Nguyên tác của Carlos Fuentes (Mexico)
Vài Hàng Về Tác Giả:
Carlos Fuentes sinh năm 1928, mất năm 2012 là một nhà văn và tiểu luận gia Mexico. Tờ New York Times mô tả Fuentes là "một trong những nhà văn nói tiếng Tây Ban Nha được ngưỡng mộ nhất thế giới và là người có ảnh hưởng quan trọng đến sự bùng nổ của nền văn học tại Mỹ Châu La-Tinh trong những năm 1960 và 70", trong khi Tờ The Guardian gọi ông là một "nhà văn nổi tiếng nhất Mexico". Ông đoạt nhiều giải thưởng văn học, bao gồm giải thưởng cao quý nhất của Mexico và được coi là ứng cử viên có khả năng cho giải Nobel bộ môn Văn Học mặc dù chưa bao giờ thắng.
Fuentes sinh ra tại thành phố Panama, là con trai của một nhà ngoại giao Mexico. Cha của Fuentes được bổ nhiệm làm việc tại Đại Sứ Quán Mexico ở Hoa Kỳ, tại đây Carlos đi học và trở nên thông thạo Anh ngữ.
Năm 1940, gia đình Fuentes được chuyển đến Santiago, Chile. Ông quan tâm đến chủ nghĩa xã hội, và trở thành một trong những niềm đam mê suốt đời. Ông sống ở Mexico lần đầu tiên vào năm 16 tuổi, theo học ngành luật tại Đại Học Tự Trị Quốc Gia Mexico và hướng tới sự nghiệp ngoại giao. Trong thời gian này, ông cũng bắt đầu làm việc cho nhật báo “Hoy” và viết truyện ngắn. Sau đó ông theo học tại Viện Nghiên Cứu Quốc Tế sau đại học ở Geneva, Thụy Sĩ.
Năm 1957, Fuentes được bổ nhiệm làm người đứng đầu ngành quan hệ văn hóa tại Bộ Ngoại Giao. Năm sau, ông xuất bản cuốn "Nơi không khí trong lành", cuốn sách này lập tức khiến ông trở thành một nhân vật nổi tiếng toàn quốc và sau đó ông rời chức vụ ngoại giao để dành thời giờ cho việc sáng tác. Năm 1959, ông chuyển đến Havana sau Cách mạng Cuba, ông viết các bài báo và tiểu luận ủng hộ Castro.
Fuentes từng là đại sứ Mexico tại Pháp từ năm 1975 đến năm 1977. Ông cũng giảng dạy tại các đại học như Cambridge, Brown, Princeton, Harvard, Columbia, Đại học Pennsylvania, Dartmouth và Cornell. Năm 1989, ông là đạo diễn cho bộ phim tài liệu truyền hình dài nhiều tập cho đài PBS, "Vượt biên giới: Hành trình của Carlos Fuentes", bộ phim này được phát sóng ở Châu Âu và nhiều lần tại Mexico.
Tang lễ cấp nhà nước cho Fuentes vào ngày 16 tháng 5 năm 2012 khiến giao thông ở Thành phố Mexico City phải trì trệ trong một thời gian dài. Buổi lễ được tổ chức vói sự tham dự của Tổng thống Mexico Calderón.
T
rước khi vào truyện:
Chac-Mool là một nghệ thuật điêu khắc của người vùngMesoamerica thời tiền Colombia (Chú thích: Mesoamerica là vùng đất rộng lớn trước kia bao gồm những nước ngày nay là vùng Bắc Costa Rica, Nicaragua, Honduras, El Salvador, Guatemala, Belize, Trung và Nam Mexico), mô tả một nhân vật nằm nghiêng, đầu quay mặt về phía trước 90 độ, chống khuỷu tay và đỡ một cái bát hoặc một cái đĩa trên bụng. Hình tượng này tượng trưng cho những chiến binh bị giết đang mang lễ vật đến các vị thần. Với người Aztec, vật chứa là trái tim người hiến tế. Chac-Mool thường gắn liền với loại đá hiến tế. Nghệ thuật điêu khắc Chac- Mool xuất hiện lần đầu tiên vào khoảng thế kỷ thứ 9 sau Công nguyên tại thung lũng Mexico và phía bắc bán đảo Yucatán, và liên quan với Tlaloc, thần mưa. Chac-Mool được coi là biểu tượng ở giữa thế giới vật chất và siêu nhiên, và cũng là trung gian với các vị thần.
Người Aztec là thổ dân Mỹ, họ sinh sống tại Bắc, Trung và Nam Mỹ, đó là những cư dân nguyên thủy của con người. Tuy nhiên, người Aztec và con cháu của họ không tự gọi mình là thổ dân Mỹ. Họ thích dùng thuật ngữ Mexica để mô tả văn hóa của họ hơn. Theo dòng thời gian, người Maya đến và định cư đầu tiên ở Mexico, tiếp theo là người Olmecs.
Nhóm này không xây dựng bất kỳ thành phố lớn nào, nhưng họ hiện diện tại khắp nơi và sung túc. Tiếp theo là người Inca ở Peru ngày nay, và cuối cùng là người Aztec. Những người Aztecđã cai trị một đế chế rộng lớn vào suốt thế kỷ 15 và đầu thế kỷ 16 ở khu vực ngày nay là miền trung và miền nam Mexico.
Như vậy, người Mexico ngày nay một số là hậu duệ của người Maya, một số là hậu duệ của người Aztec, một số là hậu duệ của một nhóm bản địa khác, một số là hậu duệ của cả hai nhóm.
***
Mới đây Filiberto chết đuối ở Acapulco. Việc đó xảy ra trong tuần lễ Phục Sinh. Mặc dù bị sa thải khỏi công việc công chức, Filiberto vẫn không thể cưỡng lại sự quyến rũ quan liêu khi thực hiện chuyến hành hương hàng năm đến khách sạn nhỏ ở Đức, ăn món Sauertraut, món dưa bắp cải của người Đức, khiêu vũ vào ngày Thứ Bảy Tuần Thánh trên La Quebrada, một địa điểm du lịch nổi tiếng tại Acapulco, Mexico, và cảm thấy mình là một trong những “người đẹp” trong bóng tối mờ ảo của buổi hoàng hôn trên bãi biển Hornos nước Chile. Chúng tôi đều biết anh ấy bơi giỏi khi còn trẻ, nhưng bây giờ ở tuổi trên bốn mươi, với cơ thể như vậy mà còn cố gắng bơi quãng đường dài vào lúc nửa đêm! Bà Frau Müller đã không cho phép người ta cử hành tang lễ trong khách sạn - dù đó là khách quen thuộc hay không; ngược lại, bà tổ chức một buổi khiêu vũ trên sân hiên nhỏ trong khi Filiberto, nhợt nhạt nằm trong quan tài, trải qua đêm đầu tiên của cuộc sống mới bao quanh bởi những thùng hàng và bưu kiện chờ chuyến xe buýt buổi sáng đầu tiên khởi hành từ bến xe. Khi tôi đến vào sáng sớm để giám sát, tôi thấy Filiberto bị chôn vùi dưới một đống trái dừa; Người lái xe muốn để anh ta trong khoang hàng hoá, phủ tấm bạt lên để không làm hành khách khó chịu và tránh những điều xui xẻo trong chuyến đi.
Chúng tôi rời Acapulco trong khi trời gió nhẹ. Khi gần tới Tierra Colorada, một tỉnh phía Nam Mexico thì bắt đầu sáng và nóng. Trong khi ăn sáng, tôi mở chiếc túi của Filiberto mà tôi thu được từ ngày hôm trước cùng với những đồ dùng cá nhân khác của anh ấy trong khách sạn Müllers. Hai trăm peso. Một tờ báo cũ; vé số hết hạn; một vé xe một chiều đến Acapulco - một chiều - và một cuốn sổ tay đóng gáy bằng giấy cẩm thạch.
Trên xe, tôi mở cuốn sổ tay ra, cố gắng đọc xem anh ta viết những gì mặc dù mùi hôi khó chịu bốc ra cũng như ý nghĩ là phải tôn trọng cuộc sống riêng tư của một người bạn đã khuất. Nó phải là những dòng ghi nhớ - vâng, bắt đầu như vậy - về thói quen làm việc hàng ngày của chúng tôi; có lẽ tôi muốn tìm ra nguyên nhân khiến anh ấy bỏ bê công việc, tại sao anh ấy lại viết bản ghi nhớ đó mà không có nguyên tắc, lý do hay bất kỳ sự cho phép nào. Tóm lại, lý do nào khiến anh ta bị sa thải, thâm niên bị quên lãng và lương hưu cũng bị mất luôn.
