THUYỀN NGƯỢC

    Từ ngày xửa ngày xa đến giờ, con thuyền ấy vẫn xuất hiện trên quãng sông Đà từ cuối bến Ngọc đến Phà Thia vào mùa nước cạn. Sông Đà vốn hung dữ như con ngựa bất kham khi mùa nước thịnh. Nó tung bờm phi lướt qua những vách đá Thác Bờ, dường như chạy đến thị xã Hoà Bình thì đuối sức, dòng sông như rộng thêm ra, con ngựa bất kham bỗng dưng thuần nết, chạy nước kiệu về phía sông Thao. Hàng năm qua tháng tám âm và suốt mùa đông ken, con ngựa trụi kết lông bờm với những bước chân chậm rãi như lấy sức cho mùa lũ năm sau, nó ngoan ngoãn tránh con thuyền ngược vừa mới nhô lên khỏi mặt nước. Và, chỉ sau mấy tuần đã lớn thành doi cát nổi trên sông. Có thể sau này người ta nắn dòng, nạo vét luồng lạch mà doi cát không còn nhưng con thuyền ngược ấy thì vẫn còn mãi, còn mãi trong câu chuyện oan tình của dân vùng Thịnh Lang.
    Người già kể rằng : Vùng đất này xa kia hội đủ vượng khí của hình sông thế núi. Đất đai màu mỡ, trù phú và con người hiền hoà nhân hậu. Tinh mơ sáng, trai tráng đã lên rừng làm nương bẫy thú, miếng thịt lợn rừng chia đều mấy mươi nóc nhà sàn, khói bếp chiều chiều lan toả thơm ngậy cả một vùng sông. Trong lúc đàn ông lên rừng lên rẫy, phụ nữ ở nhà kéo sợi dệt vải, thêu váy may chăn …
    Có một chàng trai tên Đoong, cha mẹ mất sớm. Đoong lớn lên trong sự đùm bọc của bà con dân bản. Đoong vốn thông minh, khoẻ mạnh, khuôn ngực vạm vỡ như cánh buồm no gió và có tài bắn nỏ. Những đêm nhập với phường săn, mũi tên của Đoong bao giờ cũng trúng nơi hiểm yếu nhất hạ gục con thú. Người con gái dòng dõi nhà Lang là Mỵ đã đem lòng yêu thương Đoong. Mỵ đẹp nhất vùng, da trắng như cây chuối bóc, tóc đen dài mỗi khi đổ xuống như con suối Chì quanh năm không hề ngưng nghỉ. Cặp hông nở nang với dáng đi uyển chuyển, uốn lượn như ngọn lửa đêm rừng đã đốt cháy bao ánh mắt si tình con trai bản Tháu đến bản Dè. Nhà Đoong nghèo không có bạc nén, bạc xoè dẫn cưới, không có lợn trâu mổ ăn bảy ngày mười ba mường chín bản. Đôi trai gái đành bấm bụng thương chờ.
    Ngày đó lũ sơn tặc Đèo Cát Hãn làm loạn trên các châu Mộc, châu Yên. Chúng tràn xuống cướp phá cả vùng Chợ Bờ, Suối Rút. Vua Lê cùng quân đội trên các thuyền chiến ngược sông đi dẹp lũ sơn tặc, thảo khấu. Đoong cùng trai tráng Mường Thịnh Lang tham gia truy quét lũ sơn tặc. Giặc giã đã tan, đoàn chiến thuyền trước lúc xuôi kinh đô đã neo lại bến đò Thịnh Lang mở tiệc khao quân. Đoong được ban thưởng vì lòng dũng cảm và có nhiều chiến tích.
    Lang Đoong cưới Mỵ làm vợ. Dân Mường Thịnh Lang say trong ba ngày mừng chiến thắng và mừng cho đôi trai tài gái sắc nên vợ thành chồng.
    Sau ba đêm hợp cẩn vui vầy, Lang Đoong lại theo hộ tống thuyền giá nhà vua lai kinh. ở kinh đô chưa hết một con trăng, Lang Đoong buồn vì thương nhớ Mỵ, thương nhớ mường bản quê nhà. Quan Thái giám biết không thể giữ được cánh chim rừng nên đã tấu biểu và được nhà vua hạ chỉ hồi quy vinh chức, ban cho một ít bạc nén và lụa đũi. Lang Đoong xin được từ chối và chỉ xin được đem theo hai vò rợu. Một vò để tế Thần Núi, Thần Sông và một vò uống lấy sức chèo thuyền ngược về hương quán.
