỉ xuất hiện trên bản in vào năm 1978 tại Luân Đôn bởi cơ sở Overseas Publications Interchange Ltd . Năm 1980, John Glad đã xuất bản Kolyma Tales từ các bản dịch của chính ông, trong đó có tuyển tập các câu chuyện. Cuốn sách tiếp theo, Graphite, cung cấp thêm những câu chuyện từ Kolyma Tales.
Колымские рассказы (Kolyma Tales) xuất hiện lần đầu tiên ở Liên Xô vào năm 1989 và được người dân Liên Xô xếp hàng để mua.
Vào năm 2018, phần đầu tiên của ấn bản tiếng Anh hoàn chỉnh . Bộ sách bao gồm ba tập truyện đầu tiên đã được New York Review of Books xuất bản với bản dịch của Donald Rayfield. Ba tập truyện còn lại được xuất bản tiếp vào năm 2020.
Những "Câu Chuyện Từ Kolyma" được coi là kiệt tác của Chalamov và là "biên niên sử cuối cùng" về cuộc sống trong các Gulag.
Toàn bộ Câu Chuyện Từ Kolyma dựa trên hai lĩnh vực: kinh nghiệm cá nhân và lời thuật lại về những câu chuyện đã nghe. Các câu chuyện dựa trên cuộc sống của các tù nhân (chính trị hoặc chuyên nghiệp) trong trại tù và mối quan hệ của họ với chính quyền. Chúng ta tìm thấy lời kể của những tù nhân đã trở nên hoàn toàn thờ ơ, mất trí trong những điều kiện man rợ, giết người và tự tử một cách vô cảm.
Viết về việc bị giam cầm dưới chế độ Staline nhưng Chalamov chỉ đề cập một lần đến Joseph Staline trong bộ sách, chỉ một nhận xét ngắn gọn về bức chân dung lớn của Staline treo trong văn phòng của một cơ quan hành chánh. Có thể vì qúa ghê tởm khi nói đến Staline nên Chalamov không muốn đề cập tới tên của kẻ sát nhân này.
Bộ sách được chia thành năm phần: Truyện kể Kolyma, Bờ trái, Người thợ xẻng bậc thầy, Tiểu luận về thế giới tội phạm và Sự phục sinh của cây thông rụng lá.
Chúng tôi xin được lần lượt giới thiệu cùng qúy độc giả những "Câu Chuyện Từ Kolyma".
TỪ VŨ
♣ ♣ ♣
N gày thứ ba, chúng tôi khoan mỏ tại một địa điểm mới . Mỗi người đào một cái hố riêng, và trong ba ngày, mỗi người đào sâu thêm được nửa mét, không thể hơn được. Chưa một ai trong đám chúng tôi có thể đào đến được lớp băng đóng cứng đã từ ngàn năm, mặc dù bằng xà beng và dụng cụ mới vừa được cung cấp, một trường hợp hiếm khi có vì những người thợ rèn không thể nào trì hoãn được, vì chỉ còn có nhóm của chúng tôi còn làm việc. Mưa. Ngày thứ ba, trời không ngớt mưa. Trên đất đá này không tài nào có thể biết trời mưa một giờ hay một tháng. Mưa đều đặn lạnh lùng. Đoàn tù bên cạnh chúng tôi đình chỉ công việc từ lâu và họ đã được đưa về trại, nhưng họ là lữ đoàn của những kẻ bậm trợn - chúng tôi không tài nào đủ sức để ghen tị được với họ.
Người quản đốc trong chiếc áo choàng lớn bằng vải bạt ẩm ướt với chiếc mũ trùm có ba góc như một chiếc kim tự tháp rất hiếm khi xuất hiện. Các vị chức trách hy vọng rất nhiều vào những cơn mưa, những làn nước lạnh buốt giáng xuống lưng chúng tôi. Chúng tôi đã bị ướt đẫm cả người trong một thời gian dài đầm mình trong hố, trên người chúng tôi không có quần lót. Theo sự tính toán bí mật của những người chỉ huy mỏ là mưa và lạnh sẽ bắt buộc chúng tôi phải làm việc nhiều, làm việc nhanh. Nhưng lòng căm thù công việc của chúng tôi thậm chí còn mạnh mẽ hơn nhiều cả mưa, và vào mỗi buổi tối chạng vạng, người quản đốc trong tiếng nguyền rủa của ông ta, hạ chiếc thước gỗ xuống một bên bìa hố để đo. Đoàn bảo vệ chúng tôi, nấp dưới chiếc "nấm" - một cấu trúc vải bạt trại mà ai cũng biết đến.