Câu chuyện trong cuốn nhật ký bắt đầu như sau:
Hôm nay tôi đi xem lương hưu của mình được bao nhiêu. Luật sư cực kỳ dễ chịu. Tôi vui mừng đến mức quyết định tiêu năm peso vào một quán cà phê. Quán cà phê mà chúng tôi thường đến khi còn trẻ và không bao giờ đến nữa vì nó làm cho tôi nhớ là ở tuổi hai mươi tôi sống tốt hơn ở tuổi bốn mươi. Khi đó tất cả chúng tôi đều bình đẳng, không có những nhận thức xấu về các bạn cùng lớp. Thực vậy, chúng tôi sẽ tấn công vào vào bất kỳ người nào nhắc đến xuất thân kém cỏi hoặc thiếu sang trọng của một người bạn nào đó. Tôi biết rằng nhiều người trong chúng tôi (có lẽ là những người có nguồn gốc khiêm tốn nhất) sẽ tiến xa, và ở trường này, chúng tôi đã xây dựng tình bạn lâu dài; cùng nhau dũng cảm vượt qua giông bão của cuộc đời. Nhưng rồi mọi việc không diễn ra theo như chúng tôi suy nghĩ. Nhiều người kém cỏi bị bỏ lại phía sau trong khi một số người đã leo lên những vị trí cao trong xã hội. Một số bạn dường như có nhiều hứa hẹn nhất lại bị mắc kẹt ở đâu đó, một số hoạt động của họ không được diễn ra như mong muốn, rồi bị cô lập bởi một vực sâu vô hình với những người thành công chẳng đi đến đâu cả. Hôm nay, sau quãng thời gian dài đằng đẵng ấy, tôi lại ngồi trên những chiếc ghế được sửa sang lại, cũng như chiếc máy bán nước ngọt vẫn còn ở trong một góc quán, giả vờ đọc một tờ báo kinh doanh. Tôi nhìn thấy nhiều khuôn mặt già nua như mất trí nhớ, ánh đèn màu thay đổi cũng làm cho những khuôn mặt đó thay đổi theo. Quán cà phê này thay đổi hầu như không nhận ra, giống như thành phố đang phát triển với tốc độ khác với tốc độ của tôi. Không, bây giờ tất cả không nhận ra tôi hoặc không muốn nhận ra tôi nữa. Cùng lắm là một bàn tay mập mạp vỗ mạnh lên vai tôi. - Lâu quá rồi, bạn cũ, mọi việc thế nào rồi? - Giữa chúng tôi chỉ là một sân gôn với mười tám lỗ của “Câu Lạc Bộ Đồng Quê”. Tôi vùi đầu vào đống giấy tờ của mình. Những năm tháng trong mơ của tôi, những dự đoán lạc quan hiện ra trước mắt tôi, cùng với những trở ngại đã ngăn cản tôi. Tôi cảm thấy thất vọng vì không thể đào sâu ngón tay của mình vào quá khứ và ghép những mảnh ghép của một câu đố đã bị lãng quên từ lâu lại với nhau. Nhưng chiếc rương đồ chơi của một người là một phần của quá khứ, và khi tất cả đã xong, ai biết được những người lính dẫn đầu đã đi đâu, những chiếc mũ có đỉng nhọn và những thanh kiếm gỗ nữa. Những tưởng tượng mà chúng tôi vô cùng yêu thích chỉ có thế. Tuy nhiên, tôi vẫn siêng năng, kỷ luật và tận tâm với nhiệm vụ. Thế vẫn chưa đủ sao? Có quá nhiều không? Tôi thường bị dày vò bởi ký ức về Rilke: phần thưởng lớn nhất cho cuộc phiêu lưu của tuổi trẻ là cái chết; chúng ta nên chết trẻ, mang theo mọi bí mật của mình. (Chú Thích: Rainer Maria Rilke là một văn sĩ và thi sĩ người Áo) Hôm nay tôi sẽ không nhìn lại thành phố này nữa.
Năm peso cho tiền cà phê và tiền tip là hai peso.
Ngoài niềm đam mê luật lệ về thương mại, Pepe còn thích lý luận. Anh ấy nhìn thấy tôi bước ra khỏi Nhà Thờ Lớn và chúng tôi cùng nhau đi bộ về phía Cung Điện Quốc Gia. Anh ta không phải là người có đức tin, nhưng vẫn không hài lòng dừng lại ở đó: chỉ mới cách nửa dãy nhà anh ta đã đặt ra một giả thuyết. Nếu tôi không phải là người Mexico, tôi sẽ không tôn thờ Chúa Kitô, và… Không, nhìn này, điều đó là hiển nhiên. Người Tây Ban Nha đến và nói: Hãy tôn thờ Thiên Chúa bị đóng đinh trên thập tự giá với vết thương chảy máu ở cạnh sườn và ngài đã chết vì hy sinh cho chúng ta. Hãy hiến dâng một lễ vật. Điều gì có thể tự nhiên hơn việc chấp nhận một điều gì đó gần gũi bằng nghi lễ của chính bạn, cuộc sống của chính bạn…? Mặt khác, hãy tưởng tượng nếu trươc kia Mexico bị những người theo Phật giáo hoặc Hồi giáo chinh phục. Không thể tưởng tượng được rằng người da đỏ của chúng ta lại tôn thờ một người chết vì chứng khó tiêu. Nhưng một vị thần không chỉ hy sinh cho bạn mà còn có trái tim bị xé nát, vị thần toàn năng đã đánh bại thần Huitzilopochtli (Chú thích: Huitzilopochtli là thần mặt trời và chiến tranh trong tôn giáo của người Aztec và cũng là vị thần bảo vệ của người Aztec và thủ đô của họ!) Kitô giáo, với những cảm xúc, với sự hy sinh và những nghi lễ đẫm máu, trở thành một sự mở rộng tầm nhìn và mới lạ cho người dân bản địa. Tuy nhiên, những đức tính như bác ái, yêu thương và quay mặt sang để má khác cho người ta đánh đều không được chấp nhận. Đó chính là bản sắc của người Mexico.
Pepe biết rằng ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã say mê những tác phẩm nghệ thuật của người da đỏ Mexico. Tôi sưu tầm những bức tượng nhỏ, tượng thần, chậu cây. Tôi dành những ngày cuối tuần ở Tlaxcala hoặc ở Teotihuacán. Đó có thể là lý do tại sao anh ấy thích nói đến các vấn đề ngay tại địa phương. Pepe biết rằng từ lâu tôi đã tìm kiếm một bản sao giống nhất của Chac-Mool, hôm nay anh ấy nói cho tôi nghe về một cửa hàng nhỏ ở chợ trời La Lagunilla, nơi họ đang bán một chiếc, có vẻ như ở mức giá tốt. Tôi sẽ tới đó vào Chủ Nhật.
Kẻ tinh nghịch nào đó đã bỏ một chất màu đỏ vào bình đựng nước ở văn phòng, đương nhiên đã làm gián đoạn công việc của chúng tôi. Tôi phải báo cáo với giám đốc. Ông ta nghĩ đó chỉ là điều vui đùa thôi. Thế là suốt ngày tên khốn đó cứ đi khắp nơi trêu chọc tôi. Đồ khốn kiếp…
Hôm nay Chủ Nhật, tôi đi La Lagunilla. Tôi tìm thấy bức tượng Chac-Mool trong cửa hàng nhỏ rẻ tiền mà Pepe đã nói. Đó là một tác phẩm tuyệt vời, có kích thước như người thật. Mặc dù người bán hàng đảm bảo với tôi rằng đó là hàng nguyên bản nhưng tôi vẫn nêu ra nhiềi câu hỏi. Đá tạo nên bức tượng không có gì khác thường, nhưng điều đó không làm giảm đi sự sang trọng của bố cục hay độ đồ sộ của nó. Kẻ nào đó đã bôi sốt cà chua lên bụng để thuyết phục khách mua về tính xác thực đẫm máu của nó.
Việc chuyển pho tượng về nhà tốn nhiều tiền hơn giá mua. Nhưng bây giờ nó đang ở đây, tạm thời ở trong hầm trong khi tôi sắp xếp lại bộ sưu tập của mình để có chỗ đặt pho tượng. Để thực hiện đúng với tính xác thực, pho tượng đòi hỏi phải ở một nới có mặt trời thẳng đứng và nóng như lửa đốt. Tính tôn nghiêm sẽ bị mất hẳn trong bóng tối căn hầm, tại nơi đó nó chỉ đơn giản là một khối đá vô hồn và vẻ mặt nhăn nhó của nó dường như trách móc tôi vì đã không đưa ra vùng ánh sáng. Người bán pho tượng đã dặn dò kỹ lưỡng những yếu tố phải có để tác phẩm điêu khắc này được nổi bật với tất cả các góc cạnh và mang đến vẻ độc đáo cho Chac-Mool. Tôi phải theo lời chỉ dẫn của ông ấy mới được.
