C
ứ một ký lô cọng lá dừa được vuốt sạch-Hiên mua lại với giá năm ngàn đồng.Mỗi ký cọng lá dừa, Hiên bó được ba cây chổi. Mỗi cây chổi đem ra chợ bán được năm ngàn loại tốt, và bốn ngàn loại thường. Hằng ngày vợ cồng Hiên ngồi suốt từ sáng sớm đến tối mịt, mỗi người bó được từ 15 đến 20 cây chổi!
Hiên thường nhận làm chổi lá dừa-còn Mân-chồng nàng, nhận làm chổi đót; vì chổi lá dừa dễ làm,nhẹ nhàng, và cũng “ dễ ăn” hơn. Đót mua vào 350 ngàn đồng một ký, nếu được chọn vuốt chải ngay ngắn sạch sẽ trước, thì mỗi ngày Mân bó được 20 cây. Giá bán có 3 loại: Loại đặc biệt bán giá 22 ngàn đồng, loại tốt giá 20 ngàn, loại thường giá 17 ngàn dồng một cây. Hiên đã có lần tính thử, cứ một ký đót sẽ kiếm được một trăm ngàn đồng tiền công lãi. Mân dã có lúc làm quên trưa, một ngày bó được 20 cây! Trong hai chục cây chổi ấy-anh phải chia cho lão Năm- Bụng và dì Sáu hết hai chục ngàn đồng cho mỗi người một ngày tiền công còng lưng vuốt dót, làm sạch-sắp xếp ngay ngắn cho anh. Ngày đầu gọi lão Năm -Bụng và dì Sáu đến giúp- Mân nói với vợ: “ Mình chia sẻ cơm cháo cho Bác Năm, dì Sáu nghe em? Mình kiếm được miếng cơm, thì hai người cũng có bát cháo mà! Còn con Nghĩa, thằng Tình-mình nên để cho con nó có thời gian mà học…Đời tụi mình đã lỡ vậy-không lẽ để con cả đời cắm đầu xuống mấy cọng đót, cọng lá dừa ? Nhìn thấy tụi nó cắm cúi vào bó đót suốt ngày, anh không yên tâm được em à!”. Hiên ngước nhìn chồng với tia nhìn yếu ớt, chậm-vì nỗi buồn lo trĩu nặng và nhiều đêm thức khuya bên bó chổi trong ánh đền điện tròn đỏ quạch: - Em cũng đã nghĩ vậy mà! Hiên thở dài-tháng Chạp này công việc nhiều, chổi bán được-chúng không thể kham nỗi đâu? - Ăn uống thì quanh quẩn chí có mắm, với rau, thức khuya dậy sớm vậy, anh ngại Tết chúng đau thì thêm khổ!-Mân tiếp tục buột dây nhựa quanh bó chổi đang làm dang dở… Lão Năm -Bụng sống một mình nơi góc phía sau hiên đình làng từ ngày vợ lão mất vì bệnh xơ gan! Lão đã phải bán đi thửa vườn và căn nhà tranh còn lại để trả tiền nợ đã vay lo chửa chạy thuốc men cho vợ từ nhiều tháng trước. Trả nợ xong, còn một ít dể làm vốn kiếm ăn thì đứa con trai duy nhất lưu lạc ở Saigon nghe tin đã trở về gầm gừ hạch sách lão rồi lấy hết khoản tiền còn lại mới chịu ra đi! Lão Năm buồn. Ngã bệnh-và chiếc bụng của lào ngày một lớn lên. Hàng xóm thường gợi tên thứ Năm của lão kèm theo chữ “ Bụng” để phân biệt với lão Năm- Kèn trong ban tang lễ của đình.Cả hai đều sống chui đụt hai bên ngôi đình làng như đôi bạn chí cốt-như hai đám rong bèo tình cờ bị trôi dạt vào chân cầu … Tình cảnh của dì Sáu cũng thật cay đắng: Trước, nhà dì cũng thuộc loại khá