N
hà
thơ Thiên Hà tên thật là Dương Cao Thâm, ông sinh năm
1940 trong một gia đình trí thức tại xã Tân Duyệt, huyện
Đầm Dơi. Thừa hưởng niềm đam mê văn nghệ từ người
cha là một nghệ nhân đàn kìm, cùng với tình yêu quê
hương sâu sắc, Thiên Hà đã cầm bút sáng tác từ rất
sớm. Cho đến nay, ông đã cho ra đời nhiều tập thơ,
truyện ngắn được bạn đọc đón nhận. Đặc biệt là
những bài thơ của ông được nhạc sĩ Anh Việt Thu chấp
cánh để trở thành những bản tình ca đi vào lòng nhiều
thế hệ khán, thính giả...
Người
ngẩn ngơ giữa trường văn trận bút
16
tuổi, cái tên Thiên Hà đã được bạn đọc biết đến
qua những bài thơ viết về tình yêu, quê hương. Dạo đó,
ông làm thơ, viết truyện ngắn để kiếm sống. Mỗi
tháng chỉ cần 2 truyện ngắn đăng báo là đủ trang trải
chi phí cá nhân. Mà tháng nào ông cũng viết nhiều hơn số
ấy, thành ra dư dả. Thời chiến nên tiền bạc cũng
chẳng có ý nghĩa gì. Sự sống luôn thường chực bên
cái chết. Có đó rồi mất đó. Bạn bè ông hôm nay còn
ngồi khề khà chén chè, chén rượu, mai đã nghe tin dữ.
Thiên Hà thường ví von mình là: “Người cầm viết ngẩn
ngơ giữa trường - văn - trận - bút”. Nhưng đối với
văn đàn, bạn bè, đồng nghiệp, anh không hề ngơ ngẩn
mà luôn có cái nhìn sâu thẳm về cuộc đời với tâm
trạng phảng phất chút u buồn, lo lắng của một người
trai sinh ra trong thời loạn lạc, luôn hướng về tình yêu
quê hương, con người, và trong hoàn cảnh đất nước
chiến tranh vẫn tự tin ở một ngày mai tươi sáng. Ông
đến với văn chương như một cách để cân bằng giữa
cuộc sống đời thường.
Cũng chính văn chương, thơ nhạc
như một thứ thảo dược xoa dịu tâm hồn ông trong thời
loạn lạc.
Thơ
Thiên Hà được nhiều nhạc sĩ phổ nhạc như Anh Việt
Thu; Hoàng Trang; Thanh Sơn… Tuy nhiên, đến năm 1962, bài
thơNhớ
nhau hoài
của
ông với sự chấp cánh của nhạc sĩ Anh Việt Thu đã trở
nên nổi tiếng. Người người, nhà nhà đều thuộc nằm
lòng từng câu chữ:
“Em
ở nơi nào, có còn mùa xuân không em? Rừng ngàn lá gió,
từng đêm nhắc nhở thì thầm.
Nắng ở trên đầu nắng
trong lòng phố, gió ở trên non, gió cuốn mây về”.
Điệu Ballad nhẹ nhàng cùng với câu từ truyền cảm đã
đi vào lòng người nghe bởi những giọng ca nổi tiếng
thời ấy như: Duy Khánh, Hoàng Oanh, Giao Linh... Tên tuổi
của Thiên Hà cũng được biết đến từ ấy.
Với sự
kết hợp ăn ý của người nhạc sĩ tài hoa yểu mệnh
Anh Việt Thu, lần lượt những bài thơ của ông được
phổ nhạc và chiếm được tình cảm của nhiều khán,
thính giả như: Gió
về miền xuôi, Xa dấu ngựa hồng…
Ông
cho biết, từ nhỏ ông rất thích nghe những bản nhạc có
âm hưởng dân ca, mà nhạc sĩ Anh Việt Thu sáng tác nhiều
ca khúc theo âm hưởng ấy. Với giọng trầm ấm, ông hát
cho tôi nghe những bài hát quen thuộc mang âm hưởng dân
ca của Anh Việt Thu: “
Trời
làm cho mưa bay giăng giăng mây tím dệt thành sầu. Bàn
tay năm ngón mưa sa. Dìu anh trong tiếng thở. Đưa tiễn
anh đi vào đời…”,
rồi
bài
:
“Tôi xin đa tạ ngày nao súng phải thẹn thùng, ngày nao
súng phải lạnh lùng. Nắng hạ vàng rưng rưng mây trắng.
Ôi mây xõa tóc nghiêng nghiêng. Xin đa tạ người em bé
bỏng mặn mà, người em bé bỏng thật thà…”.Chính
sự đồng cảm trong âm nhạc ấy đã đưa hai tâm hồn
nghệ sĩ xích lại gần nhau hơn, chỉ tiếc là Anh Việt
Thu ra đi khi còn quá trẻ, trong thời điểm giữa ông và
người nhạc sĩ tài hoa đang có rất nhiều dự định cho
con đường âm nhạc của mình.
Làm
thơ tặng người yêu có tên trong di chúc
Nhà
thơ Thiên Hà hiện đang sống cùng vợ là bà Ngọc An
trong căn nhà khá khang trang tại quận 9. Đón tiếp chúng
tôi bằng bình trà nóng ấm giữa cơn mưa Sài Gòn nặng
hạt, bà vui vẻ kể nhiều câu chuyện về nhà thơ Thiên
Hà, trong đó có nhắc tới nhiều… bóng hồng đã đi vào
thơ của ông. Hiếm có người phụ nữ nào lại vui vẻ
kể về những bóng hồng của chồng mình như thế. Hỏi
bà có ghen không, bà trả lời không, nếu có thì ngay từ
đầu đã không về làm vợ ông ấy!