Tôi tỉnh dậy và thấy đường ống nước trong nhà bị vỡ. Sau khi quan sát, tôi thấy là đêm hôm trước vô ý để nước chảy trong bếp; nước tràn ngập khắp sàn nhà và đổ xuống căn hầm. Độ ẩm không làm hỏng pho tượng Chac-Mool, nhưng chiếc vali của tôi bị ướt sũng; mọi thứ phải xảy ra vào ngày trong tuần. Hôm đó tôi đi làm muộn.
Cuối cùng họ cũng đến để sửa đường ống nước. Chiếc vali bị hủy hoại. Có chất nhớt ở dưới đáy pho tượng Chac-Mool.
Tôi chợt thức dậy lúc một giờ đêm, nghe thấy tiếng rên rỉ khủng khiếp. Tôi nghĩ có thể đó là bọn trộm. Hoàn toàn là tưởng tượng.
Tiếng rên rỉ vào ban đêm vẫn tiếp tục. Tôi không biết nó phát xuất từ đâu, nhưng làm tôi căng thẳng. Tệ hơn nữa, các đường ống lại bị vỡ và nước lại làm ngập tầng hầm.
Thợ sửa ống nước vẫn chưa đến; Tôi tuyệt vọng. Theo Sở Nước thành phố, càng ít than phiề càng tốt. Đây là lần đầu tiên nước chảy vào hầm nhà tôi thay vì thoát ra ngoài bằng đường cống. Tiếng rên rỉ đã dừng lại. Một cuộc trao đổi công bằng hay sao?
Họ đã bơm hết nước ra khỏi hầm. Chac-Mool được bao phủ bởi chất nhờn khiến pho tượng trông thật kỳ cục: toàn bộ tác phẩm điêu khắc dường như đang bị một loại bệnh viêm quầng xanh, ngoại trừ đôi mắt. Chủ nhật tới tôi sẽ cạo sạch những vết xanh trên đó. Pepe đề nghị tôi chuyển đến một căn ở tầng trên để ngăn chặn thêm những thảm kịch như thế này. Nhưng tôi không thể rời khỏi nơi này vì nơi đây chứa đựng những gì nhiều hơn những thứ tôi cần, tuy hơi u ám nhưng đó là tài sản thừa kế duy nhất, ký ức duy nhất mà cha mẹ để lại. Tôi không biết sẽ cảm thấy thế nào nếu nhìn thấy một chiếc máy bán nước ngọt và chiếc máy hát tự động trong hầm và cửa hàng trang trí nội thất ở tầng trệt.
Dùng chiếc bay để cạo pho tượng Chac-Mool. Rêu bây giờ gần như là một phần của đá; phải mất hơn hai tiếng đồng hồ và phải đến sáu giờ tối tôi mới hoàn thành công việc. Không thể nhìn thấy gì trong bóng tối, nhưng tôi lướt tay dọc theo đường viền của tảng đá. Với mỗi cú vuốt, hòn đá dường như trở nên mềm mại hơn. Tôi không thể tin được; nó có cảm giác như bột. Cái gã buôn bán ở La Lagunilla đó đã lừa tôi thật rồi. ‘Tác phẩm điêu khắc thời tiền Colombia’ của hắn chẳng là gì ngoài thạch cao. Ẩm ướt đang làm hỏng nó. Tôi đã dùng giẻ che nó lại và ngày mai sẽ mang lên lầu trước khi hoàn toàn bị tan rã.
Những miếng giẻ nằm rải rác trên sàn nhà. Thật đáng kinh ngạc. Một lần nữa tôi lại cảm nhận được Chac-Mool. Chắc chắn là pho tượng mà điều lạ là không phải làm bằng đá. Tôi muốn viết điều này nhưng chắc không ai tin: Khi sờ vào thân nó thì có cảm giác hơi giống da thịt; Tôi lấy tay ấn vào thì có cảm giác như cao su, thấy có thứ gì đó đang chảy qua hình dáng nằm nghiêng đó… Tôi lại đi xuống vào ban đêm. Không còn nghi ngờ gì nữa: Lông trên cánh tay của Chac-Mool đang mọc.
Trước đây những điều đó chưa bao giờ xảy ra. Tôi làm sai công việc của mình ở văn phòng khi gửi một khoản thanh toán mà chưa được ủy quyền và giám đốc đã cảnh cáo tôi. Tôi nghĩ là đã cư xử thô lỗ với các bạn đồng nghiệp. Tôi sẽ phải đến gặp bác sĩ xem liệu đó có phải là do tôi tưởng tượng không, liệu tôi có bị mê sảng hay không… và có nên loại bỏ pho tượng Chac-Mool chết tiệt đó không.”
Cho đến lúc này tôi vẫn nhận ra rõ ràng bàn tay của Filiberto, những chữ cái to tròn mà tôi đã thấy trên rất nhiều bản ghi nhớ và mẫu biểu. Bài viết ngày 25 tháng 8 dường như được viết bởi một người khác. Có thể là nét chữ của một đứa trẻ, nét chữ rời rạc như được viết một cách vất vả; những tờ khác thì như lo lắng, khó đọc. Ba ngày trống rỗng, sau đó câu chuyện tiếp tục:
Tất cả đều rất tự nhiên, mặc dù thông thường chúng tôi chỉ tin vào những gì có thật… nhưng điều này là có thật, thực hơn bất cứ điều gì tôi từng biết. Cái máy làm nước mát là có thật, hơn cả thực, bởi vì chúng ta hoàn toàn nhận ra sự tồn tại của nó … rồi khi một kẻ tinh nghịch nào đó bỏ thứ gì vào để biến nó thành màu đỏ… Một vòng khói phù du là có thật, những hình ảnh kỳ cục trong ngôi nhà kính là có thật; không phải tất cả những cái chết, hiện tại và bị lãng quên, đều có thật sao…? Nếu trong một giấc mơ, một người vào thiên đường và được trao một bông hoa làm bằng chứng cho thấy họ đã ở đó, rồi khi tỉnh dậy, anh ta thấy bông hoa này trên tay mình… thì…?
Thực tế là một ngày nọ nó bị vỡ thành hàng nghìn mảnh, đầu nó quay về một hướng và đuôi nó quay về hướng khác, và tất cả những gì chúng ta có chỉ là một trong những mảnh của cơ thể khổng lồ. Một đại dương tự do và hư cấu, chỉ có thật khi nó bị giam cầm trong vỏ sò. Cho đến ba ngày trước, sự thực của tôi ở mức mà hôm nay bị xóa bỏ; nó là một hành động phản xạ, thói quen, trí nhớ, là lớp vỏ ngoài mà thôi. Và rồi, giống như trái đất một ngày nọ bị rung chuyển để nhắc nhở chúng ta về sức mạnh của nó, về cái chết sắp đến, trách móc tôi vì đã quay lưng lại với cuộc sống, một thực tế mồ côi mà chúng ta luôn biết đang hiện diện ở đó, khiến chúng ta giật mình để trở thành hiện tại sống động.
Một lần nữa tôi lại tin đó là trí tưởng tượng: Chac-Mool, mềm mại và thanh lịch, đã đổi màu da chỉ sau một đêm; toàn một màu vàng, gần như kim loại vàng vậy, và dường như muốn cho mọi người biết đó là một vị thần. Vào lúc này nó trông thoải mái, đầu gối như buông lỏng hơn trước, nụ cười nhân từ hơn. Và cuối cùng ngay ngày hôm qua, tôi giật mình thức dậy với niềm tin chắc chắn đáng sợ, đó là có hai sinh vật đang thở trong đêm, trong bóng tối còn có nhịp đập khác với nhịp tim của chính mình. Vâng, tôi nghe thấy tiếng bước chân trên cầu thang. Một cơn ác mộng. Đi ngủ lại. Tôi không biết mình đã ngủ chập chờn được bao lâu. Khi mở mắt ra, trời vẫn chưa sáng. Căn phòng tràn ngập mùi kinh dị, mùi nhang và mùi máu. Trong bóng tối, tôi nhìn quanh phòng ngủ cho đến khi mắt tôi tìm thấy hai điểm ánh sáng vàng nhấp nháy hung dữ.