giả trong thôn. Ruộng đôi ba mẫu. Vườn cây ăn trái vài hecta. Vợ chồng dì sớm chiều trà thuốc thong dong một thời. Sau năm 75-ruộng thì giao nộp cho hợp tác xã,còn vườn cũng được “ hiến” để xây cất nhà kho . Gia đình dì Sáu được cấp cho một khoảnh đất ở cuối thôn. sau lưng ngôi trường tiểu học. Ông Sáu xin vào làm cai trường , còn dì Sáu thì hằng ngày với mẹt bánh kẹo cốc ổi ngồi trước cổng trường, kiếm từng dồng bạc lẻ của đám học sinh nghèo khó! Hai cậu con trai của dì Sáu đần dà cũng đều tốt nghiệp đại học-nhưng cả hai đều ở lại Saigon kiếm việc làm, tìm người yêu , mua đất cất nhà- không đứa nào chịu về quê để gần gũi sớm hôm với vợ chồng dì cả! Sau ngày Ông Sáu mất vì cơn đột quỵ khi vẫn còn cầm trên tay cái dùi đang dánh trống tan trường-Cậu con trai trưởng về đem dì Sáu vào Saigon sống chung. Ai cũng vui mừng cho dì từ đây có cuộc sống an nhàn, hạnh phúc bên dâu con, cháu nội ở Saigon. Nhưng chỉ vì cái “ tật” nhỏ của dì để là cái cớ cho người con dâu hất hủi dì ra mặt- Dì Sáu có “ tật” ghiền thuốc lá từ ngày còn ông Sáu bên cạnh. Mỗi lần muốn hút thuốc, Ông Sáu đều nhờ vợ mồi lửa rồi đưa cho mình. Dì làm việc châm thuốc cho chồng một cách thích thú, âu yếm.Còn ông Sáu thì hả hê nói hút thuốc vậy mới ngon. Vài năm sau-khi sinh thằng con đầu, dì đã ghiền thuốc rồi! Ông Sáu mất-dì càng hút thuốc nhiều hơn.Có lần dì đã nói với Hiên: “ Dì biết đàn bà hút thuốc là hư hỏng,nhưng sao mỗi lần ngồi không, nhớ dượng mày-dì lại nhớ điếu thuốc ? “ Dì cười hồn nhiên: “ Đêm đêm dì ngồi với điếu thuốc như thấy có ông ấy bên cạnh vậy, cháu á! “. Chính vì cái “ tật” không rứt bỏ dược ấy mà người con dâu đã nặng lời với dì nhiều lần, để rồi dì phải lầm lũi trở về, sống cô độc trong căn nhà rách trước dột sau: “ Bà có đủ thói hư tật xấu vậy-không thể sống chung với tôi được đâu!”. Người con trai nghe lời vợ nói sang sảng ngay trước mặt mình-cũng chỉ im lặng. Dì đã khóc: “ Mẹ biết mẹ không còn xứng đáng với con-con cho mẹ về quê để gần gũi với bà con làng xóm được ngày nào hay ngày ấy, con ạ! “. Không sống được trong nhà của người con trưởng, dì khó có thể về ở chung với người con trai thứ vì người con dâu đã có lần nói thẳng với dì ngay ngày đầu mới chân ướt chân ráo vào Saigon: “ Mẹ liệu ở chơi vài hôm rồi về-ở đây sinh hoạt đắc đỏ, mà tụi con còn phải lo cho con ăn học chi phí nhiều nữa, không gánh nỗi thêm ai được nữa! “. Dì ngồi nghe mà nước mắt cứ rưng rưng- lòng điếng lặng; cảm thấy toàn thân như mềm nhũn đi- tan rã ra . Sau phút bàng hoàng như tia điện cực mạnh quét qua người-dì chỉ cười thầm-nghĩ, đất Saigon nhà cửa rộng rải sang trọng vậy mà cũng