C hiều cao nguyên mây xuống thấp, không khí ẩm, lạnh hơn về cuối ngày. Ông Tư lầm lũi trên con đường đất đỏ dính đầy đôi ủng khiến bước chân ông chậm lại. Vùng đất đỏ bazan chỉ cần một cơn mưa nhỏ cũng dính bết với nhau, khiến việc đi lại khó khăn. Loại đất màu mỡ này rất phù hợp với nhiều cây nông nghiệp. Trận mưa lớn tối qua làm tơi tả cảnh vật, nước vẫn còn chảy dọc theo rãnh hai bên con đường lớn. Băng qua ngọn đồi với con dốc thăm thẳm, thưa thớt mái nhà, thỉnh thoảng ông dừng lại bê những cục đá và dọn cành cây gãy, miệng lẩm bẩm: “Như thế này đi té chết!” Dõi tầm mắt xa xa đã thấy ánh sáng vàng hắt ra từ những bóng đèn yếu ớt. Hàng xóm láng giềng của ông, khoảng trên dưới chục mái nhà. Nhìn đồng hồ ông thầm nghĩ: “Mới hơn 5 giờ, tất cả đã mờ nhạt…” Trời sụp tối kéo theo gió đông lạnh lẽo, ông bước vội để kịp còn thấy đường qua con suối cạn, bắc ngang hai thân cây chừng một mét, nước trên mắt cá. Ông nghĩ thầm: “Bước hỏng giò, trật chân như chơi.” Con suối róc rách chảy dưới chân ngọn đồi, nước trong veo thấy cả những viên sỏi nhỏ tận đáy. Vào mùa mưa nước đục hơn, chảy xiết. Đêm nằm nghe tiếng nước dồn dập, tìm nguồn, bất tận…
Vừa bước chân vào cổng, đàn chó đã chạy ra xoắn lấy ông loẳng ngoẳng. Chúng nhảy chồm lên, đuôi lắc lư mừng rỡ. Lúc đầu chỉ mình con Lu, nuôi cho đêm hôm có tiếng, bây giờ mẹ con nó đầy nhà, thôi thì vườn rộng, ông nuôi hết.
Ngôi nhà gỗ lâu năm nhẵn bóng, được lợp ngói đỏ, nổi bật giữa màu xanh vườn cà phê rộng. Trước đây chủ cũ lợp bằng giấy dầu, khi mua khu vườn ông đã thay lớp giấy bằng ngói đỏ, trước là khoảng sân đầy những loại hoa lan rừng và cây cảnh trông thật đẹp mắt.
Một ao cá trắm cỏ, loại cá chỉ cần nước sạch, thức ăn rau cỏ, dễ nuôi. Ông đắp bờ, đóng cọc, dùng lưới mềm vây quanh, tránh những trận mưa lớn. Một năm hai lần ông vớt cá, làm vệ sinh ao, thả cá mới. Thường thì thương lái đến mua tận nhà, chừa lại một ít biếu bà con lối xóm.
Vườn rợp bóng, ông thả gà, đêm chúng ngủ trên nhánh cà phê, không cần phải làm chuồng. Khi con gà trống đầu tiên cất tiếng gáy sáng, bắt nhịp cho những gà trống khác, tiếng nổi bật giữa trong veo không gian, phá tan sự yên tĩnh vốn có của thiên nhiên.
Đất đồi thoai thoải, từ nhà này có thể nhìn thấy nhà kia xa xa in hẳn lên nền trời. Những ngôi nhà, chênh vênh trên ngọn đồi, hay lọt thõm giữa màu xanh của lá, ban đêm ánh sáng treo giữa lưng chừng bóng tối, dẫn lối cho người đi đường, dưới bầu trời cao nguyên các vì sao như gần hơn. Không gian đặc quánh sương mù và khí lạnh. Ông gắn bó mảnh đất này chỉ một chữ duyên để rồi với tâm nguyện thương lấy nó đến hết đời.
