(Với một đồng nghiệp & học trò cũ hiện đang là đạo diễn-phóng viên ở một Đài Truyền hình).
T
rước hết, tôi cần nhắc lại với bạn câu nói: “Sự thật cũng là một thứ Nhân đức” của nhà triết học cổ Hy Lạp Aristotle.
Ngắn gọn thôi nhưng chân lý đó đủ sức vượt bao thế kỷ để trở thành bài học quan trọng nhất đối với một kẻ cầm bút, cầm máy quay, và vĩnh viễn không bao giờ cùn mòn, mất tính thời sự!
Bạn hãy xem lại tấm hình nhà sư Thích Minh Đạo với mấy đứa trẻ mồ côi mà ông nuôi nấng tại một Tu viện ở Bà Rịa –Vũng Tàu, bạn sẽ hiểu thêm bài học nghề nghiệp cốt tử mà bạn từng học trong trường nhưng lắm khi vì miếng cơm manh áo các bạn đã vô tình hay cố tình quên: Đó là một trong những khuôn hình đẹp nhất thời gian qua và cũng khiến người xem rung động nhất, không phải vì kỹ xảo, bố cục khuôn hình, nghệ thuật chiếu sáng, góc máy, những câu răn dạy, v.v, mà vì cái sự thật giản dị và chân thực tuyệt đối được mô tả & tái hiện trong đó, và được thông qua một tâm hồn đồng cảm tới độ người xem có thể cảm nhận được cả giọt nước mắt ẩn sâu của tác giả…
Trong cuốn giáo trình nổi tiếng “News Reporting and Writing” (đã được dịch sang tiếng Việt có tên "Nhà báo hiện đại") của Khoa Báo chí Đại học Missouri - khoa từng đào tạo ra nhiều nhà báo Mỹ đoạt giải Pulitzer, các tác giả có nhắc tới một bài học của nhà báo R. Wurman: "Thông tin không thôi chưa phải là sản phẩm có giá trị nhất. Sự cảm thông là điểu thiết yếu để truyền thông có hiệu quả. Khi nhà báo tập trung tường thuật những vấn đề có liên quan và hữu ích thì rất có thể họ đã chuyển tải được sự cảm thông. Không có điều đó, độc giả sẽ bị trôi dạt và có khi bị chết đuối giữa biển thông tin ngày càng thăm thẳm” ("Nhà báo hiện đại", The Misouri Group, nhiều người dịch, Nxb Trẻ TP. HCM 2007, tr.27).
Vậy đó, khi bạn phải làm một phóng sự dài hay chỉ một cuộc phỏng vấn nhỏ về vị tu sĩ đang làm dậy sóng công luận nọ, nếu bạn không có sự cảm thông - không chỉ là kết quả của tầm nhân văn mà cả trình độ văn hóa cần thiết -, chắc chắn bạn sẽ “bị chết đuối giữa biển thông tin” được tạo ra trong một tháng trời bởi hàng trăm tay máy nghiệp dư đi theo vị tu sĩ, cùng các sự chỉ đạo định hướng tư tưởng!
Sự cảm thông cao hơn mọi thứ nghệ thuật đó chắc chắn có cái gốc: “Sự thật cũng là một thứ Nhân đức”…
VVM.15.6.2024.