không có một chỗ nhỏ nào cho mẹ mình?.Những thứ tiện nghi trang hoàng sang trọng đẹp đẽ kia đã choáng hết chỗ rồi? Chỉ với mẹt bánh keo, cốc ổi ngày nào cọng với chút tiền bồi dưỡng cho một lao công hạng bét-vợ chồng dì đã “ cõng” nỗi hai đứa con qua bao tháng năm cơ mà? Hiên loay hoay xếp lại nắm tiền nhàu nhò đang cầm trên tay-thoáng nở nụ cười mơ hồ trên gương mặt đờ đẫn vì mất ngủ.Hôm nay là phiên 18-còn 2 phiên chợ nữa là hết năm rồi! Hai phiên 23 và 28 là tiền lời ròng mà vẫn còn gần một trăm cây chổi nữa…Những phiên giáp Tết-Hiên vừa đặt gánh chổi xuống lề đường phố chợ là người mua xúm lại –Hiên tất bật chào mời không kịp thở. Có người mua chổi cho cả năm vì kiêng đầu năm không mua được. Có người vừa về nhà mới-cũng mua.đến chục cây mỗi loại. Hiên cắm cúi với đống chổi nắm tiền trong tay mặc cho khu chợ náo nhiệt với đủ thứ âm thanh rộn ràng của xe cộ, của mấy chiếc máy phóng thanh quảng cáo áo quần modern khuyến mãi-bánh kẹo, bột giặt, kem dánh răng - của mấy chiếc loa xách tay keo dính chuột , bột chùi đồng,bấm lỗ tai…Hiên dường như luôn mãi mê với những toan tính trong đầu mặc cho cái nắng đổ xuống mỗi lúc một gay gắt làm nóng bừng khuôn mặt , mặc cho mồ hôi chảy ròng ròng xuống đôi má xanh xao không kip lau, mặc cho mọi người nhộn nhịp se sua áo quần lướt qua lượn lại phía trước, và cũng măc cho mùa xuân đang réo gọi đâu đó quanh mình. Hiên chỉ cảm thấy đói cồn cào trong ruột. Nàng ngước nhìn quanh một lượt như để tìm cái gì có thể mua ăn được, nhưng chỉ thấy toàn là người đông nghịt, chen chúc-nàng cảm thấy ngầy ngật- hơi chóng mặt, và cơn buồn nôn bắt đầu dấy lên-nhẹ nhàng . Đêm qua, Hiên đã gắng thức làm cho đến khi nghe tiếng gà gáy lần đầu sau nhà mới thu xếp công việc chui vào giường nằm. Mân trở giấc ôm hôn nàng thật lâu làm nàng không chợp mắt được. Một phần chân trái của Mân đã bị mất sau trận Dakto năm nào thường xuôi Hiên thao thức mỗi lần được Mân âu yếm, đòi hỏi! Một phần chân anh đã bị mất đi lâu rồi-có lẽ dã tan thành cát bui ở bìa rùng hốc núi nào rồi nhưng nỗi buồn tủi cứ vẫn còn đêo đẳng suốt dời anh. Sau 75- nhiều người đã nhìn ngó vào khúc chân còn lại của anh như nhìn vào điều gì đáng ghê tởm. Nhiều lần gia đình Mân dã bị từ chối không cho nhận phần cứu trợ cấp cho gia đình nghèo vì không nằm trong diện “ chính sách” để đền ơn dáp nghĩa . Hiên vì thế càng thương yêu cho nỗi bất hạnh của Mân như thương yêu cho chính bản thân côi cút cô độc hẫm hiu của mình. Nhớ năm nào- Mân tình cờ gặp Hiên tất tả dìu dắt hai đúa em chạy ngược lên phố tránh bom dạn khi hiệp định Paris đang chuẩn bị ký kết. Sau đó không lâu, anh tìm