* Sản xuất: Paramount Pictures (1994) -Đạo diễn: Robert Zemeckis – Kịch bản: Eric Roth.
1.
Sau khi phim ‘Forrest Gump’ được vinh danh trong giải Oscar năm 1994, đến nay đã hơn 30 năm, nhưng ai tình cờ xem lại bộ phim Mỹ ngoại hạng này – có người đã xem đi xem lại nhiều lần – đều đã y như lần xem đầu tiên, vẫn ngỡ ngàng, xúc động trước số phận nghiệt ngã của anh chàng Forrest, nhân vật chính.
Theo dõi bộ phim, người xem trải qua thật nhiều tâm trạng, từ bất ngờ, xúc động, cảm thông cho đến hi vọng rồi lại thất vọng cho nhân vật chính. Có thể xem cuộc đời của Forrest Gump (Tom Hanks đóng) là những mảnh ghép đầy ấn tượng, tiêu biểu của cuộc sống nhiều người Mỹ trong thập niên 60- 70 thế kỷ trước. Từ một nước Mỹ đầy phân liệt thời đó, âm hưởng của một thế hệ lạc loài và phản kháng (The Lost Generation), cộng thêm ảnh hưởng gần/xa của các tư tưởng hiện sinh, hư vô từ Henry Miller, Ernest Heminway, J.P.Sartre, Albert Camus, Jiddu Krishnamurti …, đã thường vương vất trong hành vi và suy nghĩ của nhiều nhân vật trong phim, như: Dan (Gary Sinise) – anh thương binh hay nổi điên, như Jenny (Robin Wright Penn) – cô gái ‘khi nắng khi mưa’, hay như đám dân hippy lang thang cùng đám biểu tình phản chiến ở quãng trường Thời Đại…
Tuy nhiên, bên cạnh bộ mặt hiện sinh ám tối, vô vọng, tức ‘mặt trái’ tiêu cực như thế, ‘mặt phải’ tích cực, tươi sáng của phim ‘Forrest Gump’ thể hiện qua chủ đề phim tức cuộc đời nhân vật chính mới chính là sức hấp dẫn độc đáo của bộ phim.
2.
Cậu bé Forrest từ nhỏ đã “có vấn đề”: chỉ số IQ thấp, đôi chân khập khiễng, lại bị chứng thiểu năng trí tuệ. Forrest luôn bị bạn bè cùng trang lứa trêu chọc, bắt nạt. Người bạn duy nhất của cậu là cô bé hàng xóm Jenny, và chính Jenny đã mơ hồ phát hiện ra những khả năng đặc biệt của bạn.
Khi Forrest tốt nghiệp thì được tin Jenny bị đuổi khỏi trường và bỏ đi bụi đời, Forrest bèn nhập ngũ và tham chiến ở Việt Nam, dưới quyền trung úy Dan. Forrest kết thân với Bubba, một anh lính da đen.
Đến đây, trường đoạn Forrest cứu đồng đội trên chiến trường ác liệt quả là một bài hùng ca đầy bi tráng về tình đồng đội nói riêng và tình người nói chung. Trong một lần tuần tra, trung đội của Forrest bị phục kích và bị tiêu diệt gần hết nhưng Forrest chạy thoát. Vậy mà, bất chấp mạng sống của mình, anh lại chạy trở vô chỗ đơn vị bị phục kích, rồi còn chạy vô chạy ra nhiều lần để cứu luân phiên được nhiều đồng đội, trong đó có trung úy Dan và Bubba. Tiếc là Bubba bị thương quá nặng nên đã chết, Forrest thì bị thương ở mông, còn Dan bị mất cả hai chân nên cùng được đưa về hậu phương chữa trị. Tại hậu cứ, Forrest tập chơi bóng bàn và tỏ ra rất có năng khiếu, chơi rất hay môn này.
Trong một lần tham dự và phát biểu ở một cuộc biểu tình phản chiến tại Washington D.C., Forrest gặp lại Jenny. Anh đã bảo vệ Jenny trước tên bạn trai bạo lực nhưng rồi Jenny cũng lại bỏ Forrest, ra đi theo con đường riêng.
Giải ngũ, Forrest lại lập kỳ tích chơi bóng bàn ‘siêu’ xuất sắc với cả hai tay nên được đại diện nước Mỹ sang đấu bóng bàn giao hữu bên Trung Quốc.
