M uà xuân năm âý trong thành Hạc Hoa xuất hiện một vị du sĩ rất lạ lùng. Ông mang một cành đào rao bán, phố phường xôn xao. Nhiều người hoỉ mua nhưng chẳng ai mua được. Có một người phục sức sang trọng, trông khệnh khạng ra vẻ đaị gia lắm. Y gặp vị du sĩ kia và hỏi:
- Cành đào của ông giá bao nhiêu?
Vị du sĩ bảo:
- Mỗi nụ hoa một đồng tiền vàng
Y trố mắt lên:
- Hoa đào của ông có gì mà mắc thế?
Du sĩ bảo:
- Nếu ông biết thì tôi không cần phải noí, nếu ông đã không biết thì tôi nói cũng bằng thừa.
Noí xong vị du sĩ bỏ đi, y đứng giữa đường chỉ chỏ với những người hiếu kỳ xung quanh và bảo:
- Đồ điên!
Vị du sĩ cũng chẳng bận tâm y nói gì, ông vẫn ung dung bước, vẻ mặt rất thanh thản. Ông đi giữa thành mà như chẳng thấy bóng người. Ông bước đi mà tâm trí của ông như ở một phương trời mộng nào đó chứ chẳng phải giữa thành Hạc Hoa này. Cuối đường ông ghé vào một quán nước đơn sơ ở góc thành, trong quán có vài vị khách trông cũng rất nhàn hạ. Đối diện bàn ông có chàng trai trẻ ngồi một mình độc ẩm. Một lát sau dường như chàng trai nhìn thấy ông bèn gật đầu chào. Chàng buộc miệng khen:
- Hoa đào đẹp quá!
Ông mỉm cười noí:
- Mỗi nụ hoa một đồng tiền vàng.
Chàng trai bảo:
- Mỗi nụ chỉ một đồng tiền vàng sao?
Bây giờ thì đến lượt vị du sĩ giật mình, ông hỏi:
- Cậu mua nổi sao?
Chàng trai bảo:
- Tiểu bối này một xu cũng không có nhưng có vật này có thể đổi được chăng?
Noí xong chàng ta bèn lấy giấy bút trong tuí thảo một bốn câu thơ:
Hồng lên xuân sắc hoa đào
Vô ngôn biệt ý xin chào người dưng
Vì chưng thương nhớ quá chừng
Giang hà một cõi đã từng quen nhau ?
Viết xong chàng trao cho vị du sĩ, ông ấy đọc lướt nét mặt thoáng chút ngẩn ngơ, cầm tờ hoa tiên trên tay nhìn thẳng vào mắt chàng trai:
- Ta đão rao bán mỗi nụ hoa một đồng tiền vàng, cả thành Hạc Hoa này đều bảo ta điên. Giờ đây ta gặp cậu, ta sẽ tặng cậu cành hoa này mà không lấy một xu. Không lẽ ta điên thật sao? Mấy mươi năm ngao du khắp sơn hà, hôm nay ta gặp cậu kể cũng như có duyên nhau. Người trong thiên hạ có muôn vạn nhưng dễ gì gặp được tri kỷ. Người xưa từng bảo: “Đắc nhất tri kỷ khả dĩ bất hận”. Ta hôm nay mãn nguyện lắm rồi! Cành đào naỳ là của cậu, cậu hãy lấy nó đi!
Chàng trai trẻ cũng ngạc nhiên không kém, cậu ta vừa chạm tay vào cành đào thì nó lập tức biến thành vàng ròng trông rất rực rỡ. cậu ta ngạc nhiên và rụt tay laị:
- Xin đa tạ vị tiền bối! Tiểu bối không cần thứ hoa vàng này, ngài hãy giữ lấy!
Vị du sĩ cười vang vang, quả thật ta không lầm người. Này chàng trai trẻ hãy cầm lấy cành hoa của cậu đi!
Noí xong ông trao cành hoa cho chàng, lập tức cành hoa trở laị tươi thắm như thuở ban đầu. Chàng trai vui mừng cảm ơn ông rồi hoỉ tên họ nhưng ông cười:
- Tên họ mà chi? Xác thân tứ đại này vốn là vật ô hợp, nó đã sanh ra thì nó sẽ hoaị đi bất cứ lúc nào. Nó đã vốn mong manh vô thường mà còn cho nó một cái tên nữa thì khác chi giữa cơn mộng còn mộng thêm một giấc mộng con.
Chàng trai mời vị du sĩ một chén rượu thì ông laị bảo:
- Nó là thứ độc dược haị không biết bao nhiêu người trên thế gian này. Ta giữ giới không thể nhận, mong cậu không phiền lòng!
Chàng trai nói:
- Thưa ngài, Y theo nghĩa lý thì được, chấp ở văn tự thì há chẳng phải hủ nho sao? người như lão tiền bối đây lẽ nào laị dính mắc?
Vị du sĩ đứng phắt lên, vỗ lấy vai chàng trai:
- Mấy mươi năm rong ruổi, chưa có ai noí với ta như thế! cậu trẻ người mà kiến thức quảng bác, trông giản dị mà sâu sắc vô cùng. rượu là nước mắt của thế nhân. Hôm nay ta sẽ uống cạn chén này và sẽ chỉ một lần này thôi!