Quả
nhiên, Thiên Hà là một người đào hoa. Những bài thơ
tình của ông hầu hết không phải viết cho vợ. Khi hỏi
về bàiNhớ
nhau hoài,
ông kể: “Thời sinh viên tôi đi học và ở trọ. Phòng
trọ đối diện là một cô bé có mái tóc dài. Mỗi buổi
chiều, cô ấy hay ra ban công ngồi chải tóc. Từng lọn
tóc dài bay trong gió nhìn rất đẹp. Nhiều lần tôi muốn
qua làm quen nhưng ngại nên không dám. Đến một ngày cận
kề mùa xuân, tôi không còn thấy cô bé ấy xuất hiện
chải tóc mỗi buổi chiều nữa. Tôi thơ thẩn như người
thất tình. Thế là cầm bút sáng tác:“Em
ở nơi nào, có còn mùa xuân không em?”.Mãi
sau này bài hát được phổ biến, báo chí phỏng vấn
thắc mắc về nhân vật “em” trong bài hát, cô ấy đọc
mới biết viết cho mình.
Mãi
đến sinh nhật thứ 70 của mình, ông mới viết thơ cho
vợ. Bà Ngọc An rất thích bài thơ và thường yêu cầu
ông đọc mỗi khi khách ghé thăm, bài “Người yêu có
tên trong di chúc”.
Bài thơ với những câu từ đơn giản
nhưng chứa đựng tấm chân tình của ông dành cho vợ.
Cũng là để nhấn mạnh cho “người yêu có tên trong di
chúc” của mình hiểu một điều, dù có thế nào chăng
nữa, vợ vẫn là mối tình chung thủy cuối cùng của nhà
thơ. Đến thăm gia đình nhà thơ, cảm thấy thoải mái vì
nơi đây luôn rộn rã tiếng cười. Những câu anh ơi, em
ơi ngọt ngào như đôi lứa ở thuở mới biết yêu. Bà
Ngọc An giải thích: “Ảnh như vậy đó, cứ nghĩ mình
còn trẻ không à nên không chịu đổi cách xưng hô”.
Trong
số những bài thơ được phổ nhạc của ông,Xa
dấu ngựa hồnglà
bài hát mà ông tâm đắc nhất, mặc dù không được
nhiều người biết đến như những ca khúc khác. Ông giải
thích từ “ngựa hồng” trong kinh thánh có nghĩa là báo
hiệu chiến tranh. Ở đâu có ngựa hồng xuất hiện là ở
đó có chiến tranh. BàiXa
dấu ngựa hồngcũng
chính là điều mà thời tuổi trẻ ông khát khao nhất:
hòa bình. Ông đã khéo léo dùng câu chữ để thể hiện
niềm khát khao cháy bỏng đó của mình trong bài thơ.
Đến
nay ở tuổi ngoài 70, ông vẫn sáng tác thơ và làm chủ
biên tủ sách Bến tâm hồn, một tủ sách chuyên giới
thiệu các văn nghệ sĩ vang bóng một thời ở miền Nam
trước đây. Những lúc rảnh rỗi, ông cùng bạn bè ngồi
ôn lại kỷ niệm ngày xưa. Bên tiếng guitar bập bùng,
những bài hát của ông luôn được bạn bè nhớ và hát.
Đó cũng là niềm hạnh phúc giản dị của một người
sống trọn đời với nghề cầm bút.
Tác
phẩm tiêu biểu:
Thơ:Tiếng
hờn (1963); Tiếng hát quê hương (1968); Gió về miền xuôi
(2004); Xa dấu ngựa hồng (2005); Huyền thoại tình yêu
(2006); Nhớ nhau hoài (2007); Còn thương mãi thương (2007);
Cõi trú (2009)
Văn: Mình
nỡ sao quên (Giải truyện ngắn báo Tiếng Chuông đợt VI
1962); Khoảng tối sau lưng (tập truyện 1965); Cuối đường
(tiểu thuyết 1966); Nghìn đêm ánh sáng (Roman photo 1967);
Một ngày nào đó (kịch bản phim 1970); Nhập cuộc (bút
ký 1972); Mặt trời phương đó (truyện vừa 1973); Trí nhớ
của tên kiện vong (kịch bản phim 1974); Cuộc tình tay ba
(phóng sự 2005); Lật lại hồ sơ vụ án (điều tra 2006);
Đoạn cuối một cuộc tình (truyện hình sự 2007); Chuyên
án K98 (kịch bản phim 2008); Hành trình bút mực (tạp
văn)…
Ghi chú
1. Hình Thiên Hà bên mộ nhạc sĩ Anh Việt Thu
2. Hình nhạc sĩ Anh Việt Thu
3. Hình Bản nhạc gốc Nhớ nhau hoài được một nhà báo tặng lại cho tác giả. Đây cũng là bản duy nhất mà tác giả còn lưu giữ được.
4. Hình nhà thơ Thiên Hà và “người tình có tên trong di chúc”, bà Ngọc An
5. Nhà thơ Thiên Hà đầy cảm xúc kể về nhân vật “em” trong Nhớ nhau hoài
