C
hiều. Thời khắc của
tàn tạ một ngày. Trời níu kéo những tia nhạt cuối
cùng trên nền đỏ thẳm. Tà dương bắt đầu
của những thương nhớ xa xôi từ một vùng ký
ức mù mờ nào đó nằm lắng sâu trong chiều
dài tình cảm. Tại sao như vậy? Vì chiều là
triệu chứng của sự tàn phai, ra đi, đồng nghĩa với
sự mất mát. Chiều là không còn nữa. Chia tay. Chiều là
"Khởi sự đi trong ánh sáng, và
bước dần vào trong bóng tối...Bên này
đàn Nam giao là ngày và bên kia thành phố
Huế là đêm...Chiều lên dần dần, chiều không xuống..."
. Đó là những áng tản văn đẹp nhất của một thời
lãng mạn xa xăm: Chiều của Xuân Diệu! Chiều của Hồ
Dzếnh trong chuyến tàu lên mạn ngược, thở những làn
khói âm u từ núi rừng Việt Bắc đâu kém vẻ tiêu sơ:
"Trên
đường về nhớ đầy.
Chiều chậm
đưa chân ngày.
Tiếng buồn vang trong
mây...”
Tại sao lại "nhớ
đầy" và "tiếng buồn"lại "vang
trong mây"như thế trong thế giới của loài người
trên mặt đất này trong một buổi chiều núi rừng mà lại
không rơi vào một thời điểm khác, ở bất cứ nơi đâu?
Mọi cái đều có lý do riêng của nó, chỉ có nhà Thơ họ
Hồ mới cảm nghiệm được lúc đó, trong phút giây, mà chúng
ta không nên hỏi vì sao? Đó là những chiều trên
quê hương êm ả. Chiều của Việt Bắc và
chiều của Nam Giao. Nhưng chiều ở đây thì
sao? Chiều của lưu vong biệt xứ. Chiều của thương nhớ
xa xăm, đâu phải một ngày, mà là của mười năm hay hơn
thế nữa. Mười năm của một đời người, chứ đâu phải
mười năm của Thiên Thu? Xuân Diệu và Hồ Dzuếnh "nuôi"
chiều trong chính lòng mình, nhưng tôi "xa"
chiều trong nỗi nhớ mênh mông của một ly khách, lận đận
ven trời mà trong thâm tâm tự biết chắc mình đã mất
hướng tìm về khi bài Thơ này được làm ra đã lâu, có
tên "Tiếc mùa nắng cũ”"vào một buổi chiều
tàn trên phố nhỏ Newtown - nơi chốn của những người
Thổ dân say khướt:
"Một mình
xuống phố đìu-hiu,
Thấy mình
đứng giữa khung chiều buồn quanh.
Đưa tay
ôm giấc mộng lành,
Tiếc mùa nắng cũ,
ngày xanh qua rồi!
Mười năm cát lở,
sông bồi,
Chừ, em bèo giạt thuyền
trôi phương nào?"
"Phố" của
người, và "Chiều" cũng của người. Chỉ
có "Nỗi buồn" là của riêng tôi!Vài trăm
năm sau, những người Việt trong nước sẽ thấy cha ông
của họ nhìn và chịu đựng chiều như thế nào trên đất
khách và họ sẽ hỏi vì sao? Lúc đó chỉ có tiếng trả
lời của Hư vô, vang vọng từ một thứ Lịch sử đau thương
không ai mô tả nổi mà Mệnh nước đã đẩy đưa, và người
ta sẽ xếp trong kho tàng Văn Hiến hơn 4000 năm dựng nước
có thêm nền"Văn học lưu vong" buồn thảm
không giống ai! Có những buổi chiều, người ta chỉ dùng
để "nhớ" và để "đau", thường
được gọi là"Chiều tưởng nhớ". Nhưng
nhớ "ai" và nhớ "gì", thì mỗi
người một khác mà không ai chia xẻ được với ai, ngoài
những thổn thức riêng tư âm ỉ giữ kín trong lòng dài
lâu, đôi khi chỉ trang trải được với chính mình bằng
những giọt nước mắt âm
thầm phía sau đời sống...