Hầu như không thở được, tôi bật đèn lên. Rõ ràng là Chac-Mool đang đứng thẳng, mỉm cười, màu đất son ngoại trừ cái bụng đỏ như màu thịt. Tôi chết lặng trước hai con mắt nhỏ xíu gần như lác nằm sát bên chiếc mũi hình cái nêm. Răng dưới ngậm chặt vào môi trên; chỉ có ánh sáng le lói từ chiếc mũ vuông vức trên cái đầu to bất thường mới phản ánh bất kỳ dấu hiệu nào của sự sống. Chac-Mool tiến về phía chiếc giường của tôi, rồi trời bắt đầu mưa.
Tôi nhớ rằng đó là vào cuối tháng 8, Filiberto đã bị sa thải với sự chỉ trích công khai của viên giám đốc, với những tin đồn về sự điên rồ và thậm chí là trộm cắp. Tôi không tin điều đó. Tôi đã thấy một số bản ghi nhớ hoang đường, trong đó có một bản hỏi Giám Đốc Sở là nước có mùi hay không; một bản ghi nhớ khác là muốn cung cấp dịch vụ của mình cho Sở Tài nguyên Nước để tạo mưa trên sa mạc. Tôi không thể giải thích được và nghĩ là những trận mưa đặc biệt lớn vào mùa hè năm đó đã ảnh hưởng đến anh ấy. Hoặc việc sống trong ngôi biệt thự cổ kính với một nửa số phòng bị khóa và dày đặc bụi bặm, không có người hầu hay cuộc sống đơn độc không có không khí gia đình đã khiến anh bị loạn trí. Các chuyện sau đây thuộc vào cuối tháng 9.
Chac-Mool có thể được dễ chịu khi anh ấy muốn… tiếng róc rách của dòng nước mê hoặc là… Ông ấy biết những câu chuyện tuyệt vời về gió mùa, những cơn mưa xích đạo, tính khắc nghiệt của sa mạc; hệ phả của mọi loài thực vật được sinh ra bởi mối quan hệ cha con thần thoại của ông ta; cây liễu, cô con gái ương ngạnh; bông hoa sen, đứa con yêu thích của ông; cây xương rồng, bà mẹ vợ anh. Điều tôi không thể chịu nổi là mùi hôi, mùi không phải của con người, phát ra từ thịt không phải là thịt, từ đôi dép với những nét cổ kính của nó. Với tiếng cười chói tai, Chac-Mool kể lại việc ông ta bị Le Plongeon phát hiện và phải tiếp xúc với những người của các vị thần khác (Chú thích: Julian Le Plongeon (1825 - 1908) là một nhà khảo cổ học người Mỹ, chuyên nghiên cứu những tàn tích thời tiền Colombia ở Mỹ Châu, đặc biệt là những tàn tích của nền văn minh Maya ở phía bắc bán đảo Yucatán, Mexico.) Ông ta sống bình yên trong thủy triều và giông bão; việc kéo anh ta ra khỏi nơi ẩn náu là điều không tự nhiên và tàn nhẫn. Tôi nghĩ Chac-Mool sẽ không bao giờ tha thứ cho điều đó.
Tôi đưa cho ông ta miếng đá bọt để lau sạch cái bụng mà người bán hàng đã bôi sốt cà chua lên. Ông ta có vẻ không thích câu hỏi của tôi về mối quan hệ của ông ta với thần Tlaloc, và khi anh ta tức giận, hàm răng ghê tởm của ông ta lấp lánh và trông nhọn hoắc. Những ngày đầu tiên ông ta ngủ trong hầm, nhưng từ hôm qua thì trên giường của tôi. (Chú thích: Tlaloc là vị thần Mưa tại vùng Aztec)
Rồi mùa khô bắt đầu. Đêm qua, từ phòng khách nơi tôi đang ngủ, tôi nghe thấy những tiếng rên rỉ khàn khàn giống như những ngày trước kia, sau đó là tiếng ồn ào khủng khiếp. Tôi lên lầu ngó vào phòng ngủ: Chac-Mool đang đập vỡ đèn và đồ đạc; anh ta lao về phía cửa với đôi bàn tay dang rộng chảy máu, còn tôi không kịp đóng cánh cửa lại, chạy trốn vào phòng tắm. Sau đó, ông ta đi xuống cầu thang, thở hổn hển và xin nước. Ông ta để vòi chảy cả ngày, trong nhà không có chỗ nào khô ráo. Tôi phải đắp chăn đi ngủ và xin để phòng khách khô ráo.”
Hôm nay Chac-Mool làm nước ngập trong phòng khách. Bực tức, tôi nói với ông ấy là tôi sẽ trả ông ấy về La Lagunilla. Tiếng cười của anh ta khác hẳn với tiếng cười của bất kỳ con người hay động vật nào, cũng khủng khiếp như cú đánh từ cánh tay đeo những chiếc vòng nặng nề. Tôi phải thừa nhận là tôi là tù nhân của ông ta. Kế hoạch ban đầu của tôi khá khác biệt. Tôi định chơi Chac-Mool theo cách bạn chơi với một món đồ chơi; đây có thể là sự phóng đại của sự trò chơi trong tuổi thơ. Nhưng, ai có thể làm được như vậy? Những việc làm của tuổi thơ đã bị năm tháng làm tiêu hao. Ông ấy lấy quần áo của tôi, và khi rêu xanh bắt đầu mọc quanh người, ông ấy khoác chiếc áo choàng của tôi. Chac-Mool luôn quen thuộc với sự vâng lời; Tôi, người chưa bao giờ có lý do nào để ra lệnh mà chỉ có thể phục tùng. Cho đến khi trời mưa, chuyện gì đã xảy ra với sức mạnh ma thuật của ông ấy? Ông trở nên nóng nảy và cáu kỉnh.
Hôm nay tôi phát hiện Chac-Mool rời khỏi nhà vào ban đêm. Khi trời tối, ông ta luôn hát một giai điệu chói tai và cổ xưa, lâu đời hơn chính bài hát. Sau đó mọi thứ đều yên tĩnh. Tôi gõ cửa mấy lần nhưng không nghe thấy tiếng trả lời, tôi mới dám bước vào. Căn phòng ngủ mà tôi đã không nhìn thấy kể từ ngày bức tượng cố tấn công tôi giờ đã trở thành một đống đổ nát; Mùi hương và mùi máu khắp nơi. Tôi còn phát hiện ra sau cánh cửa có xương chó, chuột và mèo. Đây là thứ mà Chac-Mool ăn trong đêm để nuôi sống. Điều này giải thích cho việc tôi thường nghe tiếng sủa gớm ghiếc mỗi sáng.
Tháng Hai, khô ráo. Chac-Mool theo dõi từng cử động của tôi; ông ấy bắt tôi gọi điện đến một nhà hàng, yêu cầu họ giao gà và cơm hàng ngày. Nhưng những gì tôi kiếm được từ công việc văn phòng đã tiêu hết. Vì vậy, điều không thể tránh khỏi xảy ra: Họ cắt nước và điện vì không thanh toán. Nhưng Chac-Mool tìm ra một đài phun nước công cộng cách nhà hai dãy nhà; Tôi phải thực hiện mười hoặc mười hai chuyến đi lấy nước mỗi ngày trong khi ông ấy quan sát tôi từ những cánh cửa sổ. Ông ta nói nếu tôi cố tình bỏ chạy, ông ta sẽ đánh chết tôi ngay tại chỗ vì ông ấy cũng là Thần Sét. Điều ông ta không nhận ra là tôi biết về những cuộc ra đi vào ban đêm của ông ấy. Vì nhà không có điện nên tôi phải đi ngủ sớm vào khoảng tám giờ. Đáng lẽ bây giờ tôi đã quen thuộc với Chac-Mool, nhưng chỉ lúc đó khi tình cờ gặp trên cầu thang, tôi chạm vào cánh tay lạnh giá của ông ấy, lớp vảy trên làn da mới tái tạo làm tôi muốn hét lên.
