1.
Mùa Tết năm nay, dù dịch Covid19 vẫn còn hoành hành nhưng được cái thời tiết diễn biến khá tốt. Theo lệ, ngày 15 tháng Chạp vợ chồng tôi lại hì hụi lặt lá cho cây mai tứ quí trong sân trước.
Có lần, cũng thời điểm này, tôi đã lân la ra chỗ một anh bán mai Tết bên lề đường Phạm Văn Đồng gần nhà. Cả buổi bị ế hàng, chẳng có khách ghé nên anh rề rà phân tích cho tôi nghe, rằng người trồng mai được cây mai Tết đẹp hay không – nhất là nhà vườn trồng mai bán Tết, sẽ ‘trúng’ hay ‘thua’ vụ mai Tết - việc lặt/ngắt lá mai rất hệ trọng. Nếu thời tiết thuận lợi thì tính từ lúc lặt lá đến khi mai nở là 14-15 ngày, tức sẽ trúng hay trước /sau chút đỉnh đối với ngày mùng Một - đầu năm mới. Nhưng nếu lặt lá xong mà gặp trời mưa lớn hay mưa kéo dài thì mai ‘lạnh’, không thể bung được vỏ lụa, nụ sẽ không bung ra, coi như mất trắng. Còn trường hợp nụ hoa đã bung rồi nhưng gặp mưa, ướt nước hay thời tiết lạnh hơn bình thường thì thời gian nở sẽ kéo dài thêm, có thể phải qua Tết cây mai mới đẹp đúng mức mong đợi.
2.
Từ lâu, trong cái sân nhỏ xíu nhà tôi có một cây mai tứ quý già lắm rồi, gốc gác từ Vũng Tàu quê ngoại, tức nhà bên bà xả tôi. Vợ tôi kể với các con tôi: “Hồi mẹ 13-14 tuổi, Tết năm nào đó đã thấy ông ngoại đem cây mai này về để trong sân…”. Sau tháng 4-75, đâu khoảng năm 1981, khi gia đình ông ngoại bị bắt đi kinh tế mới bởi cái tội trong nhà có người vượt biên, tôi liền xin cây mai, gởi xe hàng, vượt hơn 100 cây số chuyển về trồng lại ở nhà tôi, vùng Gò Vấp, Sài Gòn. Vài năm sau đó, chủ nhân một thời vun trồng, chăm sóc cây mai là cha vợ tôi qua đời…
Đối với vợ chồng tôi, cây mai già cỗi, đã gần 50 tuổi không thể còn tươi đẹp này cùng với bộ tách trà sứt mẻ, cái bình toong nhựa quân nhu VNCH vàng ố, cái radio ấp chiến lược hết “chạy”, cả con chó Vện xấu xí nhưng khôn-hết-biết…, đã lặng lẽ biến thành những món đồ cổ quý giá, vì vừa là những đồ vật mang nặng giá trị kỷ niệm gia đình do ngoại để lại, vừa chất chứa giá trị thời gian, lịch sử cuộc đời. Quá thân thương là cái bình toong, luôn đi theo tôi một thời khóa sinh đeo bên lưng trong hai quân trường Quang Trung và Thủ Đức, rồi một thời học tập cải tạo về, giữa những năm ăn độn lại thất nghiệp thì đi làm rẫy trồng lúa, khoai mì cùng cha vợ ở khu Trại Nhái, phường Phước Thắng, Vũng Tàu.
Rồi bao cái Tết trôi qua, năm nào bà xả tôi dù bận cách mấy cũng không quên lặt lá cây mai tứ quý trong sân vào ngày 15 tháng chạp. Tôi thầm hiểu, bà chủ nhà chịu thương chịu khó của tôi thầm hy vọng cây mai già, dù lại đến lúc nặng thêm một tuổi đời nữa nhưng nó vẫn sẽ còn đủ sức ra vài bông đẹp đẹp vào ngày mùng Một, hay trễ hoặc sớm đi một ngày cũng hoan hỉ thôi. Và mùa Tết năm nào cũng vậy, cứ như để động viên, dỗ dành cây mai già đừng rủ liệt, có khi bà xã tôi gắn vào cành của nó một vài bông mai nhựa vàng rực, nở bung hết cỡ, cùng dây đèn L.E.D. nhấp nháy ánh sáng cũng màu vàng cho vui cửa vui nhà.
3.
Vào mùa Tết năm Đinh Dậu (2017), bởi trúng mưa, dính nước mưa trái mùa trước Tết, nhiều cây mai Tết vùng Sài Gòn đã không thể đẹp như người trồng mai cùng người chơi mai kỳ vọng. Vợ chồng tôi lại càng không hy vọng gì vào cây mai lão nhược của mình.
Thế mà, thật kỳ diệu, trong lúc mai Tết ở nhiều nơi gây thất vọng như thế thì trong sân nhà tôi, vào tối 30 Tết năm này, không gian thật im ắng, tôi đã chợt nhận ra cây mai già nua vẫn nở được vài bông trên một cành thật khẳng khiu như cánh tay cụ già. Các bông mai nho nhỏ thôi nhưng thật tươi thắm – nhất định tươi hơn các bông nhựa được vợ tôi đã gắn thêm ở những cành kề cận.
Nhó hồi thế kỷ 11, thiền sư Mãn Giác có câu thơ thiền hay nức tiếng xưa nay:
Mạc vị xuân tàn hoa lạc tận, (Hòa thượng Thích Thanh Từ dịch: Chớ bảo xuân tàn hoa rụng hết / Đêm qua sân trước một cành mai)
Hãy hình dung là ngày xưa, vào một buổi sáng của mùa xuân đã kết thúc, tức vào lúc loài hoa nào cũng rụng hết cả, thiền sư thức giấc đã tình cờ bắt gặp trên cây mai ở sân trước của nhà chùa vẫn chợt có một đóa mai đơn độc nở lúc nào đó đêm hôm trước.
Còn tôi, như đã kể, mùa xuân năm Dậu ấy cũng đã thầm lặng không có chút hy vọng nào vào cây mai già của mình. Vậy mà khi ấy, rất tình cờ cây mai già đã oanh liệt nở được vài bông thật tươi thắm, tức gia đình tôi đã nhận được một món quà xuân thật quý từ cây mai trung tín và thương chủ. Vợ chồng tôi càng thương quí hơn nữa cây “lão mai” từng chất chứa bao kỷ niệm gia đình, nhất là từ người cha quá cố...
Khi ấy, ngồi (gọi là) tính sổ năm cũ, tôi đã thấy chung chung là cuộc sống gia đình tôi một năm qua vẫn vậy, tức vẫn bình bình, không được may mắn lowsn nào, như trúng số Vietlott tiền tỷ chẳng hạn; và ngược lại, cũng không gặp xui xẻo, như bị tai nạn hay dính bệnh nan y… Tuy nhiên, hiển nhiên tôi đã được nhận một hạnh vận đầy ý nghĩa tốt đẹp, tươi sáng - đó là chuyện cây mai trong sân nhà, dù đã già cỗi, suy kiệt nhựa sống nhưng vẫn kỳ diệu nở cho vài bông thật tươi, thật đẹp vào ngay đêm giao thừa đón năm mới - nghĩa là cây mai già rất có nghĩa tình , đã rất thương chủ, đã ráng hết sức già của nó để hoàn thành nhiệm vụ của họ Mai Vàng là làm đẹp nhà chủ, làm đẹp cuộc đời.
Đình tiền tạc dạ nhất chi mai.
(Rằm tháng Chạp)
