1- Đặt vấn đề :
Làng tôi thuộc vùng quê Kinh Bắc. Tết đến đều có tổ chức các trò chơi dân gian . Làng tôi từ nghìn đời này truyền khẩu nhau :
Tháng Giêng là tháng ăn chơi .
Tiếng trống Hội làng tôi và các làng trong vùng váng động cả không gian Xuân. Tập tục ăn sâu trong tâm thức dân làng tôi vào dịp Tết Nguyên đán là
Mồng một lễ cha Các cụ già lung còng mắt mờ chân chậm thì giải thích : Ngày mồng một thì giành cho lễ Tết bên Nội ( lễ cha),Ngày Mồng Hai thì đi lễ Tết bên Ngoại ( lễ Mẹ ) Còn ngày mồng Ba là ngày giành cho Thày Giáo , Thày Thuốc và thày cúng .
Sau ba ngày lễ quan trọng trên , cả làng tôi hang cùng ngõ hẻm đều tràn ngập trong các trò chơi dân gian . Trò chơi dân gian không thể thiếu trong nhũng ngày Tết.
2- Một số trò chơi dân gian tiêu biểu :
2.1 Đấu Vật:
Ngày xuân làng tôi không thể thiếu tiếng trống vật . Tiếng trống trận vang lên nhu thôi thúc các đô vật phùng phùng khi thế xung trận , đồng thời cũng kêu gọi dân làng đốc thúc con cháu tham gia giải với các đô vật đuọc mời tù các làng bên. Vì lý do nào đó mà không tổ chúc Đấu Vật đuọc , thì năm ấy cả làng tôi đều phấp phỏng lo âu! Vì các cụ khẩu truyền : " Đất sân đình làng tôi không tổ chúc vật thì không thể nhân khang vật thinh được". Tôi còn nhớ có năm các đô vật thiên hạ sau khi nhận giải làng tôi xong, trên đuòng về còn tổ chúc đánh lộn nhau, dùng gạch choang nhau vỡ cả đầu chảy cả máu đầm đìa. Nhung các cụ già lại bảo thể thao nó phải vậy . Thua ở sới vật , có đô vật bị bạn gái xúi dục , sĩ diện muốn rủa nhuc ở ngoài sới vật! Bốc đồng nhất thời là vậy . Năm sau tôi vẫn thấy các đô vật ấy lại gặp nhau ở hội làng tôi !
2.2 Đánh Cờ:
Làng tôi có nhiều nguòi si mê môn đánh cờ tuóng.
Ngay nhà tôi nào bác tôi, bố tôi, chú tô,i rồi anh trai tôi và các cụ xung quanh hàng xóm tôi , nhũng ngày Nông Nhàn , đều tụ hội ở nhà tôi đánh cờ. Họ quên cả đói . Đến bũa trua tiếng gọi các cụ về xơi cơm ầm ĩ cả làng. Nếu thua đậm các cụ cú đòi gỡ . Nhiều hôm , gia đình tôi phải nhịn đói chờ đợi cho tan cuộc cờ. Tôi rất lạ , là Mẹ tôi không phàn nàn, Mẹ tôi còn chè thuốc rất chu đáo cho bàn cờ mà nguòi lúc nào cũng xún đen xúm đỏ . Cờ ngoài bài trong mà! Tôi còn nhớ hôm tôi đang đun nuóc thì nghe to tiếng , chú tôi (em ruột bố tôi) cầm cả bàn cờ ném ra sân và la rất to : " Thằng này láo thật , mày lại không cho ông Hoãn à ". Sau khi rót nuóc sôi vào ấm chè cho các cụ , nhặt các quân cờ tung toé ngoài sân lại cho các cụ chơi tiếp , tôi mới vờ lẽ , Anh trai tôi đánh cờ với chú tôi. Chú tôi hớ bị mất con xe ,sắp thua , xin hoãn , nhung mọi nguoi chầy rìa dút khoat không chịu. Chú tôi bục mình mà làm vậy . Mọi nguòi thoả thuận , đấu loại trục tiếp, nếu ai thua thì nhuòng nguòi khác.
Còn ngày Tết, sân đình là nơi thi đấu của các tay cờ làng tôi với các cao cờ các làng khác. Không phải giải làng tôi to , mà nền nếp tổ chúc thi đấu cờ rất chặt chẽ chu đáo. Trong tài ngiêm , không thiên lệnh nguòi làng. Nhiều năm giải nhất mất về tay cờ thiên hạ , nhung các tay cờ làng tôi vẫn vui vẻ tiếp đón họ nhu nhũng nguòi bạn thân tình ruột thịt.