Nhìn quanh, không thấy con gái đâu? Ông cất tiếng gọi: “Hạ Lan! Con đâu rồi?” Từ trong nhà tiếng cô gái vọng ra: “Dạ. Con trong này.” Bước vào nhà, ông nhìn thấy Hạ Lan đang lau dọn bàn thờ. “Con để đó cha làm cho!” “Con làm được, cha yên tâm.” Quay lại nhìn ông cười, khuôn mặt cô sáng lên, rạng rỡ. Mái tóc dài, thùy mị ra dáng thiếu nữ nhưng nhìn vào không ai biết con gái ông có bệnh. Đôi mắt đẹp không nhìn thấy ánh sáng, bù vào khiếm khuyết đó Hạ Lan rất thông minh và nhạy bén. “Con thay bình hoa, ngày mai giỗ mẹ.” “Dạ. Con sẽ làm ngay.” Ông nén tiếng thở dài, đã mười sáu năm, ông ngỡ như chuyện hôm qua…
Cơn mưa chiều mù mịt cả không gian. Vô mùa, ngày nào cũng mưa, nhưng cơn mưa chiều nay thật đáng lo ngại. Ông quay sang nhìn vợ đang ngồi xoa xoa bụng bầu sắp sanh ra dáng mệt mỏi. Theo dự sanh còn một tháng, nhưng thấy vợ nặng nề hơn, không còn vẻ linh hoạt thường ngày nên ông lo lắm. Lấy vợ muộn, lớn tuổi mới có được mụn con này. Mấy hôm nay vợ ông đã chuẩn bị đồ để đi sanh, còn nói với ông: “Em chuẩn bị sẵn, đau bụng đi ngay, mấy ai dự ngày sanh chính xác đâu!” Ông nhìn vẻ nhợt nhạt của vợ mà không yên. Chiều nay cơn mưa khiến ông bồn chồn, một cảm giác bất an làm ông khó chịu. Chợt nghe tiếng rên khẽ, ông quay lại, thấy vợ mặt mày tái mét. “Em đau quá!” “Để anh đưa em đi bệnh viện.” Chân tay ông luống cuống. Bên ngoài mưa vẫn không ngớt…
Chiếc xe máy, bò lên con đường dốc trơn trợt dưới cơn mưa xối xả. Vợ ông ngồi sau ôm chặt, thỉnh thoảng níu lấy ông xuýt xoa theo từng cơn đau. Con đường hai cây số như dài hơn. Từ xa đã nhìn thấy cổng bệnh viện thị trấn. Bệnh viện duy nhất vùng cao nguyên này, chứa người từ vùng sâu ra đây, nên đông bệnh nhân. Đưa vợ vào phòng sanh, ruột gan ông cồn cào. Nhìn vợ quằn quại với cơn đau, ông chỉ biết xoa lưng dỗ dành: “Em cố lên!” Cô hộ lý đến mời ra ngoài, bụng ông bắt đầu đau từng cơn nhấp nhổm, chạy vô chạy ra nhà vệ sinh vẫn không hết. Trời sụp tối, hành lang khoa sản đầy thân nhân đưa người nhà đi sanh. Người đứng, kẻ ngồi chờ đợi, lo lắng. Tiếng máy phát điện chạy rần rần tự dưng khựng lại rồi ngắt điện. Bên ngoài trời mưa chưa dứt, bóng tối phút chốc bao trùm toàn bộ. Sự nhốn nháo, cuống cuồng của nhân viên bệnh viện và người thân bệnh nhân như hỗn loạn. Không biết có sự cố gì ở phòng sanh, người vô ra vội vàng. Ông chắp tay cầu xin cho vợ con được bình yên. Nửa tiếng sau có điện lại, cùng lúc một hộ lý bước ra gọi tên ông. “Có tôi!” “Mời người nhà ký vào biên bản mổ gấp!” Hai chân ông đi không vững theo sau cô hộ lý vào phòng gặp bác sĩ. “Xin Bác sĩ cứu vợ con tôi!” Ông lắp bắp van xin như kinh cầu. Lời Bác sĩ nói bên tai như vọng lại từ hành tinh nào đó xa xôi đau khổ. “Chúng tôi sẽ cố hết sức.” Ông không còn khái niệm thời gian từ khi vợ ông được đưa vào phòng mổ. Mọi giác quan căng ra như muốn xé toạc từng chút cảm xúc. Hai bàn tay nhớp nháp với chất nhờn không còn là mồ hôi, cứ chùi mãi hai bên quần không hết. Bụng ông lại quặn thắt từng cơn. Cảm giác đau nhói lan tỏa toàn thân. Ông không phòng bị với nỗi bất hạnh này nên khi nó đến, ông không có ý chí kháng cự. Sự đau đớn như từng mảnh vỡ thủy tinh, cứa vào tim với ý nghĩ mất đi vợ con như một tia chớp thoáng qua đầu.