Sydney bây giờ đang
bắt đầu có những buổi chiều nóng bức ngay trong
mùa Đông. Mặt trời đỏ khé sau đồi ánh
lên nền thinh không màu quan hà nhức nhối, làm cho tôi có
cảm giác máu lửa nảy vọt trong lòng. Tôi sợ. Sợ mình,
sợ người, sợ cuộc đời này quá đỗi, mà vẫn không
hiểu vì sao? Tôi không lãng mạn như môt nhà Thơ kia, để
thấy "Lửa đến từ những ngưỡng cửa của cuộc
đời, đốt cháy mười đầu ngón tay bằng những khối
nhựa đường nóng bỏng"(???), mà - với tôi - là
lửa đã đổ trên đầu của tuổi
hai mươi trong những tháng năm tôi chưa kịp sống!
Chiều nay tôi ngẩn ngơ,
nhớ lại một buổi chiều quê nhà tình cờ
trên con đường mòn dọc theo bờ sông ngầu đục trong
cơn nước rút, ngời lên những về rác bẩn kéo ra biển
mênh mông...Trong bộ đồ Treillies nhuộm đen đầy phèn,
tôi vác cái xẻng, đi chân không, đội nón rơm che nửa
khuôn mặt sạm của người tù binh chưa kịp phôi pha, tay
cầm khúc mía vừa đi vừa xước sau một ngày công tác
thủy lợi ngoài đồng mỏi mệt, tôi đã gặp Nguyễn Đình
Sinh - người bạn đồng nghiệp ngày xưa dạy trong cùng
vài trường, cùng môn Triết Tây, nhưng hắn được đổi
về Sàigòn trước ngày mất nước. Hắn vẫn thư sinh, trắng
trẻo như thường vì hắn không hề dính líu gì tới cuộc
binh lửa, mà tôi đã hứng chịu nhiều oan khiên. Hắn vẫn
mang kiếng cận, bỏ áo trong quần, loại quần còn sót lại
của thời "oanh liệt", chỉ có đôi dép da
mang dưới chân là sự đổi thay. Hắn gặp tôi ngỡ ngàng.
Tay vịn bờ vai tôi mà cứ tưởng như mộng mị với đôi
mắt rưng-rưng hơi nhíu mày một chút, nhớ lại lần sau
cùng tôi giao cho hắn ở vỉa hè trường Lam-Sơn cuốn sách
quý dày cộm:"Zarathoustra parlait ainsi"trong đó
có tấm hình trắng đen của tác giả, là Nietzsche: râu ria,
đôi mắt sáng quắc, mà hắn nói hắn rất thích. Tôi tặng
hắn như một kỷ niệm bạn bè, dù hắn là dân Bắc kỳ
chính hiệu mà lại ưa tôi dân Trung kỳ lúc nào cái đầu
cũng cứng, vì tôi đã lớn lên trên sỏi đá, xứ
chật hẹp đến nỗi tên người dân không cần chữ lót
?! Hắn chỉ chọn tôi để giao cho 7 lớp Triết hắn đang
phụ trách dở-dang mà hắn phải bỏ để đổi về Sàigòn
như một giấc mơ của mọi Giáo sư thời bấy giờ, ngoại
trừ tôi. Hắn vịn vai tôi thực lâu, rồi lắc đầu nói
trong sự tuyệt vọng:"Tội toa quá! Thế
này là thế nào mới được chứ?". Tôi chỉ cười
buồn, nói nhỏ:"Người ta lên voi, thì
xuống chó đã đành. Chứ
tao lên voi ngày khỉ nào đâu! Nhưng thôi, Zarathoustra
parlait ainsi, mà toa.? Et j'ai bu ma souffrance jusqu'à
la lie!" (Zarathoustra đã nói như thế! Và tao đã uống
nỗi đau đến tận cặn...). Nói “linh tinh” vậy,
nếu có vài ông "Công an Khu vực" lai
vãng gần đó, thì tai họa ngôn ngữ có thể xảy ra bất
cứ lúc nào cho những người vốn tù rạc như tôi! Chúng
tôi kéo nhau vào một quán nước bên đường, kêu hai ly
cà-phê xây-chừng, uống vào muốn ói vì mùi của hạt còng
rang. Hắn khoe với tôi, về Saigòn lấy được cái "Cao
học Tâm lý", dạy được trường lớn Võ Trường
Toản, cùng nhiều trường tư, hy vọng có thể về Bộ làm
Thanh tra ban Triết. Tôi chỉ nói, mừng cho mày lúc ấy, nhưng
giờ thì muộn quá rồi. Mày chưa thấy tụi tao sống đâu!
