1. Ngựa Song Vĩ Hùng của Lý Thường Kiệt
Lý Thường Kiệt là vị tướng lừng danh của Việt Nam dưới triều Lý Nhân Tông (1072-1127). Năm 1075 vua nhà Lý sai Lý Thường Kiệt và Tôn Đản đem mười vạn quân sang vây đánh và hạ được thành Khâm Châu, Liêm Châu thuộc tỉnh Quảng Đông và Ung Châu thuộc tỉnh Quảng Tây rồi rút về. Trong lịch sử Việt Nam, Lý Thường Kiệt là vị tướng duy nhứt đem quân đánh dấn sang Trung Quấc chiếm và phá được thành lũy của Trung Quấc. Tướng tài danh thì cỡi con ngựa chiến cũng đặc biệt đó là con Song Vĩ Hùng. Con ngựa có hai cái đuôi và lông cứng. Ra trận, khi thấy chủ tướng núng thế, nó quay lại dùng đuôi lông cứng của nó đập vô mắt ngựa địch làm ngựa địch nhảy càn. Tướng trên lưng ngựa té và bị giết.
2. Ngựa Hô Lôi Báo của Thượng Tư Đồ
Thượng Tư Đồ là tướng nhà Tùy, bấy giờ Tùy Dạng Đế giết anh và cha để lên ngôi (Thuyết Đường tập 1 trang 144)
Lý Mật được tôn lên làm vua và xưng là Tây Ngụy vương đem quân tới Giang Đô bắt hôn quân. Đến ải Lâm Dương do Thượng Tư Đồ giữ. Hắn cỡi ngựa Hô Lôi Báo ra đối địch. Khâu Thụy nói:
“Chúa thượng vô loài, giết cha hại anh làm điều vô luân vô đạo, phải đâu là minh chúa để tôi trung dốc lòng thờ…”
Thượng Tư Đồ xông tới đánh và giựt bờm Hô Lôi Báo, nó rống lên phun khói đen làm ngựa Khâu Thụy lăn ra vật ngã Khâu Thụy, Tư Đồ đâm Khâu Thụy chết. Sau Tần Thúc Bảo lừa bắt Hô Lôi Báo và Trình Giảo Kim nhổ hết lông bờm nên mất tác dụng.
3. Ngựa Mộc Vĩ Câu của tướng Cao Ly là Tả Hùng (Thuyết Đường tập 2 trang 97-98)
Vương Thế Sung bị tội trốn lên Dương Châu, đi chơi đến một ngôi chùa trên núi, nằm ngủ trên gác tam quan. Sáng mở cửa ra, nghe một tiếng nổ lớn, có một cây hoa lạ đẹp mọc lên. Sung vẽ hoa dâng cho Tùy Dạng Đế và cho biết cây hoa đó ở Dương Châu. Dạng Đế và đoàn tùy tùng lên Dương Châu xem hoa. Tới Thái Nguyên, Dạng Đế để tam cung lục viện ở Tấn Dương cung, giao cho cha con Nguyên Bá trấn giữ. Lý Uyên cướp ngôi nhà Tùy, sai Nguyên Bá đánh chiếm Tràng An và lên ngôi hoàng đế. Dương Lâm thấy quá nửa thiên hạ đã mất về tay các phản vương nên nói với Dạng Đế viết 18 đạo chỉ vời họ đến thí võ, ai đứng đầu thì thay ngôi thiên tử, Dạng Đế xin nhường. Đó là kế để phản vương giết lẫn nhau hòng tiêu diệt. Từng phản vương lên đài thách đánh. Ngũ Vân Thiệu đâm chết Mộc Kim. Tướng nước Cao Ly là Tả Hùng lên đánh Thiệu. Tả Hùng cỡi con ngựa Mộc Vĩ Câu không đuôi. Đánh vài hiệp, Tả Hùng vỗ vào mông Mộc Vĩ Câu ba cái, nó thét lên một tiếng, vươn cái đuôi dài đánh vỡ đầu Vân Thiệu. Nhưng vì Hô Lôi Báo phun khói đen, Vĩ Câu ngã lăn, Tần Thúc Bảo đâm chết Vĩ Câu và Tả Hùng.
4. Ngựa Đích Lư của Lưu Bị (Tam quấc diễn nghĩa tập 3 - mục Lưu Hoàng Thúc nhảy ngựa Đàn Khê - Hồi 34)
Đối trận, Huyền Đức nói ngựa Trương Vũ cỡi là ngựa thiên lý. Triệu Vân xông ra đánh và giết được Trương Vũ bắt ngựa dâng cho Huyền Đức. Lưu Biểu khen ngựa tốt, Huyền Đức tặng ngay. Khoái Việt nói đó là ngựa sát chủ, Biểu trả ngựa. Y Tịch đón Huyền Đức kể là Khoái Việt nói ngựa sát chủ ông còn cỡi làm gì. Huyền Đức nói người có số, con ngựa hại sao được. Tịch phục lắm. Đan Phúc (tên khác của Từ Thứ) nói rằng: “Ngài hãy đem con ngựa này tặng cho người nào mà ngài thù ghét nhứt. Đợi khi nào nó hại người ấy rối, ngài sẽ cỡi, tất không việc gì nữa”. Huyền Đức nói ông chưa dạy ta điều gì chính đạo đã vội khuyên ta ngay một việc ích kỷ hại nhân, Bị đây không thể nào theo được. Phúc nói tôi vẫn nghe tiếng sứ quân là người nhân đức nhưng chưa dám tin nên mới đem lời ấy ra thưa. Từ đó, Đan Phúc kính trọng Lưu Bị.
