N hớ lại kỉ niệm lần tôi đến thăm anh vào một sáng cuối tuần (14/12/13),tiết trời cuối đông se lạnh - không khí NOEL bao trùm Saigon, rất cảm động khi thấy anh đứng đón trước hiên nhà - Khu dân cư Lãnh Binh Thăng(Bình Thới - Q11 TpHCM) như ô bàn cờ, dọc ngang đường nội bộ, phố lầu san sát - không định vị khu vực,không nhớ số nhà,tên đường, rất dễ lạc lối .
Thật tình cờ hai gia đình chúng tôi đều có con gái gả về làm dâu nhà họ Vũ (Q.11) khiến tôi và ông anh Phạm Minh Tâm có dịp biết nhau .Trước đây chỉ nghe tiếng anh qua các tạp chí Văn,Văn Học,Ý Thức… - văn kỳ thinh,bất kiến kỳ hình,nay mới rõ thêm về anh: - Chu Trầm Nguyên Minh,người làm ra bài thơ“Lời Tình Buồn”.
Đầu năm 2013 qua đường bưu điện,anh gửi tặng tôi tập bản thảo và thơ LTB (NXB Thanh Niên – tháng 11/2012) như một ký thác giữ hộ - tôi thầm cảm nhận như vậy.
Bước vào không gian thơ CTNM, người đọc gặp lại bút pháp, phong cách tư duy đặc trưng Saigon đẫm chất trữ tình phóng khoáng – phản ánh “cái tôi” chân thực.Câu thơ dài ngắn,dòng nối dòng,mô tả giải bày,chẻ nhỏ cảm xúc trước hiện thực khách quan của đời sống.Người đọc nhận ra nhiều chiều kích tâm trạng - nỗi cô đơn, niềm hạnh phúc mong manh,bi kịch chứng kiến“cuộc hành quyết dân tộc” đan cài trong thế trận bi thương “huynh đệ tương tàn giữa hai lằn đạn”- (hiểu theo ý nghĩa phản chiến thời bấy giờ). Tiếng thơ của thi nhân bế tắc não nề :
-huyệt tôi dọn sẵn cuối đường
lúc nghiêng thân nặng cõi trần gian đau
là khi vĩnh viễn tôi về
tay đưa vốc cháo lú mê kiếp người .
(Kiếp người -Tr 3 bản thảo)
-gió qua kiếp mỏi luân hồi
tôi còn nhìn lại chỗ ngồi trầm luân
gió đau thương đã vô cùng
tôi đưa tay gõ hỏi chừng đời tôi
gió lên vật vã yên bồi
NGƯỜI treo tôi mãi giữa trời cô đơn .
(Gió - Tr 65)
Tương lai mù mịt,cuộc chiến sẽ đi về đâu,sẽ kết thúc với dạng thức nào ??? Thất vọng đời cha,tuyệt vọng đời con,nhà thơ không thấy gì ngoài“định mệnh buồn như biển vắng bao la” :
“hãy lớn mau trong lòng mẹ đi con
súng AK và M.16
đang bắn ngang, xé dọc quê nhà
con ra đời sẽ giăng tay cầm lấy
định mệnh buồn như biển vắng bao la”
(Thơ cho con sắp chào đời -Tr 7)
Nhiều bài anh dành cho người thân,cho đồng đội bạn bè - những giọt lệ rơi xuống đời thật cảm động.
“1-Thư cho mẹ
khi con về đó muộn màng
Mẹ từ dương thế khói vàng lung linh
thuyền đưa bến quá vô tình
sầu con ở lại riêng mình nôi xưa
buổi về hồn Mẹ hay chưa?
chiều trên đồng vắng ai đưa sang bờ?
lệ con dõi bóng mịt mờ
nguyện xin cầu nhẹ ván thiêng Mẹ về
2-Thư cho cha
Cha đi, từ ấy, phương trời
tuổi con ở lại giữa đời lửa bom
đèn chong, mắt nhớ, chiều hôm
tình con vọng tưởng núi buồn,mộ Cha.