Nếu trời không mưa sớm, Chac-Mool sẽ trở thành đá. Tôi nhận thấy gần đây ông ta gặp khó khăn khi di chuyển; đôi khi ông nằm hàng giờ như tê liệt và gần như trở thành pho tượng trở lại. Nhưng sự nghỉ ngơi này chỉ mang lại cho ông sức mạnh mới để hành hạ tôi, cào cấu tôi như muốn rút hết chất lỏng từ da thịt tôi. Chúng tôi không còn những khoảng thời gian vui vẻ như thường kể cho tôi nghe những câu chuyện cổ; thay vào đó, tôi nhận thấy sự phẫn uất ngày càng tăng. Có những dấu hiệu khác khiến tôi phải suy nghĩ: hầm rượu của tôi đang cạn dần; ông ấy thích vuốt ve chiếc áo choàng bằng nỉ của tôi; muốn có một cô hầu gái trong nhà và bắt tôi dạy cách sử dụng xà phòng và nước thơm. Tôi tin rằng Chac-Mool đang rơi vào sự cám dỗ của con người; trước kia tôi nhìn thấy trên khuôn mặt từng có nét một cái gì đó đặc biệt và vĩnh cửu nhưng bây giờ chỉ đơn thuần là cũ kỹ. Đây có thể là sự giải thoát cho tôi: nếu Chac-Mool trở thành người, có thể tất cả các thế kỷ trong cuộc đời ông sẽ tích tụ lại trong chốc lát và sẽ chết trong một tia sét. Nhưng điều này cũng có thể khiến tôi chết: Chac-Mool không muốn tôi chứng kiến sự hủy hoại của hắn và ông ta có thể quyết định giết tôi.
Tôi tranh thủ chuyến đi chơi đêm của Chac-Mool để bỏ trốn. Tôi sẽ đến Acapulco; Tôi sẽ tìm việc làm ở đây để chờ cái chết của Chac-Mool. Vâng, sẽ sớm thôi; tóc ông đã bạc, mặt ông sưng vù. Tôi cần tắm nắng, bơi lội để lấy lại sức. Tôi còn bốn trăm peso. Tôi sẽ đến khách sạn Müllers vì rẻ và tiện nghi. Hãy để Chac-Mool chiếm toàn bộ nơi đó; Hãy chờ xem ông ta còn tồn tại được bao lâu nếu không có xô nước của tôi.
Nhật ký của Filiberto kết thúc ở đây. Tôi không muốn nghĩ về những gì anh ấy đã viết; Tôi đã ngủ li bì khi xe tới Cuernavaca (Chú thích: Cuernavaca là một thành phố lớn nằm ở phía Nam Mexico). Từ đó đến Mexico City, tôi cố gắng giải thích ý nghĩa của câu chuyện, và kết luận là đó là do làm việc quá sức hoặc do rối loạn thần kinh mà ra. Khi đến bến xe lúc chín giờ tối, tôi vẫn chưa chấp nhận sự thật về sự điên rồ của bạn tôi. Tôi thuê một chiếc xe tải chở quan tài Filiberto đến nhà của anh để lo việc mai táng.
Trước khi tôi kịp tra chìa khóa vào ổ, cánh cửa đã mở ra. Một người da đỏ da vàng, tóc bạc, mặt sưng vù, mặc áo khoác màu khói và thắt cà vạt đứng ở ngưỡng cửa. Không thể nào ghê tởm hơn được; mùi nước hoa rẻ tiền; ông ta đã cố gắng che đi những nếp nhăn của mình bằng lớp phấn dày, miệng lấm lem son môi một cách vụng về.
- Xin lỗi… tôi không biết là Filiberto có …”
- Không sao. Tôi biết tất cả. Bảo người ta mang quan tài hắn xuống căn hầm.-./.
VVM.25.4.2024.
Người Aztec là thổ dân Mỹ, họ sinh sống tại Bắc, Trung và Nam Mỹ, đó là những cư dân nguyên thủy của con người. Tuy nhiên, người Aztec và con cháu của họ không tự gọi mình là thổ dân Mỹ. Họ thích dùng thuật ngữ Mexica để mô tả văn hóa của họ hơn. Theo dòng thời gian, người Maya đến và định cư đầu tiên ở Mexico, tiếp theo là người Olmecs.
Nhóm này không xây dựng bất kỳ thành phố lớn nào, nhưng họ hiện diện tại khắp nơi và sung túc. Tiếp theo là người Inca ở Peru ngày nay, và cuối cùng là người Aztec. Những người Aztecđã cai trị một đế chế rộng lớn vào suốt thế kỷ 15 và đầu thế kỷ 16 ở khu vực ngày nay là miền trung và miền nam Mexico.
Như vậy, người Mexico ngày nay một số là hậu duệ của người Maya, một số là hậu duệ của người Aztec, một số là hậu duệ của một nhóm bản địa khác, một số là hậu duệ của cả hai nhóm.
***
Chúng tôi rời Acapulco trong khi trời gió nhẹ. Khi gần tới Tierra Colorada, một tỉnh phía Nam Mexico thì bắt đầu sáng và nóng. Trong khi ăn sáng, tôi mở chiếc túi của Filiberto mà tôi thu được từ ngày hôm trước cùng với những đồ dùng cá nhân khác của anh ấy trong khách sạn Müllers. Hai trăm peso. Một tờ báo cũ; vé số hết hạn; một vé xe một chiều đến Acapulco - một chiều - và một cuốn sổ tay đóng gáy bằng giấy cẩm thạch.
Trên xe, tôi mở cuốn sổ tay ra, cố gắng đọc xem anh ta viết những gì mặc dù mùi hôi khó chịu bốc ra cũng như ý nghĩ là phải tôn trọng cuộc sống riêng tư của một người bạn đã khuất. Nó phải là những dòng ghi nhớ - vâng, bắt đầu như vậy - về thói quen làm việc hàng ngày của chúng tôi; có lẽ tôi muốn tìm ra nguyên nhân khiến anh ấy bỏ bê công việc, tại sao anh ấy lại viết bản ghi nhớ đó mà không có nguyên tắc, lý do hay bất kỳ sự cho phép nào. Tóm lại, lý do nào khiến anh ta bị sa thải, thâm niên bị quên lãng và lương hưu cũng bị mất luôn.
Câu chuyện trong cuốn nhật ký bắt đầu như sau:
Hôm nay tôi đi xem lương hưu của mình được bao nhiêu. Luật sư cực kỳ dễ chịu. Tôi vui mừng đến mức quyết định tiêu năm peso vào một quán cà phê. Quán cà phê mà chúng tôi thường đến khi còn trẻ và không bao giờ đến nữa vì nó làm cho tôi nhớ là ở tuổi hai mươi tôi sống tốt hơn ở tuổi bốn mươi. Khi đó tất cả chúng tôi đều bình đẳng, không có những nhận thức xấu về các bạn cùng lớp. Thực vậy, chúng tôi sẽ tấn công vào vào bất kỳ người nào nhắc đến xuất thân kém cỏi hoặc thiếu sang trọng của một người bạn nào đó. Tôi biết rằng nhiều người trong chúng tôi (có lẽ là những người có nguồn gốc khiêm tốn nhất) sẽ tiến xa, và ở trường này, chúng tôi đã xây dựng tình bạn lâu dài; cùng nhau dũng cảm vượt qua giông bão của cuộc đời. Nhưng rồi mọi việc không diễn ra theo như chúng tôi suy nghĩ. Nhiều người kém cỏi bị bỏ lại phía sau trong khi một số người đã leo lên những vị trí cao trong xã hội. Một số bạn dường như có nhiều hứa hẹn nhất lại bị mắc kẹt ở đâu đó, một số hoạt động của họ không được diễn ra như mong muốn, rồi bị cô lập bởi một vực sâu vô hình với những người thành công chẳng đi đến đâu cả. Hôm nay, sau quãng thời gian dài đằng đẵng ấy, tôi lại ngồi trên những chiếc ghế được sửa sang lại, cũng như chiếc máy bán nước ngọt vẫn còn ở trong một góc quán, giả vờ đọc một tờ báo kinh doanh. Tôi nhìn thấy nhiều khuôn mặt già nua như mất trí nhớ, ánh đèn màu thay đổi cũng làm cho những khuôn mặt đó thay đổi theo. Quán cà phê này thay đổi hầu như không nhận ra, giống như thành phố đang phát triển với tốc độ khác với tốc độ của tôi. Không, bây giờ tất cả không nhận ra tôi hoặc không muốn nhận ra tôi nữa. Cùng lắm là một bàn tay mập mạp vỗ mạnh lên vai tôi. - Lâu quá rồi, bạn cũ, mọi việc thế nào rồi? - Giữa chúng tôi chỉ là một sân gôn với mười tám lỗ của “Câu Lạc Bộ Đồng Quê”. Tôi vùi đầu vào đống giấy tờ của mình. Những năm tháng trong mơ của tôi, những dự đoán lạc quan hiện ra trước mắt tôi, cùng với những trở ngại đã ngăn cản tôi. Tôi cảm thấy thất vọng vì không thể đào sâu ngón tay của mình vào quá khứ và ghép những mảnh ghép của một câu đố đã bị lãng quên từ lâu lại với nhau. Nhưng chiếc rương đồ chơi của một người là một phần của quá khứ, và khi tất cả đã xong, ai biết được những người lính dẫn đầu đã đi đâu, những chiếc mũ có đỉng nhọn và những thanh kiếm gỗ nữa. Những tưởng tượng mà chúng tôi vô cùng yêu thích chỉ có thế. Tuy nhiên, tôi vẫn siêng năng, kỷ luật và tận tâm với nhiệm vụ. Thế vẫn chưa đủ sao? Có quá nhiều không? Tôi thường bị dày vò bởi ký ức về Rilke: phần thưởng lớn nhất cho cuộc phiêu lưu của tuổi trẻ là cái chết; chúng ta nên chết trẻ, mang theo mọi bí mật của mình. (Chú Thích: Rainer Maria Rilke là một văn sĩ và thi sĩ người Áo) Hôm nay tôi sẽ không nhìn lại thành phố này nữa. Năm peso cho tiền cà phê và tiền tip là hai peso.