Sái Mạo mưu giết Huyền Đức, hắn mời tới dự tiệc Lưu Biểu bịnh nên nhờ Lưu Bị tiếp khách. Sái Mạo cho hai trăm quân phục trong thành. Ngoài thì cho vây kín ba mặt thành chỉ chừa cửa phía Tây vì có suối Đàn Khê khó vượt qua.
Mạo lại đặt một tiệc bên ngoài để mời các quan võ và Triệu Vân được mời vô đó. Y Tịch mời rượu tới Huyền Đức thì đưa mắt nói khẽ: “Xin ông thay áo”. Huyền Đức ra nhà tiêu, Y Tịch theo báo là Sái Mạo định giết ông, ba cửa thành vây kín còn chừa cửa phía Tây thôi.
Huyền Đức vội vàng lên ngựa nhắm cửa phía Tây chạy miết. Tới suối Đàn Khê, ông quất ngựa xuống suối. Ngựa quỵ hai chưn trước. Huyền Đức giơ roi hô lớn: “Đích Lư! Đích Lư! Nay mi hại ta rồi!”. Con ngựa rún mình vọt qua khỏi suối.
Sái Mạo tới, kêu Huyền Đức trở lại và sửa soạn cung tên chực bắn, Huyền Đức vội chạy đi. Lúc nầy Triệu Vân mới đuổi tới.
5. Ngựa Ô Truy của Hạng Võ
Là ngựa hoang hung dữ bị Hạng Võ chinh phục được. Hạng Lương đặt tên là Ô Truy.
Khi xung trận, ngựa Ô Truy vùn vụt chạy như bay. Về hướng núi Cửu Ly, quân Hán bốn mặt bổ vây, các đạo binh trấn tám hướng đánh ập vào một lượt, Hạng Vương tới lui hùng hổ, trong một ngày đánh lui hơn 60 viên tướng Hán. Ngu Cơ khuyên nghỉ ngơi, Hạng Vương nói: “Ngày trước ta đi đánh Chương Hàm, chín ngày chưa được một bữa ăn no, thế mà ta còn thắng huống chi chỉ một ngày”. Hạng Vương bị vây, Trương Lương thổi tiêu, quân Sở trốn. Chu Lan và Hoàn Sở thu góp được 800 quân vào giục Hạng Vương phá vòng vây thoát nạn. Ngu Cơ liều thân nơi Cai Hạ (trang 504, Hán Sở tranh hùng), Hạng Vương cỡi ngựa Ô Truy, gặp tướng đánh tướng gặp quân chém quân thoát ra được tám vòng vây. Đường bị nghẽn, ngựa sa xuống một vũng lầy rất lớn, Ô Truy phi mình nhảy thoát và vào rừng ẩn náu. Tang tảng sáng, quân Hán đánh bọc vào. Quán Anh, Dương Võ, La Thắng, Sài Võ, Ngân Hấp đồng xông vào vây Hạng Vương và mười tùy tốt. Ngài vung đao vun vút dẹp cả quân Hán không tướng nào dám đến gần. Quân Hán lại ồ ạt kéo đến vây. Hạng Vương lui tới chém luôn ba tướng, quân Hán phải lùi lại. Hôm ấy Hạng Vương đánh cả thảy chín trận, giết chín tướng và cả ngàn quân Hán thoát khỏi vòng vây tới bờ bắc sông Ô Giang, người đình trưởng cắm thuyền đợi đó và mời Hạng Vương sang sông tìm kế hưng binh. Hạng Vương lắc đầu và tặng ngựa Ô Truy, sai tùy tốt dắt xuống thuyền. Ngựa hí lên mấy tiếng đưa mắt nhìn Hạng Vương rồi nhảy ùm xuống sông mất dạng. Hạng Vương tự tử.
Ngựa là con vật mà các tướng cỡi đi đánh giặc như nhau nhưng:
- Hạng Võ và Lưu Bị tận dụng được sức mạnh và tài thiên lý của nó để thắng giặc và thoát hiểm.
- Tả Hùng và Mộc Vĩ Câu không đuôi, có phải Tả Hùng biết cái đuôi ẩn của nó mà huấn luyện để thủ thắng trong thế bất ngờ?
- Song Vĩ Hùng có lông đuôi cứng, phải chăng Lý Thường Kiệt huấn luyện để nó trợ lực với ngài mà thắng giặc?
- Cuối cùng Hô Lôi Báo có đặc điểm phun khói đen làm ngựa khác phải rúm vó ngã lăn, Thượng Tư Đồ biết tận dụng đặc điểm đó và huấn luyện để dùng được mà thủ thắng?
Tóm lại, chiến phẩm như nhau nhưng ai khéo tạo được nét riêng không ai ngờ tới thì thủ thắng vậy.