3-Thư cho chị
mưa qua phố đó ròng ròng
Em trong hiên đợi,ngoài sông nước chờ
bao năm,Chị hỡi,bây giờ
đời kia dứt bóng tình cờ thế sao ?
4-Thư cho em trai
từ Em khoác áo về trời
đồng khô,cỏ úa,bên đời câm câm
trả đôi cánh lụy hồng trần
xanh kia xin được Em gần Ngôi cao “
(“Hành lang vĩnh biệt” - tr 20)
Riêng bài thơ Lời Tình Buồn đến nay đã hơn 50 năm (sáng tác năm 1968) - Vũ Thành An phổ nhạc - như một lời chia tay đầy nuối tiếc của kẻ ra đi chẳng biết ngày về… “Anh đi rồi” vang lên như lời than thở của kẻ đang giã từ đời sống bình yên để bước vào lò lửa chiến tranh. Cuộc ra đi đó như dấu chấm hết đời thư sinh, xếp bút nghiên theo nghiệp binh đao. Trước mắt anh là bầu trời mù sương.Giọng thơ xem chừng đuối sức tuyệt vọng - Đêm xuống rồi em buồn không hở/ Trời xa mù tầm tay với âu lo.Tiếng thơ dường như là tiếng lòng bi thương của một thế hệ thúc thủ,mất phương hướng.
“Anh đi rồi còn ai vuốt tóc
Lời tình thơm sách vở học trò
Đêm xuống rồi em buồn không hở
Trời xa mù tầm tay với âu lo
Anh đi rồi còn ai đưa đón
Áo em bay khuất mất thiên đường
Tuổi hai mươi vòng tay chờ đợi
Ngôn ngữ nào anh nói hết yêu thương…”
Nửa cuối thế kỷ 20 - phải nói, trên đất nước này không phút giây nào được bình yên, không người Việt nào không khao khát hòa bình – hòa bình bằng mọi giá, bất kể mọi toan tính đến từ phía nào, miễn sao chấm dứt cuộc chiến thảm khốc mà dân tộc chịu đựng thống khổ nhiều năm qua. CTNM tưởng tượng ngày đình chiến mừng vui,anh la thật to,anh khóc thật nhiều: “hòa bình ơi - đã đến” !
“khi tiếng súng không còn nổ
nhất định anh sẽ xé nát bộ treillis
chạy khỏi giao thông hào
ném khẩu M mười sáu
bỏ những trái lựu đạn
quăng nón sắt
cởi đôi giầy
và mở cửa tâm hồn
đứng la thật to :
hòa bình ơi – đã đến
khi máy bay không còn thả bom dây, trái phá
khi người bên này hay kẻ bên kia
không còn gờm nhau nhả đạn
không còn chém giết
chúng ta,tất cả đều biết
là anh em cùng một quê hương
mang chung lịch sử
chúng ta,tất cả đều thấy
tình ruột thịt giống nòi
chịu cùng hờn tủi
nhất định anh sẽ đốt hết
những balô một thời đeo nặng
những mìn bẫy một thủa đã giăng
những căm hờn một lần đã buộc
những poncho,thuốc nổ
những ngọn cờ giới tuyến phân chia
anh sẽ đốt hết tất cả dấu hiệu
ngăn cách chúng ta
và chạy ra đồng ruộng quê nhà
khóc thật to
hòa bình ơi – đã đến .”
(Trí tưởng khi hòa bình -Tr 102,103)
Đọc trọn tập bản thảo,hiểu anh hơn – “Lời tình buồn” phản ánh cảm xúc của những người nhập cuộc, nhìn ra số phận dân tộc,vận nước nổi trôi. Câu chuyện cũ khép lại rồi - điều mà tôi,anh,chúng ta,cả dân tộc này mong muốn và ngày ấy đã đến - “Hòa bình” thôi không còn tang thương chết chóc .