Ở New York, Forrest gặp lại Dan, gã thương binh què quặt và cuồng ngạo. Kế đó, để thực hiện lời hứa với Bubba (hồi còn sống, anh lính đã thỏa thuận với bạn khi giải ngũ sẽ hùn nhau sắm một chiếc thuyền câu tôm), Forrest bỏ trọn số tiền 24,000 USD từ thù lao đóng phim quảng cáo vợt bóng bàn và trợ cấp giải ngũ ra mua một chiếc thuyền lưới tôm. Forrest đặt tên thuyền là ‘Jenny’, tự làm thuyền trưởng và Dan làm thuyền phó. Sau những chuyến lưới chỉ được vài con tôm và đồ ve chai, thất bát đến muốn cạn hết vốn, tình cờ vùng biển mà thuyền ‘Jenny’ hoạt động bị cơn bão Carmen tàn phá khủng khiếp. Báo chí đưa tin nóng là trong cơn bão, tàu bè có mặt trong tâm bão đều bị chìm, duy nhất chỉ còn chiếc ‘Jenny’.
Thuyền của Forrest sống sót trong bão tố đã là một kỳ tích, còn trớ trêu hơn là trong lúc bão dữ, gã thuyền trưởng Dan điên cuồng đã chữi ông Trời, thách thức số phận “Mày có giỏi thì đến hạ tao đi!” nhưng khi vào được đến bờ, chiếc thuyền tơi tả lại mang theo mẻ tôm trúng đậm, chứa chật cứng tất cả các khoang. Lần hồi chiếc ‘Jenny’ luôn bắt được rất nhiều tôm và hai ông chủ trở nên vô cùng giàu có. Hãng tôm Bubba-Gump được thành lập, lần hồi gồm đến 12 chiếc tàu đánh bắt tôm.
Forrest nhận được tin mẹ anh ốm nặng nên trở về quê nhà Greenbow gặp mẹ lần cuối. Sau lễ tang, anh quyết định ở lại Alabama và giao lại công ty cho Dan quản lý. Lợi nhuận của công ty được đầu tư vào công ty Apple, chia một phần cho gia đình Bubba và làm từ thiện. Rỗi rảnh, Forrest chọn công việc cắt cỏ miễn phí cho mọi người. Anh nói: “Tôi đang là tỷ tỷ phú ấy chứ, nhưng giờ đây tôi chỉ thích đi cắt cỏ cho bà con cô bác thôi”.
Một buổi sáng, lúc Forrest đang vận hành xe cắt cỏ trước nhà, Jenny đột nhiên xuất hiện ở cổng. Cô nàng tiều tụy, mong manh như một hồn ma hư ảo chợt hiện về từ quá khứ tối tăm…
3.
Trong phim, tình yêu/cách thương yêu của Forrest luôn là kỳ tích phi thường, tuyệt diệu nhất trong số những kỳ tích này/ khác của anh. Đó là kỳ tích của một trái tim rộng mở vô-điều-kiện.
Jenny, cô gái duy nhất trên đời để mắt đến và yêu thương chàng Forrest ngây ngô, hiền lành – tất nhiên là nhát gái vì mặc cảm khuyết tật – lại là một cô nàng quậy hết biết! Cô nàng xinh đẹp nhưng sống vô cùng phóng túng, có lẽ có yêu Forrest chút đỉnh nhưng đã bỏ nhà đi bụi đời, hút cần sa, cặp với một gã hippy và đi lang thang khắp nước Mỹ. Có lần Forrest và Jenny tình cờ gặp lại nhau trong một hoàn cảnh rất “trời thần”: cô nàng kiếm sống bằng cách khỏa thân 100%, ngồi ôm đàn hát trong một quán bar. Một anh lính say rượu, chịu không nỗi bèn nhào lên sân khấu giở trò sàm sỡ thì cũng vừa ngay lúc Forrest tìm đến quán mà giải cứu cho cô nàng.
Forrest đã từng ngỏ lời yêu Jenny nhưng cô đáp: “Anh không biết gì về tình yêu đâu!”, rồi lại bỏ đi. Vậy mà Forrest vẫn cúc cung một lòng yêu thương và chờ đợi ả ‘chim giang hồ’...
Như đã nói, Jenny trở về với Forrest khi cô đã trải qua quá nhiều đắng cay của cuộc sống phiêu bạt. Đối với Forrest, đó là khoảng thời gian vô vàn hạnh phúc. Anh đã cầu hôn Jenny với câu nói bất hủ: “Anh không thông minh nhưng anh biết tình yêu là gì” . Jenny không nhận lời cầu hôn nhưng cô thú nhận có yêu anh. Sau một đêm tuyệt vời tại nhà Forrest, sáng ra Jenny lại… biến mất – vẫn cái kiểu ra đi mà không để lại một lời nhắn nào.
Vắng Jenny, Forrest cảm thấy cô đơn. Anh đóng cửa nhà rồi bắt đầu chạy ngoài đường phố. Ban đầu anh chạy lòng vòng trong thị trấn, sau đó xa hơn, xa hơn nữa và ngày càng xa, rốt cuộc là… xuyên cả nước Mỹ. Từ ngày hè nắng đổ lửa cho đến đêm đông tuyết giá, tóc tai râu ria dài thậm thượt như người tiền sử, anh lầm lũi chạy trên những xa lộ, băng qua những cánh đồng lúa mạch, thảo nguyên, bờ sông, bãi biển… và “cả những bãi phân chó” – Forrest tự kể. Anh cứ chạy mãi, trở thành một hiện tượng, thậm chí là thần tượng cho nhiều người. Ti-vi thu hình, báo chí phỏng vấn, ảnh của Forrest nhiều lượt nhảy lên trang bìa của báo Times, Newsweek… Tưởng anh “chạy vì hòa bình” nên một số người xuống đường, cùng chạy với anh.