lại căn nhà của người bác mà Mân đã giúp đưa chi em Hiên đến tạm trú để xin được hỏi nàng làm vợ. Cha mẹ Hiên đã ở lại quê mong giữ chặc hai bồ lúa vừa mới gặt phơi khô chưa kịp ăn một hạt , đã không còn nữa cùng với ngôi nhà cháy rụi! . Người bác đã hoan hỉ đứng ra tổ chức lễ cưới cho Hiên nhanh chóng ngoài dự đoán của Mân. Ông bảo : “ Chiến tranh mà cháu!Sống với nhau sớm được ngày nào thì mừng ngày đó! Thời của tụi bay sao mà khổ hung dữ vây? Bác miễn hết mọi lễ lộc ,chỉ cần cháu yêu thương đùm bọc chị em con Hiên thật lòng là quý rồi!”. Gần hai năm sau-tháng giêng năm 75, Mân bị thương ở Dakto. Và anh đã được trở về cùng Hiên trên cặp nạn gỗ… Sáng nay Hiên ra đi sớm khi Mân và hai con chưa thức dậy- chưa có chút gì bỏ vào chiếc bụng trống từ sau bữa cơm chiều vội vã. Hiên buột mấy cây chổi còn lại thành bó lớn-đặt tam lên lề đường-chệnh choạng bước vào phía trong cổng chợ kiếm một cái gì để ăn… Hiên cầm hai càng xe kéo phía trước-Tình và Nghĩa phụ đẩy từ phía sau. Chiếc xe cải tiến mua lại của HTX đã phế bỏ, Mân ra sức sửa sang mấy hôm- cũng đã giúp cho mẹ con Hiên nhiều chuyện như sáng nay. Chiếu hôm qua , được nghỉ học-ngồi lân la nghe mẹ vừa bó những cây chổi cuối cùng cho phiên chợ cuối năm-vừa nhắc kể chuyện Tết-hai anh em Tình đều nao nức xin mẹ được đi coi chợ phiên Tết 28…. -Mẹ đã hứa đến phiên chợ cuối năm cho hai đứa con dược đi theo mà, mẹ?-Tình thỏ thẻ -mắt nhìn dò xét vào khuôn mặt ưu tư im lìm của Hiên. -Đúng rôi- Nghĩa reo lên, Mẹ cho tụi con phụ đẩy xe nhé? Tình giật nhẹ bàn tay Hiên-“ Sáng nay con nghe ba nói sẽ chở chổi lên chợ bằng xe cải tiến vì mẹ không gánh chổi một mình được hết mà?”. Hiên dừng tay-nhìn thật chậm vào đôi mắt của Tình rồi đến Nghĩa-nàng như nhìn thấy trong đôi mắt thơ ngây của chúng mùa xuân vẫn còn trong trẻo, nguyên vẹn. Tuổi thơ của chúng thật hồn nhiên nhung cũng thật lặng lẽ .Hiên ước mong nỗi khổ không đến quá sớm với chúng như bao lũ nhỏ đang lang thang trên các néo phố chợ mà nàng vẫn thường gặp. Hiên mừng thầm- khẽ cười: “Phiên cuối năm, phải dùng xe-nhưng hai con theo mẹ làm gì cho mêt? Mẹ kéo một mình cũng được mà? Mệt khúc nào, mẹ nghỉ khúc đó- Hai đứa ở nhà chơi, phụ ba quét dọn, tưới hoa-có khỏe hơn không? “ - Còn đến ba ngày tha hồ dọn dẹp mà, mẹ?