Ngoài niềm đam mê luật lệ về thương mại, Pepe còn thích lý luận. Anh ấy nhìn thấy tôi bước ra khỏi Nhà Thờ Lớn và chúng tôi cùng nhau đi bộ về phía Cung Điện Quốc Gia. Anh ta không phải là người có đức tin, nhưng vẫn không hài lòng dừng lại ở đó: chỉ mới cách nửa dãy nhà anh ta đã đặt ra một giả thuyết. Nếu tôi không phải là người Mexico, tôi sẽ không tôn thờ Chúa Kitô, và… Không, nhìn này, điều đó là hiển nhiên. Người Tây Ban Nha đến và nói: Hãy tôn thờ Thiên Chúa bị đóng đinh trên thập tự giá với vết thương chảy máu ở cạnh sườn và ngài đã chết vì hy sinh cho chúng ta. Hãy hiến dâng một lễ vật. Điều gì có thể tự nhiên hơn việc chấp nhận một điều gì đó gần gũi bằng nghi lễ của chính bạn, cuộc sống của chính bạn…? Mặt khác, hãy tưởng tượng nếu trươc kia Mexico bị những người theo Phật giáo hoặc Hồi giáo chinh phục. Không thể tưởng tượng được rằng người da đỏ của chúng ta lại tôn thờ một người chết vì chứng khó tiêu. Nhưng một vị thần không chỉ hy sinh cho bạn mà còn có trái tim bị xé nát, vị thần toàn năng đã đánh bại thần Huitzilopochtli (Chú thích: Huitzilopochtli là thần mặt trời và chiến tranh trong tôn giáo của người Aztec và cũng là vị thần bảo vệ của người Aztec và thủ đô của họ!) Kitô giáo, với những cảm xúc, với sự hy sinh và những nghi lễ đẫm máu, trở thành một sự mở rộng tầm nhìn và mới lạ cho người dân bản địa. Tuy nhiên, những đức tính như bác ái, yêu thương và quay mặt sang để má khác cho người ta đánh đều không được chấp nhận. Đó chính là bản sắc của người Mexico.
Pepe biết rằng ngay từ khi còn nhỏ, tôi đã say mê những tác phẩm nghệ thuật của người da đỏ Mexico. Tôi sưu tầm những bức tượng nhỏ, tượng thần, chậu cây. Tôi dành những ngày cuối tuần ở Tlaxcala hoặc ở Teotihuacán. Đó có thể là lý do tại sao anh ấy thích nói đến các vấn đề ngay tại địa phương. Pepe biết rằng từ lâu tôi đã tìm kiếm một bản sao giống nhất của Chac-Mool, hôm nay anh ấy nói cho tôi nghe về một cửa hàng nhỏ ở chợ trời La Lagunilla, nơi họ đang bán một chiếc, có vẻ như ở mức giá tốt. Tôi sẽ tới đó vào Chủ Nhật.
Kẻ tinh nghịch nào đó đã bỏ một chất màu đỏ vào bình đựng nước ở văn phòng, đương nhiên đã làm gián đoạn công việc của chúng tôi. Tôi phải báo cáo với giám đốc. Ông ta nghĩ đó chỉ là điều vui đùa thôi. Thế là suốt ngày tên khốn đó cứ đi khắp nơi trêu chọc tôi. Đồ khốn kiếp…
Hôm nay Chủ Nhật, tôi đi La Lagunilla. Tôi tìm thấy bức tượng Chac-Mool trong cửa hàng nhỏ rẻ tiền mà Pepe đã nói. Đó là một tác phẩm tuyệt vời, có kích thước như người thật. Mặc dù người bán hàng đảm bảo với tôi rằng đó là hàng nguyên bản nhưng tôi vẫn nêu ra nhiềi câu hỏi. Đá tạo nên bức tượng không có gì khác thường, nhưng điều đó không làm giảm đi sự sang trọng của bố cục hay độ đồ sộ của nó. Kẻ nào đó đã bôi sốt cà chua lên bụng để thuyết phục khách mua về tính xác thực đẫm máu của nó.
Việc chuyển pho tượng về nhà tốn nhiều tiền hơn giá mua. Nhưng bây giờ nó đang ở đây, tạm thời ở trong hầm trong khi tôi sắp xếp lại bộ sưu tập của mình để có chỗ đặt pho tượng. Để thực hiện đúng với tính xác thực, pho tượng đòi hỏi phải ở một nới có mặt trời thẳng đứng và nóng như lửa đốt. Tính tôn nghiêm sẽ bị mất hẳn trong bóng tối căn hầm, tại nơi đó nó chỉ đơn giản là một khối đá vô hồn và vẻ mặt nhăn nhó của nó dường như trách móc tôi vì đã không đưa ra vùng ánh sáng. Người bán pho tượng đã dặn dò kỹ lưỡng những yếu tố phải có để tác phẩm điêu khắc này được nổi bật với tất cả các góc cạnh và mang đến vẻ độc đáo cho Chac-Mool. Tôi phải theo lời chỉ dẫn của ông ấy mới được.
Tôi tỉnh dậy và thấy đường ống nước trong nhà bị vỡ. Sau khi quan sát, tôi thấy là đêm hôm trước vô ý để nước chảy trong bếp; nước tràn ngập khắp sàn nhà và đổ xuống căn hầm. Độ ẩm không làm hỏng pho tượng Chac-Mool, nhưng chiếc vali của tôi bị ướt sũng; mọi thứ phải xảy ra vào ngày trong tuần. Hôm đó tôi đi làm muộn.
Cuối cùng họ cũng đến để sửa đường ống nước. Chiếc vali bị hủy hoại. Có chất nhớt ở dưới đáy pho tượng Chac-Mool.
Tôi chợt thức dậy lúc một giờ đêm, nghe thấy tiếng rên rỉ khủng khiếp. Tôi nghĩ có thể đó là bọn trộm. Hoàn toàn là tưởng tượng.
Tiếng rên rỉ vào ban đêm vẫn tiếp tục. Tôi không biết nó phát xuất từ đâu, nhưng làm tôi căng thẳng. Tệ hơn nữa, các đường ống lại bị vỡ và nước lại làm ngập tầng hầm.
Thợ sửa ống nước vẫn chưa đến; Tôi tuyệt vọng. Theo Sở Nước thành phố, càng ít than phiề càng tốt. Đây là lần đầu tiên nước chảy vào hầm nhà tôi thay vì thoát ra ngoài bằng đường cống. Tiếng rên rỉ đã dừng lại. Một cuộc trao đổi công bằng hay sao?
Họ đã bơm hết nước ra khỏi hầm. Chac-Mool được bao phủ bởi chất nhờn khiến pho tượng trông thật kỳ cục: toàn bộ tác phẩm điêu khắc dường như đang bị một loại bệnh viêm quầng xanh, ngoại trừ đôi mắt. Chủ nhật tới tôi sẽ cạo sạch những vết xanh trên đó. Pepe đề nghị tôi chuyển đến một căn ở tầng trên để ngăn chặn thêm những thảm kịch như thế này. Nhưng tôi không thể rời khỏi nơi này vì nơi đây chứa đựng những gì nhiều hơn những thứ tôi cần, tuy hơi u ám nhưng đó là tài sản thừa kế duy nhất, ký ức duy nhất mà cha mẹ để lại. Tôi không biết sẽ cảm thấy thế nào nếu nhìn thấy một chiếc máy bán nước ngọt và chiếc máy hát tự động trong hầm và cửa hàng trang trí nội thất ở tầng trệt.