Cứ nhìn tao bây giờ, rồi nhân lên cho 100 thì sẽ thành
tao lúc đó trong trại tù. Giờ tao sắp được có "quyền
Công dân" rồi,, nghĩa là ngay bây giờ tao chưa được
"làm người bình thường", mày hiểu chưa!?
Cách nay vài tháng, tôi
gặp anh bạn ở đây là Đ.D hỏi tôi có biết
N.Đ.Sinh hay không, trước 75 dạy Triết ở ST? Tôi mừng
rỡ nói tôi thân với nó lắm - đôi khi là một người
ơn, vì hắn có nhường cho tôi một số lớp Triết ở đó
trước khi về Saigòn,thì ông bạn nói rằng ông bà con “cô
cậu ruột” với Sinh.nên nhờ ông bạn bà con gần
với Sinh này, tôi được biết thêm là sau 75 hắn rất sa
sút chỉ đi dạy kèm Toán kiếm ăn, lại xào xáo vợ con…
Tôi bùi ngùi, nói cho tôi xin địa chỉ hắn để gửi hắn
ít tiền, vì tôi vốn là kẻ “nặng tình”. Ông
bạn ừ e nói địa chỉ để ở nhà không nhớ, sẽ cho
sau....
Thế rồi chiều nay,
cũng trong cái shop bán sách đó, ông bạn cho tôi biết Sinh
đã qua đời vì bịnh lao. Lòng tôi chùng xuống thấp.
Bạn bè tôi muốn hết, lớp chết trận, lớp chết
tù, giờ chết đói và chết bịnh mà tôi có làm
gì cho họ được đâu, ngoài những gói quà gửi giáp vòng
mỗi người một ít, nhưng biết bao nhiêu cho đủ, khi tôi
cũng còn bà con ở Việt nam và bản thân có dư giả gì,
ngoài những tiếc thương, ân hận...
Sinh à, Zarathoustra đã
nói như thế, mày đã nói như thế, và tao cũng đã nói
như thế trong buổi chiều gặp nhau bất ngờ bên bờ sông
nước rút, khi tao mới xong thủy lợi ở Long-phú về, áo
quần đầy sình, rách tả tơi. như thằng ăn mày, vai vác
cái xẻng cán dài bén ngọt, tay cầm khúc mía, vừa đi vừa
gặm cà-tơn.. đâu còn là tư cách của anh “Giáo sư
Triết, lẫn Văn chương” ngày xưa, lúc nào cũng
sơ-mi trắng ngắn tay, cà-vat rạng rỡ, quần sậm, giày
Ý bảnh bao … như thủa nào ?Ngày tình cờ gặp mày, dù
đói rách, khổ cực, nhục nhã...nhưng tao vẫn thấy có
bạn bè, có Quê hương. Giờ qua đây tao có đủ thứ mà
mày mong ước, như hàng triệu người VN khác mong ước,
nhưng có một điều tao không nỡ nói ra, vì chẳng ai tin.
