JEAN JACQUES ROUSSEAU
VĂN SĨ-NHẠC SĨ-TRIẾT GIA
III.
ÂM NHẠC CỦA ROUSSEAU ĐƯỢC QUẦN CHÚNG ƯA CHUỘNG
Sau một chuyến du lịch dài dẫn Rousseau đến Sion, Nyon, Lyon, Rousseau đến Paris vào ngày 10-10-1744.
Sau một thời gian ngưng hoạt động, Rousseau bắt tay vào công việc để hoàn tất " Les Muses Galantes " mà ông đã cho ra mắt tại Pouplinière,
sau đó với công tước De Richelieu và sau cùng tại rạp Opéra.
Năm 1745, Rousseau được Voltaire (1) ủy thác việc tu chỉnh lại " La Princesse de Navarre " mà Rameau đã soạn phần âm nhạc để sau đó trở thành " Les Fêtes de Ramire ".
Rameau ghen tức ngầm phá hoại cuộc biểu diễn trong sự buồn rầu của Rousseau.
ROUSSEAU ĐỊNH CƯ TẠI PARIS
Rousseau tham dự một cách triệt để vào đời sống văn học nghệ thuật của Paris và thường xuyên tham dự
MỘT VIỆC LÀM MỚI ĐẦY LÝ THÚ
Rousseau nhận lời mời đảm nhận công việc làm thư ký riêng cho bà Dupin. Ông viết rất nhiều theo lời đọc của bà Dupin , đặc biệt trong một tác phẩm nói về đàn bà và một lập luận bác bỏ tư tưởng luật lệ của Montesquieu. Rousseau thân thiện với người con rể của bà Dupin và cùng với anh chàng này, soạn thảo một cuốn sưu tập " Des Institutions Chimiques ". Rousseau thường làm việc tại lâu đài Chenonceaux, tài sản của gia đình Dupin. Ông tạo ra vở hài kịch
"L'engagement téméraire ", những triô cho giọng hát đàn ông và một phần bằng thơ "L'allée de Sylvie ".
DIDEROT YÊU CẦU ROUSSEAU GIÚP SOẠN THẢO ENCYCLOPEDIE (BÁCH KHOA TOÀN THƯ)
NỔI TIẾNG BẤT NGỜ
Rousseau bỗng thình lình trở thành nổi tiếng vào năm 1750. Sau khi đọc trong Mercure de France , Viện Hàn Lâm Dijon đề nghị, với đề tài , một câu hỏi để hiểu được rằng sự khôi phục của khoa học và nghệ thuật đã cống hiến vào sự thuần khiết của phong tục.
Với sự khích lệ của Diderot, Rousseau đã gởi một khoá luận minh xác rằng con người, khởi nguyên tốt, nhưng đã bị làm hư hỏng bởi xã hội.
Viên đá nền tảng của sự nghiệp Rousseau đã được đặt. Sau này, luận cương này đã được khai triển để trở thành "Contrat Social " , vai trò của xã hội và " Emile ", vai trò của giáo dục. Bản khóa luận này đã làm cho người ta tranh cãi, bàn thảo rất nhiều trong giới trí thức paris vào thời đó.
VUA VÀ HOÀNG HẬU PHÁP HÂM MỘ "LE DEVIN DU VILLAGE"
Ngay sau những thành quả đầu tiên, Rousseau muốn lui ra ngoài những trọng vọng của mọi người. Ông từ chối chức vụ đảm trách ngân khố
cho gia đình Dupin. " Quyết định được độc lập cho dù nghèo nàn trong thời gian ngắn còn lại của tôi...từ việc quản trị tiền bạc tôi
trở thành người chép nhạc ". Rousseau làm việc rất vất vả để hoàn tất " Devin du Village " . Vào 2 ngày 18 và 24 tháng 10 năm 1752,
" THƯ VIẾT VỀ ÂM NHẠC PHÁP "
Một bài viết quan trọng xuất hiện vào tháng 11 năm 1753 và đã cũng cố cho sự nổ tiếng của Rousseau, đó là " Lettre sur la musique française " của ông, với sự dứt khoát của ông trong vị trí bênh vực nền âm nhạc Ý đối chọi lại với nền âm nhạc Pháp. Ông tuyên bố rằng " người Pháp chẳng có một chút nào gọi là âm nhạcvà chẳng thể nào có được...". Bài viết này, được sự ủng hộ cũa giới trí thức, đã làm chia rẽ ý kiến của cả triều đình Pháp, Rousseau bị chỉ trích bởi Vua nhưng lại được hoàng hậu chuẩn y.
Thái độ táo bạo và độc lập này của Rousseau đã làm cho họa sĩ Mauric Quentin de la Tour rất vui thích và đã vẽ tặng một bức chân dung của Rousseau,
bức chân dung này đã được triển lãm vào năm 1753 ( hình phía trên phần tựa đề bài viết này ) .