    Một mình trên con thuyền nhỏ, Lang Đoong ngược sông Nhị Hà rồi rẽ ngược Sông Đà. Cứ mỗi chặng nghỉ, Lang Đoong lại lên bờ rót rượu, mặt nhìn về phía núi rừng Hoà Bình mà bái vọng, xuống thuyền lại rót rượu nhìn ngược hướng thượng nguồn mà khấn vái. Rượu quý được rải khắp các vùng đất ven sông theo hướng thuyền ngược, rượu quý đã hoà vào nước hai con sông Nhị Hà với sông Đà. Rượu ngấm vào đất, rượu tan trong nước, đó đây thơm dậy mùi men và hương nếp mới.
    Một đêm trăng, thuyền về tới bến Chẹ. Từ đây về tới Thịnh Lang theo đường chim bay chỉ năm bẩy quăng dao, Lang Đoong cho thuyền áp sát vào chân núi Chẹ, cũng như mỗi độ đường chàng lại lên bờ rót rượu tế lễ Thần Núi, xuống thuyền tế lễ Thần Sông. Có lẽ bởi chặng cuối cùng nên chàng rải hết số rượu còn lại trong vò của các vị thần xuống dòng Đà Giang. Chàng chui vào khoang vừa uống rượu vừa mơ màng ngắm ánh trăng, mơ màng nghĩ về ngày mai nơi cố hương và, chàng lại được vùi đầu vào khuôn ngực căng như hai trái bầu nậm của Mỵ … Chàng miên man và thiếp đi trong niềm hoan lạc.
    … Hình như có tiếng kêu cứu vọng lên từ dòng sông, hướng về tiếng kêu đang đuối dần, hụt hẫng, chàng lao mình xuống nước.
    Chàng không tin vào mắt mình khi người con gái khoả thân đã nằm gọn trong lòng thuyền. Dưới trăng, da thịt nàng mịn trắng như lụa. Chàng áp tai vào bộ ngực trinh nguyên, nàng vẫn thoi thóp thở. Chàng choàng lên thân thể nàng tấm chăn mỏng và ôm lấy thân hình lạnh giá. Cơn mơ về những đêm chăn gối cùng Mỵ làm cho cơ thể chàng nóng rực, hơi nóng ấy lan toả và truyền vào thân thể nàng. Khuôn mặt nàng hồng lên, rát bỏng khi nàng thấy mình đang nằm gọn trong vòng tay của Lang Đoong.
    - Cớ sao trong đêm nàng làm gì để ra cơ sự thế này?
    - Nhà thiếp ở bên kia chân núi, đêm nào thiếp cũng ra sông gánh nước và tắm đêm. Thiếp có thể bơi qua bơi lại hai bờ, không hiểu sao, hôm nay bơi đến giữa dòng thiếp bỗng dưng thấy khát. Thiếp đã uống ba ngụm nớc sông và bỗng thấy say như vừa uống rượu, thân thể rã rời không thể nào bơi thêm được nữa, thiếp không biết lấy gì để cảm ơn công cứu mạng của chàng.
    - Nàng khỏi phải bận lòng. Thấy người hoạn nạn thì bất cứ ai không thể làm ngơ. Nàng hãy uống một chút rượu cho nóng người, trời đêm nay bắt đầu trở gió heo may.
    Nàng bưng bát rượu nâng lên ngang mày rồi nói :
    - Xin chàng hãy uống cùng thiếp để nhớ một đêm hội ngộ
    Không thể từ chối lời thỉnh cầu của người đẹp, Lang Đoong uống một hơi nửa bát, nửa còn lại phần nàng.
    Bát rượu ấy là bát cuối cùng trong vò rợu quý thứ hai của nhà vua ban tặng. Uống xong nửa bát cuối cùng, Lang Đoong không còn nhớ gì ngoài người con gái ở bến Chẹ. Nửa còn lại, nàng uống như một ân sủng, đê mê đi vào cõi hiến dâng.