-Tình cố nàn nỉ. -Anh Tình noi đúng đó mẹ-Nghĩa lại kéo tay Hiên, nhà mình có gì đâu mà để quét dọn? Thật tình là ngôi nhà tranh vách đất nền lát gạch thẻ của vợ chồng Hiên không có gì để quét don cả! Nó trống trải với mấy thứ vật dụng cần thiết cú càng nằm im lìm từ thuở nào-như cuộc đời trống trải đơn độc không mấy đổi thay của họ bấy lâu..Chạy lo cho miếng ăn, manh áo,bút mực, thuốc thang cho gia đình qua ngày đã là khó rồi-lấy gì mà sắm sửa?. Hiên nhìn thấy sự nghèo khó của mình đã phần nào không che dấu được đôi mắt thơ trẻ của con-nàng vui vẻ: “Được rồi! Nhưng phải dậy sớm nghe chưa? Phải ăn no vào thì mới đẩy xe được-nếu không hai đứa còn làm nặng thêm xe của mẹ nữa thì bỏ phiên chợ…” Buổi sáng. Gà gáy canh tư… Chiếc xe của mẹ con Hiên đã qua được khỏi con đường hẽm lầy lội tăm tối, rẽ qua con đường bê tông rộng dẫn lên quốc lộ .Con đường sáng lờ mờ. Chiếc xe lọc cọc lọc cọc gõ đều trong buổi sớm còn ẩm đục hơi sương gây gây lạnh. Người đi chợ gồng gánh, thồ chở, thấp thoáng trong cõi im lặng của đất trời cuối Chạp như những bóng ma chập chờn nhẫn nại trên đường . Không có một tiếng nói nhỏ nào trong cái vắng lặng buồn tênh của buối sớm mai miền thôn dã. Ai ai cũng chật kín nỗi lo, toan tính trong chiếc đầu đã mụ mẫm cả tháng nay rồi! Tết gần kề mà mưa gió vẫn chưa nguôi. Hai cơn bão lũ dữ dằn nối tiếp 9 và 10 đã quét sạch cả sự nghiệp gầy dựng cả đời của nhiều gia đình mà mới chỉ ngóc đầu lên là đã thấy Tết đến!Người mất đi vừa tròn một trăm ngày chưa nguôi buồn thương thì xuân lại về! Trên đường, chỉ có tiếng gió. Gió khua động hàng tre hai bên đường nghe rõ từng chặp, lào xào-như lời thì thầm của làng xóm còn đang mê ngủ trong nỗi bàng hoàng bão lũ vừa đi qua.Tình càm thấy hơi nóng râm rang trong người , mồ hôi cũng bắt đầu thấm ướt hai bên gò má.Tình cắm cúi dang hai tay đẩy mạnh xe để phụ cho em-nghĩ,phía trước mẹ chắc cũng đã thấm mệt lắm rồi! Chợ còn bao xa?-Tình muốn cất tiếng hỏi mẹ-nhưng sợ chiếc xe sẽ nặng thêm, chậm mất buổi chợ phiên cuối cùng. Tiếng Nghĩa bỗng vọng lên bất chợt: - Mẹ ơi! Có phải phiên này mẹ mua áo quần mới cho con không? - Ừ! - Mua cho con đôi giép nữa nhé? Giép cũ của con bị đứt quai lâu rồi! - À… - Anh Tình có được mua đồ Tết không, mẹ? - Có! - Mẹ mua bánh kẹo như nhà con Minh nữa chớ, mẹ? - Ừ! - Mẹ có mua gì cho ba không? - Có! - Mẹ mua gì? - Để mẹ bán được hết xe chổi này rồi sẽ tính, con à! - Nếu mẹ bán không hết thì sao? - Gắng ngồi đến chiều, thế nào cũng hết mà con ! - Mẹ có mua gì cho mẹ không? - Không! - Sao mẹ không mua đôi giép? Đôi giép mẹ đứt quai lâu rồi mà? - Mẹ cột lai…. Nghĩa im lặng. Nó cắm cúi gắng sức đẩy- nghe hơi thở mình nặng nề, thoi thóp trong lồng ngực. Chiếc xe đã trườn lên mặt quốc lộ lọc cọc lọc cọc tiến vào khu chợ tràn ngập ánh diện. Nghĩa ngước nhìn lên bầu trời thấy đã ửng chút nắng- từng đám mây xám vần vũ còn sà thấp bay lơ lửng trên đầu… Nó chợt càm thấy mùa Xuân hình như còn ở khuất trên ấy-rất xa-trên cao…