Dùng chiếc bay để cạo pho tượng Chac-Mool. Rêu bây giờ gần như là một phần của đá; phải mất hơn hai tiếng đồng hồ và phải đến sáu giờ tối tôi mới hoàn thành công việc. Không thể nhìn thấy gì trong bóng tối, nhưng tôi lướt tay dọc theo đường viền của tảng đá. Với mỗi cú vuốt, hòn đá dường như trở nên mềm mại hơn. Tôi không thể tin được; nó có cảm giác như bột. Cái gã buôn bán ở La Lagunilla đó đã lừa tôi thật rồi. ‘Tác phẩm điêu khắc thời tiền Colombia’ của hắn chẳng là gì ngoài thạch cao. Ẩm ướt đang làm hỏng nó. Tôi đã dùng giẻ che nó lại và ngày mai sẽ mang lên lầu trước khi hoàn toàn bị tan rã.
Những miếng giẻ nằm rải rác trên sàn nhà. Thật đáng kinh ngạc. Một lần nữa tôi lại cảm nhận được Chac-Mool. Chắc chắn là pho tượng mà điều lạ là không phải làm bằng đá. Tôi muốn viết điều này nhưng chắc không ai tin: Khi sờ vào thân nó thì có cảm giác hơi giống da thịt; Tôi lấy tay ấn vào thì có cảm giác như cao su, thấy có thứ gì đó đang chảy qua hình dáng nằm nghiêng đó… Tôi lại đi xuống vào ban đêm. Không còn nghi ngờ gì nữa: Lông trên cánh tay của Chac-Mool đang mọc.
Trước đây những điều đó chưa bao giờ xảy ra. Tôi làm sai công việc của mình ở văn phòng khi gửi một khoản thanh toán mà chưa được ủy quyền và giám đốc đã cảnh cáo tôi. Tôi nghĩ là đã cư xử thô lỗ với các bạn đồng nghiệp. Tôi sẽ phải đến gặp bác sĩ xem liệu đó có phải là do tôi tưởng tượng không, liệu tôi có bị mê sảng hay không… và có nên loại bỏ pho tượng Chac-Mool chết tiệt đó không.”
Cho đến lúc này tôi vẫn nhận ra rõ ràng bàn tay của Filiberto, những chữ cái to tròn mà tôi đã thấy trên rất nhiều bản ghi nhớ và mẫu biểu. Bài viết ngày 25 tháng 8 dường như được viết bởi một người khác. Có thể là nét chữ của một đứa trẻ, nét chữ rời rạc như được viết một cách vất vả; những tờ khác thì như lo lắng, khó đọc. Ba ngày trống rỗng, sau đó câu chuyện tiếp tục:
Tất cả đều rất tự nhiên, mặc dù thông thường chúng tôi chỉ tin vào những gì có thật… nhưng điều này là có thật, thực hơn bất cứ điều gì tôi từng biết. Cái máy làm nước mát là có thật, hơn cả thực, bởi vì chúng ta hoàn toàn nhận ra sự tồn tại của nó … rồi khi một kẻ tinh nghịch nào đó bỏ thứ gì vào để biến nó thành màu đỏ… Một vòng khói phù du là có thật, những hình ảnh kỳ cục trong ngôi nhà kính là có thật; không phải tất cả những cái chết, hiện tại và bị lãng quên, đều có thật sao…? Nếu trong một giấc mơ, một người vào thiên đường và được trao một bông hoa làm bằng chứng cho thấy họ đã ở đó, rồi khi tỉnh dậy, anh ta thấy bông hoa này trên tay mình… thì…?
Thực tế là một ngày nọ nó bị vỡ thành hàng nghìn mảnh, đầu nó quay về một hướng và đuôi nó quay về hướng khác, và tất cả những gì chúng ta có chỉ là một trong những mảnh của cơ thể khổng lồ. Một đại dương tự do và hư cấu, chỉ có thật khi nó bị giam cầm trong vỏ sò. Cho đến ba ngày trước, sự thực của tôi ở mức mà hôm nay bị xóa bỏ; nó là một hành động phản xạ, thói quen, trí nhớ, là lớp vỏ ngoài mà thôi. Và rồi, giống như trái đất một ngày nọ bị rung chuyển để nhắc nhở chúng ta về sức mạnh của nó, về cái chết sắp đến, trách móc tôi vì đã quay lưng lại với cuộc sống, một thực tế mồ côi mà chúng ta luôn biết đang hiện diện ở đó, khiến chúng ta giật mình để trở thành hiện tại sống động.
Một lần nữa tôi lại tin đó là trí tưởng tượng: Chac-Mool, mềm mại và thanh lịch, đã đổi màu da chỉ sau một đêm; toàn một màu vàng, gần như kim loại vàng vậy, và dường như muốn cho mọi người biết đó là một vị thần. Vào lúc này nó trông thoải mái, đầu gối như buông lỏng hơn trước, nụ cười nhân từ hơn. Và cuối cùng ngay ngày hôm qua, tôi giật mình thức dậy với niềm tin chắc chắn đáng sợ, đó là có hai sinh vật đang thở trong đêm, trong bóng tối còn có nhịp đập khác với nhịp tim của chính mình. Vâng, tôi nghe thấy tiếng bước chân trên cầu thang. Một cơn ác mộng. Đi ngủ lại. Tôi không biết mình đã ngủ chập chờn được bao lâu. Khi mở mắt ra, trời vẫn chưa sáng. Căn phòng tràn ngập mùi kinh dị, mùi nhang và mùi máu. Trong bóng tối, tôi nhìn quanh phòng ngủ cho đến khi mắt tôi tìm thấy hai điểm ánh sáng vàng nhấp nháy hung dữ.
Hầu như không thở được, tôi bật đèn lên. Rõ ràng là Chac-Mool đang đứng thẳng, mỉm cười, màu đất son ngoại trừ cái bụng đỏ như màu thịt. Tôi chết lặng trước hai con mắt nhỏ xíu gần như lác nằm sát bên chiếc mũi hình cái nêm. Răng dưới ngậm chặt vào môi trên; chỉ có ánh sáng le lói từ chiếc mũ vuông vức trên cái đầu to bất thường mới phản ánh bất kỳ dấu hiệu nào của sự sống. Chac-Mool tiến về phía chiếc giường của tôi, rồi trời bắt đầu mưa.
Tôi nhớ rằng đó là vào cuối tháng 8, Filiberto đã bị sa thải với sự chỉ trích công khai của viên giám đốc, với những tin đồn về sự điên rồ và thậm chí là trộm cắp. Tôi không tin điều đó. Tôi đã thấy một số bản ghi nhớ hoang đường, trong đó có một bản hỏi Giám Đốc Sở là nước có mùi hay không; một bản ghi nhớ khác là muốn cung cấp dịch vụ của mình cho Sở Tài nguyên Nước để tạo mưa trên sa mạc. Tôi không thể giải thích được và nghĩ là những trận mưa đặc biệt lớn vào mùa hè năm đó đã ảnh hưởng đến anh ấy. Hoặc việc sống trong ngôi biệt thự cổ kính với một nửa số phòng bị khóa và dày đặc bụi bặm, không có người hầu hay cuộc sống đơn độc không có không khí gia đình đã khiến anh bị loạn trí. Các chuyện sau đây thuộc vào cuối tháng 9.
Chac-Mool có thể được dễ chịu khi anh ấy muốn… tiếng róc rách của dòng nước mê hoặc là… Ông ấy biết những câu chuyện tuyệt vời về gió mùa, những cơn mưa xích đạo, tính khắc nghiệt của sa mạc; hệ phả của mọi loài thực vật được sinh ra bởi mối quan hệ cha con thần thoại của ông ta; cây liễu, cô con gái ương ngạnh; bông hoa sen, đứa con yêu thích của ông; cây xương rồng, bà mẹ vợ anh. Điều tôi không thể chịu nổi là mùi hôi, mùi không phải của con người, phát ra từ thịt không phải là thịt, từ đôi dép với những nét cổ kính của nó. Với tiếng cười chói tai, Chac-Mool kể lại việc ông ta bị Le Plongeon phát hiện và phải tiếp xúc với những người của các vị thần khác (Chú thích: Julian Le Plongeon (1825 - 1908) là một nhà khảo cổ học người Mỹ, chuyên nghiên cứu những tàn tích thời tiền Colombia ở Mỹ Châu, đặc biệt là những tàn tích của nền văn minh Maya ở phía bắc bán đảo Yucatán, Mexico.) Ông ta sống bình yên trong thủy triều và giông bão; việc kéo anh ta ra khỏi nơi ẩn náu là điều không tự nhiên và tàn nhẫn. Tôi nghĩ Chac-Mool sẽ không bao giờ tha thứ cho điều đó.