Cửa phòng mổ xịch mở, ông lao đến vội vàng, lắp bắp: “Vợ con tôi sao rồi Bác sĩ?” “Xin lỗi chúng tôi đã cố hết sức, Chỉ cứu được cháu bé. Kết luận: Sanh khó. Sản phụ băng huyết dẫn đến tử vong.” Ông thét lên đau đớn: “Không thể nào?” Ông khóc trong bất lực, kiệt sức. Bỗng chốc ông gào lên: “Tại sao? Sao các người không mổ lúc bệnh nhân bắt đầu xuất huyết?” “Tại cúp điện? Hay tại sự tắc trách?” Ông không chịu được với suy nghĩ: “Vận mệnh con người được ông trời quyết định, nhưng với lương tâm và trách nhiệm, biết tranh thủ thời gian xử lý, có thể cứu được một mạng người.” Ông từng ra chiến trường, từng giành giật sự sống giữa cái chết, quý từng giọt máu đồng đội. Phải biết tính toán ngay từ đầu sự cho phép xuất huyết. Mạng sống con người vốn quý, cần được ưu tiên. Đó là đạo đức! Thứ ánh sáng dẫn lối cho những việc làm tốt đẹp khác.
Bốn mươi tuổi ông mới lập gia đình. Cứ nghĩ bình yên cho những bước chân lãng du không còn dậy sóng. Có những thèm muốn khiến đời dang dở, có ước mơ lao vào là rơi xuống tham, sân, si, khổ lụy. Từng bước đi qua… Ông dừng lại để trở về với chân thiện ban đầu. Ông muốn vì tình yêu có thêm sức mạnh. Muốn là thanh củi cháy sưởi ấm mùa đông, tan đi chính mình. Cuộc đời vẫn lặng yên, chỉ có tâm ông lay động trước nghịch cảnh. Ai cũng có một năng lực khổng lồ bên trong, ta có tận dụng nó hay không mà thôi.
Giọng nói trong trẻo Hạ Lan vang lên kéo ông về thực tại: “Mời cha dùng cơm.” “Un. Ăn cơm thôi!” “Cha!” “Gì đó?” “Có thương con không?” “Sao con hỏi vậy?” “Con không giúp gì được cho cha cả.” Ông buông đũa nhìn con gái, sóng mũi cay cay trả lời: “Con giúp cha ăn hết nồi cơm là cha vui rồi.” Ông cười thành tiếng nhưng nghe nghẹn đắng nơi cổ. Gắp thức ăn cho vào chén con gái “Cha thương con nhất nhà, chịu chưa?” “Chịu…!” Hạ Lan dài giọng nhỏng nhẻo. Ông vừa làm cha, vừa làm mẹ một đứa trẻ khuyết tật, với nhiều khó khăn. Ông nuôi dạy con bằng bản năng người cha, dẫn con đi qua nghịch cảnh. Chỉ có chiến thắng nghịch cảnh mới là yếu tố quyết định sự thành bại. Ông cẩn thận từng chút một, sắp xếp mọi thứ hợp lý và không thay đổi cho phù hợp với sinh hoạt của con gái. Ông dạy cho cô những kỷ năng cơ bản để phòng thân, dù thế giới bên ngoài có nguy hiểm thế nào? Ông truyền cho con gái năng lượng lạc quan và tình yêu cuộc sống... Có những chiều mưa bên ly rượu, vết thương cũ âm ỷ đau, ông ngồi nhâm nhi, nhớ hai câu thơ cụ Phan Bội Châu: “Ví thử đường đời bằng phẳng cả/ Anh hùng hào kiệt có hơn ai” Anh hùng thì đâu tranh hơn thua, được mất. Chỉ cần đi qua được nghịch cảnh. Trong trận chiến cuộc đời ông, con gái là ánh sáng còn lại. Ông đã níu lấy để tiến về phía trước.