Đó là tao đang thương nhớ ngày đêm cái mà mày đang chối
từ, đang coi thường, lúc mày đã hiểu được vì sao một
vị Thần Hy-lạp khi bứng chân ông ta lên khỏi mặt đất
thì ông ấy sẽ ngã lăn ra chết ngay. Mỗi người lưu vong
là chiếc bóng vị Thần đó, làm sao họ quên được quê
hương mà mình không thể sống được trên đó mới là
niềm đau, mới hiểu được vì sao một nhà Văn lưu vong
Tiệp khắc viết”Đối với
Nghệ sĩ chỉ có một hình phạt hiệu nghiệm nhất, là
bắt họ lưu đày đất khách” và dẫn chứng hùng hồn
nhất là trường hơp nhà Văn Solzenytsine của Liên xô, giải
Văn chương Nobel, khi nghe tin Liên xô sụp đổ, ông từ bỏ
hết cả tài sản,vợ con tại Mỹ mà chỉ vội về nước
với chỉ 7 thùng sách viết bằng tiếng Nga mà thôi ?Và
như vậy, tao đã chết trước mày cách nay mấy chục năm
khi tao chọn ngồi trên chiếc thuyền con dật dờ trôi ra
biển cả mà không biết mình sẽ về đâu, trong một đêm
mưa bão. Lần gặp mày trên bờ sông nước rút ngày xưa
nơi gần mấy lò Bún phía dưới cầu Quay, mày rưng-rưng
lúc nhìn thấy tao như một thằng ăn mày vì trong đầu mày
vẫn in bóng dáng tao là một anh Giáo sư Triết bảnh bao,
mặt mày rực rỡ của tuổi xanh trước đó, chứ đâu phải
một thằng tù rạc, đi chân không, mặc quần nẩy màu phèn,
đội cái nón rơm đầy sình, vai vác cái leng và tay cầm
khúc mía vừa đi vừa xước lơn-tơn giữa đường như một
thằng vô lại. Mày biết không, mỗi lần đào xong được
khúc mương do chúng nó chia cho, bề dài 2 thước, rộng một
thước rưởi, lòng máng, sâu 1.5 thước, thì tao thường
nằm xuống, ngửa mặt nhìn trời, gối cái áo dưới đầu,
thấy nó vừa người như một cái huyệt. Mùi đất mới
phả ra, tự nhiên tao nhớ tới cái "lòng huyệt lạnh"trong
Thơ Đinh-Hùng và tao muốn nằm luôn dưới đó cho rảnh
thân.Tao có nói gian, xin làm con mày suốt đời. Bây giờ
ý nghĩ đó hình như tao vẫn còn cầm giữ trong đầu khi
nơi hồ sơ bịnh lý của tao không hiểu vì sao, dù tao rất
kín tiếng , ông Dr tên S. bạn thân của tao ở đây đã
ghi rằng:"Having intention of suicide" vì
tao hay xin hắn toa mua thuốc ngủ với liều gấp đôi nhưng
không bao giờ hắn chiều lòng tao cả…khiến cho tao nói
với hắn nửa đùa nửa thực: “Tớ
đã được sống bao giờ đâu mà tự tử cha nội
?Dù cuộc đời này có tồi-tệ cách
nào, thì mình cũng nên rán sống
để nhìn rõ mặt nó chứ bạn!” lúc tao đã ra nước
ngoài - nơi mà mày rất muốn đến...
Thôi, giờ mày
"đi" cho khỏe tấm thân. Có lẽ về tao - mày
chỉ nên nhớ người bạn ngày xưa ở vỉa hè trường Lam
Sơn, khi tao giao cuốn sách quý tặng cho mày, có bức hình
Tác giả màu trắng đen mà mày rất thích là Nietzsche, thằng
cha Triết gia Đức vĩ đại, đã từng làm đảo lộn
tư tưởng Châu Âu thời bấy giờ., không có vợ con, chỉ
thích ôm đầu những con ngựa kéo xe hôn vừa khóc vì thấy
chúng vất vả quá, tội nghiệp …mới “đau” !?
Có tử tế hơn thì mày nghĩ đến dòng sông nước đục
tình cờ - nơi đó tao đã gặp mày trong con người thực
của tao nhất lúc đó, không e ngại, không hổ ngươi, mặc
cảm gì ở một nơi mọi giá trị đều bị đảo ngược
hết, mà tao cũng chẳng ân hận gì, vì tao thật sự đã
sống:"J'ai vécu!", như một nhân vật đã nói
trong cuốn phim mà tao với mày đi xem tại rạp Nhị Trưng,
sau khi hắn lưu lạc khắp nơi, và bất ngờ gặp lại người
bạn cũ hỏi:"Lâu nay, mày
đã làm trò gì?".
Xin cho mày quên đi
mọi thứ, nhưng chỉ nên giữ lại những “buổi
chiều” trong lòng, mà cuộc đời này đã trao tặng,
như mình đã sống! Nietzsche khi buồn, chỉ biết chơi Dương
cầm bằng đôi cùi chõ, nhưng khi buồn tao chỉ ra đồi
nằm một mình, và muốn uống ực vào lòng những “bóng
tà dương”, mà mơ có một chút mặt trời ấm áp trong
đó... ♥ -./.
VVM.25.02.2025.