Chúng tôi không thể leo ra khỏi hố được vì nếu leo ra thì chúng tôi sẽ bị bắn ngay tức khắc. Chỉ có viên quản đốc là có quyền đi bộ ven quanh giữa các hố. Chúng tôi cũng không thể lớn tiếng nói chuyện với nhau được - chúng tôi cũng lại sẽ bị bắn. Thế là mọi người đành chỉ còn biết đứng im lặng, đứng sâu đến thắt lưng trong lòng những cái hố đá do chính mình đã đào, trải dọc theo bờ suối cạn thành một hàng trục dài.
Vào ban đêm, chúng tôi không có đủ thời gian để sấy cho khô chiếc áo khoác của mình, chúng tôi đã phải tự sấy cho khô bằng chính cái cơ thể thảm hại của chúng tôi. Đói và tức giận, tôi biết rằng không có gì trên thế giới này có thể khiến tôi phải tự tử. Chính khi đó là lúc tôi bắt đầu hiểu được bản chất của bản năng sinh tồn vĩ đại - chính phẩm chất mà một người được Chúa ban tặng ở mức độ cao nhất. Tôi đã thấy những con ngựa ở đây đã bị kiệt sức và chết như thế nào - tôi không thể diễn đạt khác đi được, hãy sử dụng các động từ khác. Con ngựa cũng không khác gì con người. Chúng chết, vì phải làm việc quá sức ở vùng Bắc cực này, vì bị ăn uống thiếu chất dinh dưỡng, vì bị đánh đập, và mặc dù tất cả những điều đó con ngựa đã hứng chịu ít hơn người gấp ngàn lần, nhưng chúng chết trước con người. Và tôi hiểu điều quan trọng nhất, rằng một người đàn ông trở thành đàn ông không phải vì anh ta là tạo vật của Chúa, và không phải vì anh ta có một ngón tay cái tuyệt vời trên mỗi bàn tay. Nhưng bởi vì anh ấy có thể chất mạnh mẽ hơn, bền bỉ hơn tất cả các loài động vật khác.
Tôi đã nghĩ về tất cả những điều đó lần thứ một trăm trong cái hố đá này. Tôi biết tôi sẽ không tự sát vì tôi đã thử nghiệm sinh lực đó của mình. Trong cùng một cái hố, chỉ sâu hơn một chút, mới đây tôi đã đào được một tảng đá lớn. Trong nhiều ngày, tôi cẩn thận giải thoát được sức nặng khủng khiếp của nó. Từ sự nặng nề không đẹp đẽ này, tôi đã nghĩ đến việc tạo ra một thứ gì đó đẹp đẽ - theo lời của một nhà thơ Nga. Tôi nghĩ sẽ tự cứu mạng mình bằng cách tự làm gãy chân tôi. Thật vậy, đó là một ý đồ đẹp đẽ, một hiện tượng hoàn toàn mang tính cách thẩm mỹ. Tảng đá sẽ được cho sập xuống và đè bẹp chân tôi. Và tôi vĩnh viễn sẽ là một người tàn tật! Giấc mơ đam mê này cần phải được tính toán, chuẩn bị chính xác điểm nào tôi sẽ đặt chân tôi, tưởng tượng rằng tôi sẽ chỉ cần xoay nhẹ cái cuốc và tảng đá sẽ sụp xuống như thế nào. Ngày, giờ và phút đã được chỉ định và đến. Tôi đặt chân phải của tôi dưới tảng đá treo leo, tự khen mình đã bình tĩnh, giơ tay lên và xoay, giống như một đòn bẩy, một cái cuốc đặt sau tảng đá, tảng đá nằm dọc theo bức tường đến nơi được dự định, tính toán. Nhưng tôi không biết sự việc xảy ra như thế nào - tôi giật mình lùi chân lại. Trong một cái hố chật chội, cái chân tôi bị móp méo. Hai vết bầm tím, ba vết trầy xước - đó là cái kết quả của tất cả sự chuẩn bị rất kỹ lưỡng của tôi !.
Tôi lại nhận ra rằng tôi không phù hợp với việc tự hủy hoại cơ thể hay tự tử. Tất cả những gì tôi phải làm là chờ đợi thất bại nhỏ này được thay thế bằng thành công nhỏ khác, cho đến khi thất bại lớn tự nó cũng kiệt quệ. Thành công tiếp theo là vào cuối ngày làm việc, ba ngụm súp nóng - ngay cả khi súp nguội, nó có thể được hâm nóng trên bếp sắt, và tôi có một cái vạc - một lon thiếc ba lít. Để hút thuốc, hay đúng hơn là hút xong, tôi sẽ hỏi Stepan người cho toa thuốc của chúng tôi. Vì vậy, trộn lẫn những câu hỏi “ngôi sao” và những chuyện vặt vãnh trong đầu, tôi chờ đợi, ướt sũng nước da, nhưng bình tĩnh. Lý luận này có phải là một kiểu rèn luyện trí não không? Trong mọi trường hợp. Đó là tất cả tự nhiên, đó là cuộc sống. Tôi hiểu rằng cơ thể, và do đó, các tế bào não, không nhận đủ dinh dưỡng, não của tôi đã bị bỏ đói từ lâu, và điều này chắc chắn sẽ dẫn đến chứng mất trí, chứng xơ cứng sớm, hoặc một số bệnh khác ... Và điều đó thật vui để tôi nghĩ rằng tôi sẽ không sống, không phải tôi sẽ có thời gian để sống với bệnh xơ cứng. Mưa gió.