Tôi đưa cho ông ta miếng đá bọt để lau sạch cái bụng mà người bán hàng đã bôi sốt cà chua lên. Ông ta có vẻ không thích câu hỏi của tôi về mối quan hệ của ông ta với thần Tlaloc, và khi anh ta tức giận, hàm răng ghê tởm của ông ta lấp lánh và trông nhọn hoắc. Những ngày đầu tiên ông ta ngủ trong hầm, nhưng từ hôm qua thì trên giường của tôi. (Chú thích: Tlaloc là vị thần Mưa tại vùng Aztec)
Rồi mùa khô bắt đầu. Đêm qua, từ phòng khách nơi tôi đang ngủ, tôi nghe thấy những tiếng rên rỉ khàn khàn giống như những ngày trước kia, sau đó là tiếng ồn ào khủng khiếp. Tôi lên lầu ngó vào phòng ngủ: Chac-Mool đang đập vỡ đèn và đồ đạc; anh ta lao về phía cửa với đôi bàn tay dang rộng chảy máu, còn tôi không kịp đóng cánh cửa lại, chạy trốn vào phòng tắm. Sau đó, ông ta đi xuống cầu thang, thở hổn hển và xin nước. Ông ta để vòi chảy cả ngày, trong nhà không có chỗ nào khô ráo. Tôi phải đắp chăn đi ngủ và xin để phòng khách khô ráo.”
Hôm nay Chac-Mool làm nước ngập trong phòng khách. Bực tức, tôi nói với ông ấy là tôi sẽ trả ông ấy về La Lagunilla. Tiếng cười của anh ta khác hẳn với tiếng cười của bất kỳ con người hay động vật nào, cũng khủng khiếp như cú đánh từ cánh tay đeo những chiếc vòng nặng nề. Tôi phải thừa nhận là tôi là tù nhân của ông ta. Kế hoạch ban đầu của tôi khá khác biệt. Tôi định chơi Chac-Mool theo cách bạn chơi với một món đồ chơi; đây có thể là sự phóng đại của sự trò chơi trong tuổi thơ. Nhưng, ai có thể làm được như vậy? Những việc làm của tuổi thơ đã bị năm tháng làm tiêu hao. Ông ấy lấy quần áo của tôi, và khi rêu xanh bắt đầu mọc quanh người, ông ấy khoác chiếc áo choàng của tôi. Chac-Mool luôn quen thuộc với sự vâng lời; Tôi, người chưa bao giờ có lý do nào để ra lệnh mà chỉ có thể phục tùng. Cho đến khi trời mưa, chuyện gì đã xảy ra với sức mạnh ma thuật của ông ấy? Ông trở nên nóng nảy và cáu kỉnh.
Hôm nay tôi phát hiện Chac-Mool rời khỏi nhà vào ban đêm. Khi trời tối, ông ta luôn hát một giai điệu chói tai và cổ xưa, lâu đời hơn chính bài hát. Sau đó mọi thứ đều yên tĩnh. Tôi gõ cửa mấy lần nhưng không nghe thấy tiếng trả lời, tôi mới dám bước vào. Căn phòng ngủ mà tôi đã không nhìn thấy kể từ ngày bức tượng cố tấn công tôi giờ đã trở thành một đống đổ nát; Mùi hương và mùi máu khắp nơi. Tôi còn phát hiện ra sau cánh cửa có xương chó, chuột và mèo. Đây là thứ mà Chac-Mool ăn trong đêm để nuôi sống. Điều này giải thích cho việc tôi thường nghe tiếng sủa gớm ghiếc mỗi sáng.
Tháng Hai, khô ráo. Chac-Mool theo dõi từng cử động của tôi; ông ấy bắt tôi gọi điện đến một nhà hàng, yêu cầu họ giao gà và cơm hàng ngày. Nhưng những gì tôi kiếm được từ công việc văn phòng đã tiêu hết. Vì vậy, điều không thể tránh khỏi xảy ra: Họ cắt nước và điện vì không thanh toán. Nhưng Chac-Mool tìm ra một đài phun nước công cộng cách nhà hai dãy nhà; Tôi phải thực hiện mười hoặc mười hai chuyến đi lấy nước mỗi ngày trong khi ông ấy quan sát tôi từ những cánh cửa sổ. Ông ta nói nếu tôi cố tình bỏ chạy, ông ta sẽ đánh chết tôi ngay tại chỗ vì ông ấy cũng là Thần Sét. Điều ông ta không nhận ra là tôi biết về những cuộc ra đi vào ban đêm của ông ấy. Vì nhà không có điện nên tôi phải đi ngủ sớm vào khoảng tám giờ. Đáng lẽ bây giờ tôi đã quen thuộc với Chac-Mool, nhưng chỉ lúc đó khi tình cờ gặp trên cầu thang, tôi chạm vào cánh tay lạnh giá của ông ấy, lớp vảy trên làn da mới tái tạo làm tôi muốn hét lên.
Nếu trời không mưa sớm, Chac-Mool sẽ trở thành đá. Tôi nhận thấy gần đây ông ta gặp khó khăn khi di chuyển; đôi khi ông nằm hàng giờ như tê liệt và gần như trở thành pho tượng trở lại. Nhưng sự nghỉ ngơi này chỉ mang lại cho ông sức mạnh mới để hành hạ tôi, cào cấu tôi như muốn rút hết chất lỏng từ da thịt tôi. Chúng tôi không còn những khoảng thời gian vui vẻ như thường kể cho tôi nghe những câu chuyện cổ; thay vào đó, tôi nhận thấy sự phẫn uất ngày càng tăng. Có những dấu hiệu khác khiến tôi phải suy nghĩ: hầm rượu của tôi đang cạn dần; ông ấy thích vuốt ve chiếc áo choàng bằng nỉ của tôi; muốn có một cô hầu gái trong nhà và bắt tôi dạy cách sử dụng xà phòng và nước thơm. Tôi tin rằng Chac-Mool đang rơi vào sự cám dỗ của con người; trước kia tôi nhìn thấy trên khuôn mặt từng có nét một cái gì đó đặc biệt và vĩnh cửu nhưng bây giờ chỉ đơn thuần là cũ kỹ. Đây có thể là sự giải thoát cho tôi: nếu Chac-Mool trở thành người, có thể tất cả các thế kỷ trong cuộc đời ông sẽ tích tụ lại trong chốc lát và sẽ chết trong một tia sét. Nhưng điều này cũng có thể khiến tôi chết: Chac-Mool không muốn tôi chứng kiến sự hủy hoại của hắn và ông ta có thể quyết định giết tôi.
Tôi tranh thủ chuyến đi chơi đêm của Chac-Mool để bỏ trốn. Tôi sẽ đến Acapulco; Tôi sẽ tìm việc làm ở đây để chờ cái chết của Chac-Mool. Vâng, sẽ sớm thôi; tóc ông đã bạc, mặt ông sưng vù. Tôi cần tắm nắng, bơi lội để lấy lại sức. Tôi còn bốn trăm peso. Tôi sẽ đến khách sạn Müllers vì rẻ và tiện nghi. Hãy để Chac-Mool chiếm toàn bộ nơi đó; Hãy chờ xem ông ta còn tồn tại được bao lâu nếu không có xô nước của tôi.
Nhật ký của Filiberto kết thúc ở đây. Tôi không muốn nghĩ về những gì anh ấy đã viết; Tôi đã ngủ li bì khi xe tới Cuernavaca (Chú thích: Cuernavaca là một thành phố lớn nằm ở phía Nam Mexico). Từ đó đến Mexico City, tôi cố gắng giải thích ý nghĩa của câu chuyện, và kết luận là đó là do làm việc quá sức hoặc do rối loạn thần kinh mà ra. Khi đến bến xe lúc chín giờ tối, tôi vẫn chưa chấp nhận sự thật về sự điên rồ của bạn tôi. Tôi thuê một chiếc xe tải chở quan tài Filiberto đến nhà của anh để lo việc mai táng.
Trước khi tôi kịp tra chìa khóa vào ổ, cánh cửa đã mở ra. Một người da đỏ da vàng, tóc bạc, mặt sưng vù, mặc áo khoác màu khói và thắt cà vạt đứng ở ngưỡng cửa. Không thể nào ghê tởm hơn được; mùi nước hoa rẻ tiền; ông ta đã cố gắng che đi những nếp nhăn của mình bằng lớp phấn dày, miệng lấm lem son môi một cách vụng về.
- Xin lỗi… tôi không biết là Filiberto có …”
- Không sao. Tôi biết tất cả. Bảo người ta mang quan tài hắn xuống căn hầm.-./.