N gày trước đọc thơ Thế Lữ , đến bài " Bên sông đưa khách" , mở đầu là 2 câu thơ cổ Trung Hoa :
" Lòng em như nước Trường Giang ấy
Sớm tối theo chàng tới Phúc Châu "
( Lời Kỹ nữ)
NK không biết Đường Thi hay Tống Từ , nên có hỏi Nhà thơ Hoài Anh (1936-....) quê Hà Nam, người rất am hiểu thơ Trung Hoa, anh bảo : hồi mới ra Hà Nội , mình hay đến "quán trà Phúc Châu" của chú Khách, chủ quán có treo 2 câu thơ chữ Hán :
" Thiếp tâm chính tự Trường giang thủy
Nhật mộ tùy lang đáo Phúc Châu ".
Tìm Đường Thi không thấy, hỏi chú Khách thì chủ quán cũng không rõ xuất xứ của 2 câu thơ trên ?
Sau này ( vào tháng 10/2017 ) 2 Nhà nghiên cứu Lại Nguyên Ân, Nguyễn Huệ Chi đã làm sáng tỏ 2 câu thơ trên : đây là 2 câu trong bài từ của Kỹ nữ tuyệt sắc gia nhân ở Kim Lăng ( đời nhà Tống- khoảng năm 990) là Dương Ngọc Hương làm đáp lại cậu Cử nhân Lâm Cảnh Thanh ( quê Mân Nam - phía nam sông Trường Giang). Nàng vừa ca ngâm vừa đánh đàn để tiễn Chàng xuống thuyền về Phúc Châu :
TIỄN CẢNH THANH
(điệu Giá cô thiên)
Lang thị Mân Nam đệ nhất lưu
Hung bàn tinh đẩu khí hoành thu
Tây từ uyển chuyển ca tài tất
Hựu trục chinh Hồng hạ Bích câu
Khai cẩm lãm ! thượng lan chu !
Kiến lang hoan hỉ, biệt lang sầu
Thiếp tâm chính tự Trường Giang thủy
Trú dạ tùy lang đáo Phúc Châu.
Dịch :
Ở đất Mân Nam chàng đứng đầu
Bụng như sao sáng , khí trời thâu
Vừa ca réo rắt xong bài mới
Liền đuổi chim Hồng xuống Bích lâu
Giây gấm mở ! Thuyền xuống mau !
Gặp ai mừng rỡ, biệt ai sầu !
Lòng em như nước Trường giang ấy
Sớm tối theo chàng tới Phúc Châu.
( Theo Phan Thứ Khanh, danh sĩ quê Quảng Nam , ở Sài Gòn, trong bài viết "Mấy nhà nữ Thi sĩ ở Thanh lâu và Tác phẩm của họ", đăng báo Phụ nữ Tân văn , SG, số 30/11/1933 ).
Chao ôi, xưa nay những mối tình sớm tối (nhật mộ / trú dạ) của Thi nhân- Kỹ nữ thường đẫm lệ của " cùng một lứa bên trời lận đận" đã để lại những bài Thơ - Từ bất hủ như Tỳ Bà Hành của Bạch Cư Dị ( kiệt tác Dịch của Phan Huy Vịnh), thật đúng là :