C
hiều. Thời khắc của
tàn tạ một ngày. Trời níu kéo những tia nhạt cuối
cùng trên nền đỏ thẳm. Tà dương bắt đầu
của những thương nhớ xa xôi từ một vùng ký
ức mù mờ nào đó nằm lắng sâu trong chiều
dài tình cảm. Tại sao như vậy? Vì chiều là
triệu chứng của sự tàn phai, ra đi, đồng nghĩa với
sự mất mát. Chiều là không còn nữa. Chia tay. Chiều là
"Khởi sự đi trong ánh sáng, và
bước dần vào trong bóng tối...Bên này
đàn Nam giao là ngày và bên kia thành phố
Huế là đêm...Chiều lên dần dần, chiều không xuống..."
. Đó là những áng tản văn đẹp nhất của một thời
lãng mạn xa xăm: Chiều của Xuân Diệu! Chiều của Hồ
Dzếnh trong chuyến tàu lên mạn ngược, thở những làn
khói âm u từ núi rừng Việt Bắc đâu kém vẻ tiêu sơ:
"Trên
đường về nhớ đầy.
Chiều chậm
đưa chân ngày.
Tiếng buồn vang trong
mây...”
Tại sao lại "nhớ
đầy" và "tiếng buồn"lại "vang
trong mây"như thế trong thế giới của loài người
trên mặt đất này trong một buổi chiều núi rừng mà lại
không rơi vào một thời điểm khác, ở bất cứ nơi đâu?
Mọi cái đều có lý do riêng của nó, chỉ có nhà Thơ họ
Hồ mới cảm nghiệm được lúc đó, trong phút giây, mà chúng
ta không nên hỏi vì sao? Đó là những chiều trên
quê hương êm ả. Chiều của Việt Bắc và
chiều của Nam Giao. Nhưng chiều ở đây thì
sao? Chiều của lưu vong biệt xứ. Chiều của thương nhớ
xa xăm, đâu phải một ngày, mà là của mười năm hay hơn
thế nữa. Mười năm của một đời người, chứ đâu phải
mười năm của Thiên Thu? Xuân Diệu và Hồ Dzuếnh "nuôi"
chiều trong chính lòng mình, nhưng tôi "xa"
chiều trong nỗi nhớ mênh mông của một ly khách, lận đận
ven trời mà trong thâm tâm tự biết chắc mình đã mất
hướng tìm về khi bài Thơ này được làm ra đã lâu, có
tên "Tiếc mùa nắng cũ”"vào một buổi chiều
tàn trên phố nhỏ Newtown - nơi chốn của những người
Thổ dân say khướt:
"Một mình
xuống phố đìu-hiu,
Thấy mình
đứng giữa khung chiều buồn quanh.
Đưa tay
ôm giấc mộng lành,
Tiếc mùa nắng cũ,
ngày xanh qua rồi!
Mười năm cát lở,
sông bồi,
Chừ, em bèo giạt thuyền
trôi phương nào?"
"Phố" của
người, và "Chiều" cũng của người. Chỉ
có "Nỗi buồn" là của riêng tôi!Vài trăm
năm sau, những người Việt trong nước sẽ thấy cha ông
của họ nhìn và chịu đựng chiều như thế nào trên đất
khách và họ sẽ hỏi vì sao? Lúc đó chỉ có tiếng trả
lời của Hư vô, vang vọng từ một thứ Lịch sử đau thương
không ai mô tả nổi mà Mệnh nước đã đẩy đưa, và người
ta sẽ xếp trong kho tàng Văn Hiến hơn 4000 năm dựng nước
có thêm nền"Văn học lưu vong" buồn thảm
không giống ai! Có những buổi chiều, người ta chỉ dùng
để "nhớ" và để "đau", thường
được gọi là"Chiều tưởng nhớ". Nhưng
nhớ "ai" và nhớ "gì", thì mỗi
người một khác mà không ai chia xẻ được với ai, ngoài
những thổn thức riêng tư âm ỉ giữ kín trong lòng dài
lâu, đôi khi chỉ trang trải được với chính mình bằng
những giọt nước mắt âm
thầm phía sau đời sống...