NGÀY TRỞ VỀ VINH QUANG : GENÈVE CHÀO ĐÓN
Hè 1754, Rousseau muốn trở về thăm Genève, quê hương ông. Được tháp tùng bởi Thérèse, người đàn bà đang chung sống và ông Gouffecourt, họ lên đường từ Paris đến Lyon.
NHỮNG TÌNH BẠN MỚI
Rousseau và Thérèse cư ngụ tại khu vực Eaux-Vives với Jean-François De Luc. Jean Jacques đã kết thân với các vị bộ trưởng Vernes, Pordian, Moultou, Giáo sư Jallabert, Jullin, Vernet.
ROUSSEAU LẠI TRỞ THÀNH CÔNG DÂN CỦA GENÈVE
Sự tiếp đón nồng hậu của những người Genève và sự trở về nguồn là những yếu tố
để Rousseau quyết định trở lại thành" công dân của Genève
ROUSSEAU SOẠN THẢO BỘ BÁCH KHOA TOÀN THƯ
Rousseau tìm lại cái hồ của ông thời thơ ấu; Trên đường phố, những người cư dân giản dị của Genève đã nhận ra được ông, trọng vọng ông. Rousseau lại bắt tay vào công việc để soạn thảo bộ Bách Khoa Toàn Thư và ông đào sâu những chủ đề đã được phác thảo trong bài
luận văn thứ hai của ông : Đề nghị một khuôn mẫu kinh tế, đặt căn bản phần lớn trên nông nghiệp và bác bỏ kỹ nghệ, thương mại.
MỘT VÒNG HỒ LEMAN TRONG 6 NGÀY
Jean Jacques nhận lời ngay khi người ta mời ông làm một vòng 6 ngày trên mặt hồ Leman, Genève.
Khởi hành cùng với Thérèse, kỹ nghệ gia đồng hồ J.F.De Luc và 2 người con của ông này, Jean André, một nhà vật lý học và Guillaume Antoine, một nhà thiên nhiên học.
Vòng hồ Leman trong 6 ngày này đã để lại nhiều ấn tượng cho Rousseau và trong toàn bộ tác phẩm " Nouvelle Héloïse "
ông đã bộc lộ những cảm giác mạnh và diễn tả nét đẹp của cảnh trí dư âm của chuyến đi : đến Coudrée, đến Meillerie, rồi Vevey, Vouchy, Morges...trở lại Genève.
THƯ VIỆN GENÈVE MUA BỘ BÁCH KHOA TOÀN THƯ
VOLTAIRE CHỈ TRÍCH ROUSSEAU
Bắt dầu từ năm 1755, Rousseau được nếm những khó khăn đầu tiên từ Voltaire.
vào các
cuộc biểu diễn hoặc tại các quán
cà phê nơi tập trung giới văn nghệ sĩ.
Rousseau tạm cư tại khách sạn St-Quentin. Nơi đây, ông đã giao tiếp với cô Thérèse Lavasseur.
Cô này, rất ân cần chăm sóc cho Rousseau trong một dịp mà Rousseau bị lâm bệnh.Thérèse đã cho chào đời một đứa bé vào mùa đông năm 1746-47, đứa bé này sau đó đã bị giao cho viện mồ côi. Ngay từ tháng 7 năm 1745, Rousseau và Thérèse dọn về ở chung tại một căn hộ tại đường Saint Denis, rất gần nhà hát Opéra. Rousseau thường xuyên gập gỡ Condillac, người đang soạn " Essai sur l'Origine des Connaissance Humaines " - tiểu luận về nguồn gốc những nhận thức của con người -.
Diderot (2) và D'Alembert thực hiện xuất bản một bộ tự điển bách khoa toàn thư về khoa học và nghệ thuật.
Cả hai đã khẩn khoản yêu cầu Rousseau soạn thảo phần âm nhạc. Jean Jacques rất vui được tiếp tay với họ và tích cực soạn thảo một loạt bài chuyên môn mà sau này Rousseau đã rút ra để hoàn thành quyển " Dictionnaire sur la musique " - tự điển về âm nhạc " của ông.
Cũng trong thời gian này,Jean Jacques làm quen với bà D'Epinay người sẽ trở nên một nữ ân nhân của Rousseau về sau này tại Montmorency.
trước vua Louis XV và hoàng hậu tại Fontainebleau, ông đã " chiến thắng " Sau đó tại nhà hát lớn Opéra của Paris, tại Bellevue và tại Trianon.
Bà nữ hầu tước De Pompadour (3) đã thủ diễn vai Colette trong vở kịch này.
" Narcisse" không được sự hâm mộ của Comédie Française. Vào thời kỳ này, Rousseau tham dự rất tích cực vào đời sống của Paris, Opéra, Bouffons và Comédie Française. Ngày 1 tháng 7 năm 1753, ông xem " Zaïre " của Voltaire. Vào tháng 11 cùng năm, " Bérénice " của Racine cùng với D'Alembert. Nhờ vào một người bạn, kịch sĩ J.R.Sauvé de Lanoue, Rousseau đã được dịp chính ông dựng lên vở kịch Narcisse tại Théâtre Français vào ngày 28-12 nhưng vở kịch không được thành công như ý ông mong muốn.
