LẠI NÓI VỀ CHỮ “LỄ”

T rước khi khoác bất cứ chiếc áo xã hội nào,ở bất kỳ vai trò nào, điều trước tiên bạn phải là “Người” cái đã. Muốn làm người đứng trên hai chân – khác với sinh vật bò 4 chân – quả thật không đơn giản - ít nhiều bạn phải trải qua công đoạn giáo dục,học tập,rèn giũa…

Đạo đức phẩm hạnh của một dân tộc đều qua học lễ và,nơi học lễ,nhận thức về lễ giáo là nhà trường.Chính nhà trường phổ thông là nơi không chỉ trang bị kiến thức khoa học mà còn lãnh sứ mạng bồi dưỡng đào tạo thế hệ trẻ cho đời sau.

Người xưa nói “Bất học lễ,vô dĩ lập” – (không học lễ thì không biết cách lập thân).Chữ lễ cực kỳ quan yếu trong đạo làm người.Nhờ được học lễ con người biết sống tử tế,biết kính trên nhường dưới,biết lấy cái thiện nhân mà đãi nhau.Nhờ vậy huynh đệ thuận thảo,gia đình yên vui,bà con chòm xóm gắn bó thân thương,quê hương đất nước thịnh trị,thế giới tránh được nạn binh đao,con người làm chủ cuộc sống,làm chủ thiên nhiên…Sách Tả truyện - Ẩn Công năm thứ 11 xác định: “Lễ làm cho quốc gia hưng thịnh,xã tắc vững bền,trên dưới phân biệt”- (Lễ kinh quốc gia,định xã tắc,tự dân nhân).

Nếu lễ là nghi thức biểu hiện bên ngoài như lễ phép,lễ tâm,lễ ý,lễ mạc(đối với bản thân),lễ giáo,lễ bái,lễ nghi,lễ chế,lễ nhạc,lễ sanh,lễ phục,lễ văn,lễ tiết,lễ vật…(đối với gia đình và xã hội),thì cái nhân ái là cái được bổ sung từ bên trong.Điều này thống nhất trong học thuyết của Khổng Tử: “Người mà không có nhân thì có lễ đi chăng nữa cũng chẳng để làm gì” – (Nhân chi bất nhân như lễ hà).

Dưới gầm trời này,thật khó để có môi trường xã hội được khử khuẩn 100%! Nhưng rõ một điều nếu giáo dục được một học sinh tốt,chúng ta được một công dân tốt - tương đương với một liều “Vaccine” lặn trong nhân cách – có thể loại trừ mầm mống cái ác,cái tiêu cực ngay trong trứng nước.

Xã hội luôn không ngừng vận động,biến động – tốt/xấu,thiện/ác đan cài xen lẫn.Nhãn tiền đã xảy ra không ít những vụ trọng án thuộc loại“người là sói người”: chồng vợ (nhẫn tâm sát hại,phân thây thủ tiêu),ông bà-cha mẹ-con cháu(quá tay gây thương vong),học trò đoạt mạng thầy v.v…!

Rất nhiều yếu tố tác động cấu thành tội phạm, nhưng truy tận gốc rễ chúng ta vẫn thấy có bóng dáng vai trò,trách nhiệm của nhà trường – ngành giáo dục.

Gieo nhân tính sẽ gặt nhân tính ! “Tiên học lễ,hậu học văn”. Có thể nói khi chữ “Lễ” xâm nhập - đứng được trong “não trạng”những công dân trẻ tuổi - thì lập tức chính nó sẽ là tấm lá chắn bảo vệ,đem lại điều an lành cho xã hội.

Dân tộc ta trong quá khứ,tuy chịu ảnh hưởng nặng nề tư tưởng văn hóa lễ giáo Khổng Mạnh,nhưng ông cha ta luôn biết chắt lọc tiếp thu phần cốt lõi “Nhân,nghĩa,trí,tín”- làm nên phẩm hạnh Con Người .

Và như ta đã biết làm người khó lắm (Vi nhân nan). Ruben David Gonzalez Gallego(nhà văn Liên Xô)bảo rằng : “Làm người thật khó, rất khó, nhưng là điều hoàn toàn có thể làm được”!

(Tp Thủ Đức –16/7/2021)