Sydney bây giờ đang
bắt đầu có những buổi chiều nóng bức ngay trong
mùa Đông. Mặt trời đỏ khé sau đồi ánh
lên nền thinh không màu quan hà nhức nhối, làm cho tôi có
cảm giác máu lửa nảy vọt trong lòng. Tôi sợ. Sợ mình,
sợ người, sợ cuộc đời này quá đỗi, mà vẫn không
hiểu vì sao? Tôi không lãng mạn như môt nhà Thơ kia, để
thấy "Lửa đến từ những ngưỡng cửa của cuộc
đời, đốt cháy mười đầu ngón tay bằng những khối
nhựa đường nóng bỏng"(???), mà - với tôi - là
lửa đã đổ trên đầu của tuổi
hai mươi trong những tháng năm tôi chưa kịp sống!
Chiều nay tôi ngẩn ngơ,
nhớ lại một buổi chiều quê nhà tình cờ
trên con đường mòn dọc theo bờ sông ngầu đục trong
cơn nước rút, ngời lên những về rác bẩn kéo ra biển
mênh mông...Trong bộ đồ Treillies nhuộm đen đầy phèn,
tôi vác cái xẻng, đi chân không, đội nón rơm che nửa
khuôn mặt sạm của người tù binh chưa kịp phôi pha, tay
cầm khúc mía vừa đi vừa xước sau một ngày công tác
thủy lợi ngoài đồng mỏi mệt, tôi đã gặp Nguyễn Đình
Sinh - người bạn đồng nghiệp ngày xưa dạy trong cùng
vài trường, cùng môn Triết Tây, nhưng hắn được đổi
về Sàigòn trước ngày mất nước. Hắn vẫn thư sinh, trắng
trẻo như thường vì hắn không hề dính líu gì tới cuộc
binh lửa, mà tôi đã hứng chịu nhiều oan khiên. Hắn vẫn
mang kiếng cận, bỏ áo trong quần, loại quần còn sót lại
của thời "oanh liệt", chỉ có đôi dép da
mang dưới chân là sự đổi thay. Hắn gặp tôi ngỡ ngàng.
Tay vịn bờ vai tôi mà cứ tưởng như mộng mị với đôi
mắt rưng-rưng hơi nhíu mày một chút, nhớ lại lần sau
cùng tôi giao cho hắn ở vỉa hè trường Lam-Sơn cuốn sách
quý dày cộm:"Zarathoustra parlait ainsi"trong đó
có tấm hình trắng đen của tác giả, là Nietzsche: râu ria,
đôi mắt sáng quắc, mà hắn nói hắn rất thích. Tôi tặng
hắn như một kỷ niệm bạn bè, dù hắn là dân Bắc kỳ
chính hiệu mà lại ưa tôi dân Trung kỳ lúc nào cái đầu
cũng cứng, vì tôi đã lớn lên trên sỏi đá, xứ
chật hẹp đến nỗi tên người dân không cần chữ lót
?! Hắn chỉ chọn tôi để giao cho 7 lớp Triết hắn đang
phụ trách dở-dang mà hắn phải bỏ để đổi về Sàigòn
như một giấc mơ của mọi Giáo sư thời bấy giờ, ngoại
trừ tôi. Hắn vịn vai tôi thực lâu, rồi lắc đầu nói
trong sự tuyệt vọng:"Tội toa quá! Thế
này là thế nào mới được chứ?". Tôi chỉ cười
buồn, nói nhỏ:"Người ta lên voi, thì
xuống chó đã đành. Chứ
tao lên voi ngày khỉ nào đâu! Nhưng thôi, Zarathoustra
parlait ainsi, mà toa.? Et j'ai bu ma souffrance jusqu'à
la lie!" (Zarathoustra đã nói như thế! Và tao đã uống
nỗi đau đến tận cặn...). Nói “linh tinh” vậy,
nếu có vài ông "Công an Khu vực" lai
vãng gần đó, thì tai họa ngôn ngữ có thể xảy ra bất
cứ lúc nào cho những người vốn tù rạc như tôi! Chúng
tôi kéo nhau vào một quán nước bên đường, kêu hai ly
cà-phê xây-chừng, uống vào muốn ói vì mùi của hạt còng
rang. Hắn khoe với tôi, về Saigòn lấy được cái "Cao
học Tâm lý", dạy được trường lớn Võ Trường
Toản, cùng nhiều trường tư, hy vọng có thể về Bộ làm
Thanh tra ban Triết. Tôi chỉ nói, mừng cho mày lúc ấy, nhưng
giờ thì muộn quá rồi. Mày chưa thấy tụi tao sống đâu!