Mùa thu hoạch cà phê, ông trích phần tiền lãi với ý định chữa mắt cho con. Nghĩ thương đứa con gái mồ côi mẹ từ lúc mới lọt lòng, ánh sáng mất dần theo từng ngày lớn lên, nếu không may ông không còn phải biết làm sao? “Con gái!” Ông đau đớn khi chưa thấy sự kết thúc bất hạnh. Niềm đau như giông bão, như bóng tối vây kín tâm tư ông. Giữa muôn trùng tuyệt vọng, con gái là đốm lửa, réo rắt cười sưởi ấm cuộc đời ông, không cho phép mình gục ngã.
Sáng ông dậy sớm với những động tác thể dục quen thuộc. Sương mù giăng phủ và mặt trời còn úp mặt ngủ vùi phía đông. Con đường đất đỏ trở mình, thỉnh thoảng có người qua lại. “Cha ơi! Con ra vườn nhặt trứng gà.” Tiếng con gái quen thuộc khiến ông yên lòng. Tuy không nhìn thấy nhưng tất cả những công việc vặt trong nhà Hạ Lan đều làm được. Từ lúc còn rất nhỏ ông đã dạy con Tin – yêu! Tin vào bản thân và yêu lấy cuộc đời. Đẹp hơn cho những ngày sống.
Tiếng con Lu loẳng quẳng ngoài sân… Khách quen nó không sủa. “Anh Tư có nhà không?” “Có chi không cô giáo?” Ông lên tiếng từ trong. “Tui đem cho cha con anh ít trái bơ. Hôm qua trời mưa, gió lớn rụng nhiều, đem chia bà con lối xóm ăn lấy thảo. “Cám ơn cô! Năm nào cha con tui cũng được ăn cây bơ ngon nhất xóm.” “Anh lại khách sáo nữa rồi!”
Bóng cô giáo xa trên dốc đồi, ông Tư còn nhìn theo người phụ nữ cả đời lam lũ một mình nuôi con. Ông đã từng nhìn theo cô ấy trong những chiều nắng, chiều mưa. Đôi khi ông tự hỏi: “Sức mạnh nào bên trong vóc dáng mảnh mai đó?” Có cô, trẻ con trong xóm được học. Hạ Lan con ông đã làm học trò cô từ khi có trí khôn.
Cho đến một mùa hoa. Dã qùy nở rộ hai bên đường, trên những triền đồi. Những bông hoa vàng rực còn đọng sương đêm, lung linh dưới tia nắng mai trong suốt. Mùa mưa qua đi. Trên bầu trời lững thững mây xanh ngập nắng, ông thấy lòng mình rộn rã, vui không tả hết khi nhận được tin con gái có trong danh sách chương trình mổ mắt từ thiện. Ông vô cùng biết ơn những vị ân nhân đã đem ánh sáng đến cho trẻ em bất hạnh. Đêm trước khi con gái lên đường, một mình dưới hiên vắng, bình trà đặc giống tâm tư ông nặng trĩu nỗi lo, cứ thế cuốn lấy nhau. Cơn buồn ngủ bay mất, chỉ còn lại ánh trăng trải vàng qua những ngọn đồi. Ngước lên bầu trời đầy sao ông như thấy mẹ Hạ Lan đang cười nhìn ông: “Mình lo nhiều rồi.” Ông thì thầm với người vợ đã khuất: “Làm sao không lo được. Phù hộ cho con. Mình nhé!” Ông đứng lên, giũ chiếc mền quàng qua vai đã ẩm sương đêm, bước vào nhà, khép cửa, trả lại trăng cho đêm yên tịch.
Có những con đường hẹp, nhưng là con đường dẫn đến hạnh phúc. Ánh Sáng từ bên trong luôn ấm áp, ngập tràn yêu thương!