Đúng ra, như lời Forrest, anh đã “Chạy không vì lý do nào cả!”. Nhìn gần thì khán giả có thể giả định đây là một phản ứng kiểu tâm thần nơi nhân vật - một con người đã đau khổ và tuyệt vọng cùng cực, lý do là mất tình yêu chẳng hạn. Nhưng nhìn sâu hơn, khía cạnh “không vì lý do gì” cho thấy đây chính là chủ ý toát ra từ kịch bản phim, nhằm giới thiệu một hành vi phi lý, dững dưng, mang màu sắc triết học hiện sinh cùng hư vô chủ nghĩa (như đã phân tích ở phần đầu).
Tuy nhiên, không cho phép bộ phim quá ‘lậm’ những tư tưởng bi quan nói trên, các nhà làm phim ‘Forrest Gump’ đã kịp cho Forrest ngưng chạy. Anh đứng khựng lại giữa một quãng đường bất chợt nào đó. Im lặng một lát, anh nói với đám đông đang làm cái ‘đuôi’ sau lưng mình, là “Tôi mệt quá! Tôi về nhà đây!” . Forrest kể là anh đã chạy vòng quanh nước Mỹ hết 3 năm 2 tháng 14 ngày 16 giờ.
Bất ngờ Forrest nhận được thư của Jenny hẹn gặp anh tại Savannah, Georgia. Trong đồng phục y tá, cô nàng hiện ra như một con người hoàn toàn mới, nhưng điều còn đáng kinh ngạc hơn cho Forrest là… một chú nhóc!
“Con anh đó! Em đặt tên con cũng là Forrest” . Một bé trai đẹp đẽ, khỏe mạnh, đáng nói nhất là bé không bị một chút khuyết tật nào về thể chất hay trí tuệ, tức không hề giống như cha của bé.
Ở phần cuối phim, cứ làm như đã tưởng thưởng xong xuôi, thỏa đáng cho tình yêu chân thực, cao cả của Forrest đối với Jenny bằng đứa con lành lặn, Số Phận lại ngạo nghễ quay lại với cái trò dày xéo cuộc đời Forrest. Cùng nhau trở về sống ở quê nhà Greenbow, Jenny tiết lộ cho Forrest biết là mình đã mắc một căn bệnh lạ (sau này được hiểu là HIV). Hai người lập tức tổ chức đám cưới. Những ngày hạnh phúc không kéo dài, Jenny qua đời và được an táng bên cạnh mộ mẹ chồng. Vào lúc này, nhờ có con trai bên mình mà sự đau khổ của Forrest có phần nguôi ngoai, anh không hụt với đến nỗi bỏ nhà cửa, chạy ra đường như lần Jenny bỏ anh…
4.
Bộ phim Mỹ dài 2 giờ 12 phút tuyệt hay của năm 1994 đã kết thúc bằng hình ảnh thật tươi sáng, trong lành: Forrest Gump đưa con trai lên xe bus đi học, giống như mẹ anh đã đưa anh đi học ngày xưa.
Nhìn chung, sau rất nhiều cảnh khổ ải, bệnh tật, chết chóc, chia lìa, bão tố ngoài khơi…, đoạn kết có hậu này của phim ‘Forrest Gump’
là phần thưởng xứng hợp với tính cách đặc biệt của nhân vật chính. Dù từ bẩm sinh đã là một con người có khiếm khuyết về thể chất cũng như trí
tuệ, luôn bị mọi người xung quanh coi là bất bình thường, nhưng dù có bị số phận kém may mắn ấy nhào nặn đến đâu chăng nữa, tâm hồn
của chàng Forrest vẫn một mực rộng mở trong tình yêu với Jenny cũng như trong tình đồng đội, tình bạn, tình hàng xóm… Điển hình khi
Forrest quên mình, lao vào nguy hiểm và khó khăn chỉ vì người khác thì những hành động cũng bất bình thường ấy đã thuộc về một nhân
cách lớn mới làm nên những kỳ tích hiếm ai dám làm và làm được như thế. Đồng thời, tình yêu chân thành, thủy chung của Forrest dành
cho Jenny quả là ‘thế gian có một’ – một kỳ tích vô cùng tuyệt diệu, thách đố cả số phận con người... -./.
(Sydney, tháng 10-2025)
VVM.31.10.2025.
(Sydney, tháng 10-2025)