Cứ nhìn tao bây giờ, rồi nhân lên cho 100 thì sẽ thành
tao lúc đó trong trại tù. Giờ tao sắp được có "quyền
Công dân" rồi,, nghĩa là ngay bây giờ tao chưa được
"làm người bình thường", mày hiểu chưa!?
Cách nay vài tháng, tôi
gặp anh bạn ở đây là Đ.D hỏi tôi có biết
N.Đ.Sinh hay không, trước 75 dạy Triết ở ST? Tôi mừng
rỡ nói tôi thân với nó lắm - đôi khi là một người
ơn, vì hắn có nhường cho tôi một số lớp Triết ở đó
trước khi về Saigòn,thì ông bạn nói rằng ông bà con “cô
cậu ruột” với Sinh.nên nhờ ông bạn bà con gần
với Sinh này, tôi được biết thêm là sau 75 hắn rất sa
sút chỉ đi dạy kèm Toán kiếm ăn, lại xào xáo vợ con…
Tôi bùi ngùi, nói cho tôi xin địa chỉ hắn để gửi hắn
ít tiền, vì tôi vốn là kẻ “nặng tình”. Ông
bạn ừ e nói địa chỉ để ở nhà không nhớ, sẽ cho
sau....
Thế rồi chiều nay,
cũng trong cái shop bán sách đó, ông bạn cho tôi biết Sinh
đã qua đời vì bịnh lao. Lòng tôi chùng xuống thấp.
Bạn bè tôi muốn hết, lớp chết trận, lớp chết
tù, giờ chết đói và chết bịnh mà tôi có làm
gì cho họ được đâu, ngoài những gói quà gửi giáp vòng
mỗi người một ít, nhưng biết bao nhiêu cho đủ, khi tôi
cũng còn bà con ở Việt nam và bản thân có dư giả gì,
ngoài những tiếc thương, ân hận...
Sinh à, Zarathoustra đã
nói như thế, mày đã nói như thế, và tao cũng đã nói
như thế trong buổi chiều gặp nhau bất ngờ bên bờ sông
nước rút, khi tao mới xong thủy lợi ở Long-phú về, áo
quần đầy sình, rách tả tơi. như thằng ăn mày, vai vác
cái xẻng cán dài bén ngọt, tay cầm khúc mía, vừa đi vừa
gặm cà-tơn.. đâu còn là tư cách của anh “Giáo sư
Triết, lẫn Văn chương” ngày xưa, lúc nào cũng
sơ-mi trắng ngắn tay, cà-vat rạng rỡ, quần sậm, giày
Ý bảnh bao … như thủa nào ?Ngày tình cờ gặp mày, dù
đói rách, khổ cực, nhục nhã...nhưng tao vẫn thấy có
bạn bè, có Quê hương. Giờ qua đây tao có đủ thứ mà
mày mong ước, như hàng triệu người VN khác mong ước,
nhưng có một điều tao không nỡ nói ra, vì chẳng ai tin.
