Một tuần của mùa thu (10-2014) , đoàn chúng tôi gồm một số cựu Lưu học sinh và một vài doanh nhân VN được sự giúp đỡ của Hội Hữu nghị Việt Triều cho sang thăm Triều Tiên -đất nước mà thời sinh viên tôi đã được lưu học nên rất mong trở lại sau hơn 40 năm xa . Đường bay sang Triều Tiên phải qua Bắc Kinh chờ chuyến bay sang Bình Nhưỡng . Khi nhập cảnh vào đất nước này đều phải qua kiểm tra rất kỹ , ngoài kiểm tra hành lý , điện thoại , máy ảnh đều phải được ghi số kiểm tra . Hành lý sau khi được dán dấu an ninh thì coi như cho qua . Ngay từ phút đầu tiên bước chân lên máy bay Triều Tiên , tôi có cảm giác như đã trở về nhà . Những bản nhạc quen thuộc , những bài hát dân ca TT kéo tôi sống lại những năm học nhiều gian khó giữa tình thân của người dân và các thầy giáo nơi đây .
Ấn tượng mạnh trong ngày đầu là nhìn thấy toàn cảnh TP Bình Nhưỡng đã được thay đổi một cách ngỡ ngàng . Những con đường rộng , sạch sẽ với hai bên đường là những cây ngân hạnh vào mùa thu đang mang sắc lá vàng đền nao lòng . Những công trình văn hỏa với biểu tượng riêng : Tháp chủ thể , Cổng chiến thắng , Tháp hai bà mẹ ôm nhau- biểu tượng sự thống nhất hai miền Nam Bắc TT…Những khu dân cư cao tầng dành cho cán bộ CNV đang làm việc trong các bộ ngành của nhà nước . Đặc biệt Chính phủ TT rất quan tâm đến hàng ngũ GS , TS , Nhà giáo ưu tú , các cán bộ KHKT nên đã xây riêng hai khu chung cư cao tầng với tiện nghi hiện đại mục đích để khích lệ cũng đồng nghĩa muốn đội ngũ ưu tú này yên tâm trong cuộc sống để toàn tâm cống hiến kiến thức của mình cho sự nghiệp phát triển đất nước . Điều đặc biệt là trên những con đường rộng thế mà vắng ngắt , xe lưu thông quá ít , phương tiện đi lại chủ yếu là xe khách chạy điện , otô buyt , một tuyến tầu điện ngầm rất sâu , sâu dưới mặt đất là 100m . Nghe nói khi có chiến tranh thì khu ngầm này là nơi tránh bom của dân TP . Mấy hôm đi lại trong TP Bình Nhưỡng cũng như đến các TP khác của TT tôi chưa hề nhìn thấy một biển quảng cáo nào dù là quảng cáo cho các thông tin trong nước . Trên độ cao đúng tầm nhìn chỉ là những khẩu hiệu về Chủ Thể , Nhiệt Tâm , đoàn kết , tung hô các vị lãnh tụ , đảng lao động TT .
Ngay hôm sau đoàn được đi thăm khu phi quân sự Bàn Môn Điếm- ranh giới giữa hai miền Nam Bắc cách Bình Nhưỡng khoảng 200 km . Đây chính là vùng đất Khai Thành là nơi trồng sâm Cao Ly có chất lượng tốt nổi tiếng Thế Giới , giá bán các sản phẩm này ở đây thật rẻ . Nơi đây diễn ra việc ký hiệp định đình chiến giữa CHDCNDTT với Mỹ năm 1953 . Kết quả của việc ký kết này là hình thành hai miền Nam Bắc Triều Tiên . Cho đến hôm nay nhân dân hai miền đều khao khát ước muốn đất nước được thống nhất , chấm dứt sự chia ly .
Vào mùa này là mùa thu , đã thu hoạch vụ lúa nên dọc hai bên đường đi là những ruộng đất khô còn trơ gốc rạ . Thấp thoáng vài ba tốp nông dân đang cuốc xới chắc là họ đang trồng rau mầu . Vẫn là những người với trang phục màu tối như hơn 40 năm trước . Những con người gầy gò đen đúa cần mẫn cam chịu trên vùng đất với khí hậu khắc nghiệt , nhất là mùa đông băng tuyết . Hình ảnh ấy đã gây cho tôi một cảm giác buồn… cứ neo mãi trong lòng .
Ở Bình Nhưỡng cũng như đi thăm các nơi khác , bạn đều muốn giới thiệu cho đoàn biết về các công trình văn hóa và sự phát triển về ngành công nghệ cao nhưng thực tế nguồn điện lực như còn thiếu nên nhiều chỗ điện tối , ngay trong khách sạn mà chỉ được cấp nước nóng theo giờ .