Tôi nhớ đến người phụ nữ hôm qua đi ngang chúng tôi, phớt lờ cả tiếng la hét của đoàn hộ tống. Chúng tôi chào cô ấy và cô ấy có vẻ xinh đẹp đối với chúng tôi, người phụ nữ đầu tiên mà chúng tôi gặp sau ba năm ở đây. Cô ta vẫy tay với chúng tôi, chỉ lên bầu trời, ở một nơi nào đó trên bầu trời và nói thất to như hét: “một lát nữa, một lát nữa thôi, các ông ơi!” Một tiếng gầm vui mừng là câu trả lời cho cô. Tôi không bao giờ gặp lại cô ta nữa, nhưng tôi nhớ cô ấy suốt đời - làm sao cô ấy có thể hiểu và an ủi chúng tôi theo cách như vậy được nhỉ. Cô chỉ lên trời, không hề ám chỉ thế giới bên kia. Không, cô ấy chỉ cho thấy rằng mặt trời vô hình đang lặn về phía tây, rằng ngày làm việc sắp kết thúc. Cô ấy lặp lại những lời của Goethe về đỉnh núi cho chúng tôi nghe theo cách riêng của cô ấy. Về sự khôn ngoan của người phụ nữ giản dị này, một cô gái điếm đã từng hoặc đang làm việc - vì không có phụ nữ nào khác ngoài gái mại dâm vào thời điểm đó ở những vùng như thế này - đó là về sự khôn ngoan của cô ấy, về trái tim vĩ đại của cô ấy, tôi nghĩ, và tiếng mưa xào xạc là một nền âm thanh lót đệm cho những suy nghĩ của tôi. Bờ đá xám, núi xám, mưa xám, bầu trời xám, những người quần áo xám xịt, tất cả đều rất mềm mại, rất hài hòa với nhau. Mọi thứ đều giống như một sự hài hòa màu sắc duy nhất - một sự hài hòa ma quái.
Vào lúc đó, một tiếng kêu yếu ớt vang lên từ một chiếc hố ở gần đó. Hàng xóm của tôi là một Rozovsky nào đó, một nhà nông học lớn tuổi, người có kiến thức đặc biệt đáng kể, như kiến thức của bác sĩ, kỹ sư và nhà kinh tế, không thể tìm thấy ứng dụng ở đây. Anh ta gọi tên tôi, và tôi trả lời anh ta, phớt lờ cử chỉ đe dọa của người bảo vệ - từ xa, từ dưới cây nấm.
- Nghe này,” anh hét lên, “nghe này! Tôi đã suy nghĩ! Và tôi nhận ra rằng không có ý nghĩa gì với cuộc sống ... Không ... Sau đó, tôi nhảy ra khỏi hố của mình và chạy đến chỗ anh ta trước khi anh ta có thể lao mình vào lính canh. Cả hai lính canh đang tiến lại gần.
- Anh ấy bị bệnh,” tôi nói.
Lúc này, một tiếng còi xa xa, bị tiếng mưa làm cho ù đi, vang lên, và chúng tôi bắt đầu xếp hàng.
Rozovsky và tôi đã cùng với nhau làm việc một thời gian, cho đến khi anh ấy tự lao mình vào một chiếc xe đẩy chở hàng đang lăn xuống núi.
Anh ta đặt chân dưới bánh xe, nhưng chiếc xe đẩy chỉ lao qua người anh ta, và thậm chí không để lại một vết bầm tím nào. Tuy nhiên, một vụ án đã
được đưa ra chống lại anh ta vì tội tự tử, anh ta đã bị xét xử, và chúng tôi chia tay, vì có một quy tắc là sau phiên tòa, người bị kết án không
bao giờ được đi đến nơi mà anh ta đã đến. Họ sợ bị trả thù dưới những bàn tay nóng bỏng - trước điều tra viên, trước các nhân chứng.
Đây là một quy tắc khôn ngoan. Nhưng đối với Rozovsky, nó không thể được áp dụng.
1958