-Đến thăm anh,nghe kể về bệnh trạng đang được hai bệnh viện ĐH Y Dược và Chợ Rẫy chẩn đoán,tôi thoáng lo lắng - anh cho biết sẽ nhập viện làm Tace(**)(ngày 17/12/2012) – Nhìn anh hơi gầy nhưng thần sắc vẫn tươi tỉnh lạc quan,tôi liên tưởng bài thơ Viết Tiếp Ở Phòng MRI (24/9/2012) – tinh thần rất vững,anh biểu hiện tâm thế,bút lực,thái độ vô úy trước số phận - trước lưỡi hái tử thần đang chực chờ :
“Ta và ngươi đã so tài cao thấp
Ngươi đã thua chạy “mất dép” rồi mà
Sao hôm nay lại tìm ta
Vai còn mang súng,tay hoa,tay cờ
Hoa kia ngươi cắm lên mồ?
Cờ kia ngươi phất đến giờ biệt ly?
Ta cười ,cũng khóc đôi khi
“khè” ta kiểu đó có gì là oai”…
Tiếng thơ Chu Trầm Nguyên Minh tràn đầy tình yêu cuộc sống - anh trút hết cảm xúc trăn trở yêu thương về phía cuộc đời khi biết mình chỉ là một thoáng “sương mai đầu ngọn cỏ”:
“1.Nhìn ra khung cửa, bên ngoài
Trời xanh mây trắng lòng chơi vơi lòng
Biết rằng sống tạm,như không
Xuôi tay là lúc thong dong ta về
Nhưng sao lòng vẫn ủ ê
Nợ nần chưa trả bốn bề trần gian
Thương thân,thương bạn,thương nàng
Giã từ bước cũng ngập tràn lệ tuôn
Đời kia là cõi vô thường
Buông tay rũ sạch vấn vương nợ trần
Thôi thì đi ,chẳng bâng khuâng
Tình ta để lại chỉ ngần ấy thôi .
2.Biết rằng Sống Gởi Thác Về
Nhưng ta muốn ở u mê cõi này
Chén nồng ,chén đắng ,chén cay
Đã từng uống cạn lăn quay đất trời
Theo ta chi mãi, buồn ơi
Số mang ,đời gánh thì thôi cũng đành
Tơ trời se chỉ mỏng manh
Quấn chi một kiếp lênh đênh cõi người.
3.Ra đi còn ngoảnh nhìn đời
Lô nhô bè bạn bên trời trông theo
Thôi đành gạt nước mắt rơi
Lời thương xin gởi gió ơi mang giùm
4.Cầm tay em,Tùng Vân ơi
Cảm ơn em đã chung đời cùng anh
Chung lòng,chung cả trời xanh
Chung vui,chung khổ,chung manh chiếu nghèo
Chung giòng nước mắt rơi theo
Tháng năm,năm tháng cheo neo duyên phần
Tay anh,cấm lấy đi Vân
Chia xa,cách trở,tần ngần bước đi.”
Ai rồi cũng phải trở về với cát bụi thôi- tôi nhớ câu nói của Alfred de Musset:“Hãy đập vào trái tim anh,nơi đó chính là thiên tài” (Ah!Frappe toi le coeur – C’est le génie)- tôi nhận ra điều đó qua tập thơ Lời tình buồn - Giờ đây anh đã ra khỏi trần gian - “Thác là Thể Phách,còn là Tinh Anh” !
Nhớ Anh xin gửi đôi vần
“Sáng nay vào inbox - bật nắp hòm thư
Còn tươi nguyên
Lời anh chúc :
Giáng sinh an lành -
Năm mới hạnh phước (2013)
Chợt lòng thảng thốt
Anh đâu rồi
Cõi ngoài mờ mịt
Cõi tôi phiền não đa đoan
Mây khói Niết bàn lãng đãng
Rong ruổi “Lời tình buồn”
Anh đi rồi còn ai vuốt tóc…
Chinh chiến phân ly
Nỗi buồn nào muốn khóc
Anh thương đời
Nên thơ sầu chất ngất “…(PVT)
(**)TACE là viết tắt của Transcatheter arterial chemoembolization - Nút hóa chất động mạch qua catheter là một trong các biện pháp điều trị ung thư gan qua đường động mạch với nguyên lý cơ bản là chấm dứt nguồn cấp máu từ động mạch tới khối u, đồng thời đưa hóa chất diệt ung thư vào khối u, với mục đích làm cho khối u bị hoại tử.