Trong đoàn có hai doanh nhân sang thăm cũng muốn tìm hiểu về sự phát triển kinh tế nơi đây và về sự giao thương của TT nên chuyên gia kinh tế đã gặp đoàn giới thiệu các đặc khu kinh tế , đặc biệt quan tâm đến du lịch , vận chuyển và nông nghiệp . Bạn cho biết có chính sách ưu việt khích lệ đầu tư với thuế xuất bằng không (0) và cho thuê đất 50 năm . Hiện tại đã có một số doanh nghiệp người Hồng Kông và người Trung Quốc đang hoạt động ở một số đặc khu kinh tế . Triều Tiên đã xây dựng được ba cầu cảng . Tuy vậy khi hỏi đến phương thức thanh toán như thế nào thì lại gặp rất nhiều bế tắc . TT bây giờ vẫn chưa có ngân hàng giải quyết vấn đề này . Hơn thế ở TT hiện tại mọi dự án , tất cả các tổ hợp buôn bán , sản xuất…kể cả các quầy căng tin bán nơi công cộng đều do cơ quan nhà nước quản lý chính vì thế nên muốn triển khai được vấn đề nào thì thời gian cần rất dài .
Trong đoàn có bốn cựu LHS , cả bốn người đều cùng học ở Bình Nhưỡng . Năm đầu học ngôn ngữ Triều tiên thì chúng tôi học tại trường đại học Kim Nhật Thành gần ký túc xá- nơi ở của LHS sau đó cả bốn cựu LHS này đều học ở trường đại học công nghiệp Kim Chech . Trường Kim Chech có rất nhiều khoa đào tạo để phục vụ cho các ngành công nghiệp như : Điện , luyện kim , tuyển khoáng , cầu hầm , đóng tầu… Thời kỳ chúng tôi học (1965 đến 1972) đúng vào thời kỳ đất nước đang có chiến tranh lại trong sự quan tâm nhắc nhở của ông Đại sứ - tướng Lê Thiết Hùng ( một trong 34 chiến sỹ trong ngày thành lập QĐNDVN) nên mỗi học sinh đều nhận thấy mình cần phải học nghiêm chỉnh để về phục vụ đất nước khi hết chiến tranh , bằng chứng là sau này trong xây dựng và vận hành công trình thủy điện Hòa bình đã có hai anh được nhà nước VN phong tặng anh hùng lao động – các anh đều tốt nghiệp tại trường ĐH Kim Chech . Ngoài ra nhiều LHS khác đã trở thành những chuyên gia , những giám đốc công ty điều hành sản xuất mang lại lợi ích đáng kể cho công ty và nâng cao được đời sống công nhân cũng như đóng góp vào ngân sách nhà nước dưới dạng đóng thuế thu nhập .
Việc học của LHS đạt được kết quả phải kể đến công lao dạy dỗ của các thầy giáo người Triều Tiên . Các thầy đã coi HS Việt Nam như con em mình , rất hiểu , cảm thông hoàn cảnh đất nước đang có chiến tranh nên thật tân tình chỉ bảo . Đến thăm đất nước TT lần này bốn cựu LHS đều mong trở lại trường cũ để gặp các thầy xưa . Tuy xe dẫn đoàn vẫn đi theo con đường cũ từ KTX đến trường Kim chech mà tôi cảm tưởng đã khác lạ . Xe dừng lại trước cổng trường thật đồ sộ , có biển đề tên trường thật to , lối vào thật hoành tráng . Đoàn được mấy thầy giáo đang công tác ở trường đón tiếp và giới thiệu về sự lớn mạnh của trường . Nhìn phía khoa điện xưa tôi đã học , nay đã ở tít trên tầng cao của ngôi trường cao đến ba mươi tầng . Hỏi đến tên các thầy đã dạy mình xưa thì nhận được thông tin:các thầy đã mất! May sao, nhà trường còn giữ được chiếc cổng sắt cũ của hơn 40 năm trước nên tôi đã nhận ra lối cũ hàng ngày đến trường đến lớp . Thật xúc động trước những thay đổi và trước những thiếu vắng không thể tránh. Tôi đã viết một bài thơ THẦY ƠI ! như tiếng gọi của lòng minh ( xin trích một câu):Bao nhiêu nước để đá mòn?/Công Thầy sâu nặng , chúng con ghi lòng .
Nhiều cảm xúc , nhiều băn khăn đã xuất hiện trong tôi trong chuyến thăm này nhưng tôi đã không thể viết ra chỉ xin bày tỏ bằng một lời ngắn: tác giả rất se lòng!