Đó là tao đang thương nhớ ngày đêm cái mà mày đang chối
từ, đang coi thường, lúc mày đã hiểu được vì sao một
vị Thần Hy-lạp khi bứng chân ông ta lên khỏi mặt đất
thì ông ấy sẽ ngã lăn ra chết ngay. Mỗi người lưu vong
là chiếc bóng vị Thần đó, làm sao họ quên được quê
hương mà mình không thể sống được trên đó mới là
niềm đau, mới hiểu được vì sao một nhà Văn lưu vong
Tiệp khắc viết”Đối với
Nghệ sĩ chỉ có một hình phạt hiệu nghiệm nhất, là
bắt họ lưu đày đất khách” và dẫn chứng hùng hồn
nhất là trường hơp nhà Văn Solzenytsine của Liên xô, giải
Văn chương Nobel, khi nghe tin Liên xô sụp đổ, ông từ bỏ
hết cả tài sản,vợ con tại Mỹ mà chỉ vội về nước
với chỉ 7 thùng sách viết bằng tiếng Nga mà thôi ?Và
như vậy, tao đã chết trước mày cách nay mấy chục năm
khi tao chọn ngồi trên chiếc thuyền con dật dờ trôi ra
biển cả mà không biết mình sẽ về đâu, trong một đêm
mưa bão. Lần gặp mày trên bờ sông nước rút ngày xưa
nơi gần mấy lò Bún phía dưới cầu Quay, mày rưng-rưng
lúc nhìn thấy tao như một thằng ăn mày vì trong đầu mày
vẫn in bóng dáng tao là một anh Giáo sư Triết bảnh bao,
mặt mày rực rỡ của tuổi xanh trước đó, chứ đâu phải
một thằng tù rạc, đi chân không, mặc quần nẩy màu phèn,
đội cái nón rơm đầy sình, vai vác cái leng và tay cầm
khúc mía vừa đi vừa xước lơn-tơn giữa đường như một
thằng vô lại. Mày biết không, mỗi lần đào xong được
khúc mương do chúng nó chia cho, bề dài 2 thước, rộng một
thước rưởi, lòng máng, sâu 1.5 thước, thì tao thường
nằm xuống, ngửa mặt nhìn trời, gối cái áo dưới đầu,
thấy nó vừa người như một cái huyệt. Mùi đất mới
phả ra, tự nhiên tao nhớ tới cái "lòng huyệt lạnh"trong
Thơ Đinh-Hùng và tao muốn nằm luôn dưới đó cho rảnh
thân.Tao có nói gian, xin làm con mày suốt đời. Bây giờ
ý nghĩ đó hình như tao vẫn còn cầm giữ trong đầu khi
nơi hồ sơ bịnh lý của tao không hiểu vì sao, dù tao rất
kín tiếng , ông Dr tên S. bạn thân của tao ở đây đã
ghi rằng:"Having intention of suicide" vì
tao hay xin hắn toa mua thuốc ngủ với liều gấp đôi nhưng
không bao giờ hắn chiều lòng tao cả…khiến cho tao nói
với hắn nửa đùa nửa thực: “Tớ
đã được sống bao giờ đâu mà tự tử cha nội
?Dù cuộc đời này có tồi-tệ cách
nào, thì mình cũng nên rán sống
để nhìn rõ mặt nó chứ bạn!” lúc tao đã ra nước
ngoài - nơi mà mày rất muốn đến...
Thôi, giờ mày
"đi" cho khỏe tấm thân. Có lẽ về tao - mày
chỉ nên nhớ người bạn ngày xưa ở vỉa hè trường Lam
Sơn, khi tao giao cuốn sách quý tặng cho mày, có bức hình
Tác giả màu trắng đen mà mày rất thích là Nietzsche, thằng
cha Triết gia Đức vĩ đại, đã từng làm đảo lộn
tư tưởng Châu Âu thời bấy giờ., không có vợ con, chỉ
thích ôm đầu những con ngựa kéo xe hôn vừa khóc vì thấy
chúng vất vả quá, tội nghiệp …mới “đau” !?
Có tử tế hơn thì mày nghĩ đến dòng sông nước đục
tình cờ - nơi đó tao đã gặp mày trong con người thực
của tao nhất lúc đó, không e ngại, không hổ ngươi, mặc
cảm gì ở một nơi mọi giá trị đều bị đảo ngược
hết, mà tao cũng chẳng ân hận gì, vì tao thật sự đã
sống:"J'ai vécu!", như một nhân vật đã nói
trong cuốn phim mà tao với mày đi xem tại rạp Nhị Trưng,
sau khi hắn lưu lạc khắp nơi, và bất ngờ gặp lại người
bạn cũ hỏi:"Lâu nay, mày
đã làm trò gì?".
Xin cho mày quên đi
mọi thứ, nhưng chỉ nên giữ lại những “buổi
chiều” trong lòng, mà cuộc đời này đã trao tặng,
như mình đã sống! Nietzsche khi buồn, chỉ biết chơi Dương
cầm bằng đôi cùi chõ, nhưng khi buồn tao chỉ ra đồi
nằm một mình, và muốn uống ực vào lòng những “bóng
tà dương”, mà mơ có một chút mặt trời ấm áp trong
đó... ♥ -./.
VVM.25.02.2025.