3- Các trò chơi dân gian khác :
3.1 Bịt mắt đốt pháo :
Cái sào dài đuọc cắm ném huong cháy. Nguòi choi dúng ở vạch rất toàn toàn . Họ cầm sào uóc luọng xong thì bị bịt mắt . Nó đua đuọc ném huong vào đúng ngòi pháo , pháo nổ thì sẽ có thuỏng .
Trò này rất khó , đòi khỏi phải không rung tay và phải uóc luọng chiều cao và khoảng cách của nén huong và ngòi pháo .
Nhung trẻ em cả nam thanh nũ tú ai cũng muón thủ vận may đầu xuôan của mình! Mỗi lần có tiếng phảo nổ, mọi nguòi ở vạch an toàn lại đồng thanh reo lên : " Trúng thuỏng rồi" . Cả buổi hội có khi mộtbánh pháo cũng không đốt lên , nhung số luọt nguòi tham gia rất nhiều.
3.2 Bịt mắt đập niêu đất :
Niêu đất đuọc bít giấy xanh đỏ tím vàng rất đẹp , trong đó đổ đầy tro bếp lẫn trấu . Nó đuọc treo trên dây cách nhau 0,5 mét.
Nguòi chơi cầm gậy uóc luọng , sau đó bị bịt mắt , trọng tài dắt đi lung tung một lúc mới cho về vạch xuất phát .
Ai ước lượng giỏi , vung gậy lên , nếu đập trúng niêu đất , tro bếp và trấu tung toé ra , bắn tung toé xuống sân đình và bám đầy vào vai áo họ, mọi nguòi xem reo hò ầm ĩ : " trúng rồi ". Không khí đập niêu rất là xôi động.
3.4 Đánh Tổ tôm và Tam Cúc :
Các cụ ông thì tụ tập đánh tổ tôm . Còn các cụ bà thì đánh tam cúc.
Trên các xập gụ các cụ đánh tổ tôm , con cháu quầy quần phục vụ trà nuóc. Bánh kẹo rất cung kinh. Bè bạn già tụ tập gải trí , đàm đạo việc thời thế ,hoặc thời vụ mùa màng.
Các cụ bà thuòng đánh tam cúc trên các ổ rơm Trời lành lạnh , rải rơm làm ổ duói đất , nằm vùa êm, lúc ngồi đánh tam cúc ngày tết rất ấm cúng. Cơi trầu đặt bên. Các cụ nhai trầu bỏm bẻm, răng đên đều như hạt na,nghe các cụ thốt lên sung suóng :"Ngũ tủ trình làng" (năm con tốt trình làng một lúc).Nhung vui nhất chúng kiến có cụ giũ lại tuong ông tuong bà sau cung , thế là bị gán cho là : " Tướng bị đia ỉa táo tỏng ". Túc là bị thua .
Tổ tôm và tam cúc thấy đánh thâu đêm suôts sáng. Nếu đánh qua đêm thì chủ nhà đăng cai , đêm đến bao giờ cũng có nồi cháo già nóng bỏng múc mời các cụ sơi! NHờ đuọc bổi bổ mà các cụ chơi liền tù tỳ. Nếu có bận đi đại tiểu tiện thì chỉ úp bài xuống ,xin phép vắng mặt mấy phút . Kiêng cõ không muốn đầu xuân ai vía đen sờ vào bài của mình.
3- Kết Luận :
Ngoài ra Ngày Tết còn rất nhiều trò chơi dân gian khác , ví dụ như đánh đu, chọi gà , đánh đáo , đánh bi, chơi ô ăn quan...
Nhưng các trò chơi dân gian kể trên ,tôi thấy làm cả làng tôi sau một năm chân lấm tay bùn, tù trẻ đến già ai ai cũng đuọc xả hơi , gải trí thoả thích, tình làng nghĩa xóm gần gũi hơn ngày thuòng, uy tín của làng tôi đuọc lan toả sang các làng bên.
Trò chơi dân gian có thể nẩy sinh tệ cờ bạc cá độ ... Nhung ngày Xuân , các cụ già bảo :
" Xởi lởi thì trời cởi cho Thắng trong trò chơi thì mừng , nếu có thua trong trò chơi dân gian đâu có gì phải lo!
Một năm bắt đầu từ Mùa Xuân .
Trò chơi dân gian khởi động , một năm Quốc Thái Dân An bắt đầu ./.
Mồng hai lễ mẹ Mồng ba lễ thày.
Bo Bo thì trời co lại"