Rousseau lại bắt tay vào việc, lần này để trả lời cho câu hỏi của Viện Hàn Lâm Dijon :
" Đâu là nguồn gốc của sự bất bình đẳng của con người ? ".
Gouffecourt bị bỏ lại tại Lyon vì ông này đã quấy quả Thérèse, Rousseau và Thérèse dừng lại Chambéry để ghé thăm bà De Warens, nhưng Rousseau đã gặp lại một bà De Warens trong tình trạng thảm thương, bà đã bị Wintzenried bỏ rơi để đi lấy vợ và hiện bà đang sống rất thiếu thốn về phương diện vật chất.
Ngay sau khi vừa đến Genève, với mục đích lấy lại quyền công dân của ông tại đây,
Rousseau đã được tiếp đón với tất cả vinh dự mà những người hữu trách tại đây đã dành cho ông. Ông đã được mời tham dự một buổi họp của Hội Đồng đại diện Công Dân và Tư Sản Genève để chuẩn y tuyên thệ trong vụ đàm phán với vua Sardaigne về thỏa ước trao đổi lãnh thổ và cũng để chính thức công nhận sự độc lập của nước Cộng Hoà Genève.
Thành phố Genève dưới mắt của Rousseau hình như đẹp đẽ hơn, " những cư dân, những người khôn ngoan và sung sướng nhất mà tôi được biết." J.Jacques cũng thấy là những người đàn bà ở Genève " hay hay ", " khi mà những người đàn bà Genève vẫn sẽ là những người đàn bà Genève, thì họ vẫn sẽ là những người đàn bà dễ thương của Âu Châu...".
" bằng cách từ bỏ việc cải đạo thiên chúa mà ông đã làm tại Turin vào năm 1728. Với sự tiếp tay rất khéo léo của mục sư địa phận Cologny, Jacques Maystre ** , một ủy ban được chỉ định để nghiên cứu sự phát thệ của Rousseau đã nghiên cứu, vào ngày 1 tháng 8 năm 1754, Rousseau đã được ủy ban chấp thuận để trở lại thành công dân nước Cộng Hoà Genève.
** Theo nguyên tắc về thủ tục việc xin trở lại đạo của Genève lúc này thì người chối đạo bắt buộc phải trình diện trước một hội đồng 200 người và qùy gối để ngỏ lời xin được tha thứ với hội nghị các giáo chủ.
Trở lại Genève, Rousseau được tin rằng Thư Viện Genève đã quyết định mua bộ sách Bách Khoa Toàn Thư,
theo lời đề nghị của ông ngay trước ngày ông xuống thuyền làm một vòng hồ Leman trong 6 ngày.
( Thư viện và viện bào tàng J.J.Rousseau hiện nay nằm bên mé tay trái của Viện Đại Học Genève - Bastions ) .
Nhà văn của chúng ta cũng dự định ở lại Genève, nhưng ông đã được tin là Voltaire cũng sẽ đến định cư tại đây trong những ngày sắp tới nên ông quyết định trở về Paris cùng với Thérèse vào ngày 10 tháng 10 năm 1754.
Ngay lúc Rousseau vừa cho xuất hiện bản luận văn viết về những bất công,
Voltaire, một công dân mới của Genève, đã gời cho Rousseau một bức thư vào ngày 30 tháng 8 năm 1755 với những lời chỉ trích nghiêm khắc.
" Thưa ông, tôi vừa nhận được một quyển sách mới chống đối nhân loại của ông "
và Voltaire đã phác họa với những người đương thời một bức chân dung đen tối về Rousseau,coi Rousseau như một kẻ vô liêm sỉ và
khinh người. Lẽ tất nhiên Rousseau phản ứng nhưng không quá "xúc động", trả lời Voltaire vào ngày 7 tháng 9 năm 1755...
Để từ ngày đó, sự quan hệ giữa hai người ngày càng rời rạc.
(1) VOLTAIRE -Marie-France-Arouet- (1694-1778): Triết Gia , Văn Sĩ Pháp, một nhà nhân bản lớn với
chủ trương khoan dung
(2) DIDEROT Denis (1713-1784) : Triết Gia, Văn Sĩ Pháp,lên án chính thể chuyên chế,
quân chủ tuyệt đối do trời đặt định, ông lớn tiếng tố cáo những vi phạm tự do làm việc và chiến tranh...
(3) De POMPADOUR (1721-1764) : Nữ Hầu tước, tình nhân cũa vua Louis XV .
... CÒN TIẾP ...
Trang Trước 
Trang Tiếp Theo 
TÁC PHẨM CỦA TỪ VŨ TRONG VIỆT VĂN MỚI 