Noí xong ông cạn chén rượu rồi từ tạ quay bước đi. Chàng trai vội theo hoỉ:
- Thưa bậc tiền bối, ông đi về đâu? ngày sau còn gặp laị nhau?
Ông cười bảo:
- Về đâu ư? Ta về nơi ta đã ra đi, thế gian này như quán trọ bên đường cậu bận tâm làm gì? Còn mai này có gặp laị nhau hay không làm sao ta biết được? nếu có duyên thì gặp laị thôi! Một sát-na này cũng là trăm năm. Quá khứ đã qua hối tiếc làm gì, tương lai chưa đến mong moỉ mà chi, hãy vui với hiện taị này là đủ lắm rồi. Lẽ nào cậu chưa hiểu ra? Noí xong vị du sĩ bỏ đi, chàng trai đứng nhìn theo cho đến khi bóng dáng ông xa hút cuối chân trời. Chàng quay laị cầm cành đào trong tay lòng mang mang, rồi chàng quyết định đem lên chùa lễ Phật. Trên đường đi người phố thị nhìn cành đào, nhìn chàng chỉ trỏ , bàn tán xôn xao:
- Sao anh ta mua nổi cành đào mà mỗi nụ hoa một đồng tiền vàng?
- Anh ta bỏ ra cả gia tài lớn mới mua nổi cành đào này?
- Anh ta mua nó để làm gì vậy?
Mặc cho tiếng người bàn tán, mặc cho bao ánh mắt tò mò.. Chàng đi thẳng đến chùa dâng cành đào lên cúng dường Thế Tôn. Ra về lòng dạ lâng lâng, đêm chàng trở về căn phòng của mình chong đèn viết :
- Ngàn năm trước Thôi Hộ viết: “Đào hoa y cựu” làm thao thức bao khách văn chương, thời gian xoá nhòa tất cả, chôn vuì tất cả , ấy vậy mà cảm xúc của “Đào hoa y cựu” vẫn cứ thanh tân như thuở nào. Ngàn năm đã qua rồi ngàn năm nữa sẽ đến. Hoa đào nở rồi cánh hoa rụng về cội cũng giống như ta vậy thôi. Ta đến đây, rong chơi trong thế gian này rồi ta laị đi. Ta chết đi chỉ là cái xác thân tứ đaị thôi, cái “ thức” nó vẫn còn mãi mãi…Nó sẽ lên cao hay xuống thấp tuỳ vào những việc ta làm, ta noí, ta nghĩ trong cuộc đời này! Người ta đến với nhau trong cuộc đời này thương hay ghét cũng đều có cái nhân sâu xa của nó. Khi đến mình không thể lựa chọn vì việc đã thành rồi, ta chỉ có thể chuyển hóa nó cho mai sau mà thôi! Xác thân này đã là hư huyễn vậy thì cái gọi công danh sao có thật được? Một cái huyễn chồng lên một cái huyễn. Vậy mà con người ta cứ khổ đau, cứ haị nhau… để chiếm cho được cái công danh kia! Nếu noí công danh thì thế gian này ai hơn được Thế Tôn, ấy vậy mà ngài coi như đôi dép rách! nối tiếp ngài chư tổ cũng vậy: Ngài Bồ Đề Đạt Ma, ngài An Sĩ Cao, … Đều là công danh bậc nhất nhưng các ngài vứt bỏ như không! Hôm nay ta gặp một bậc du sĩ kỳ lạ ở thành Hạc Hoa. Ông ta rao bán cành đào mà mỗi nụ hoa là một đồng tiền vàng, rồi ông ta tặng ta lại biến nó thành vàng ròng. Cái ta cần nào phải là hoa vàng, thì ra ông ấy thử lòng ta! May mà ta không trở nên hèn kém trong cái sát-na đầy ma quái ấy! Hoa đào muà xuân, ao sen muà hạ, lá vàng mùa thu, tuyết bạch trời đông. Thời gian cứ mãi xoay vòng, ta sanh ra rồi lớn lên , laị già đi rồi chết… thế là laị một vòng quay mới. Cái vòng quay miên viễn không dừng laị bao giờ! Ta biết Thế Tôn và các vị giác ngộ đang ngồi xem cái vòng quay bất tận miên man này! Hoa đào năm nay rực rỡ nào có kém gì hoa đào ngàn năm trước của Thôi Hộ, Hoa đào nở ,cánh bay trong gió, cánh rụng về cội, thảm cỏ xanh hồng lên sắc hoa đào.
Thương nhau tình thắm cánh hoa đào
Trời phương ngoaị mùa xuân lòng nao nao
Người đâu?
Ta đâu?
Nay nhặt cánh hoa mai về bên ấy!
Một trời trắng mây.
Hoa nở rồi rụng, người đến rồi đi, xác thân sẽ hoaị, lưu laị chút tình, ai nhớ ai quên, dù quen dù lạ… Một ngày mùa xuân ngôn ngữ sao tả được? chữ nghĩa mà chi? Dù thân sơ, dù sang hèn… đã đến nơi đây thì đã lưu laị chút tình hoài!
