Tra tự điển Hán Việt thì không có.
Tra Việt Nam tự điển thì ghi: Vía là phần linh hoạt phụ vào hình thể làm người ta sống được.
Vía Trời vía Đất nầy nhiều gia đình đã bỏ rồi nên hỏi cũng khó vì ít người biết. Hỏi được người có cúng, họ chỉ nói thấy Ba, Má cúng, khi các Người đã khuất thì em cúng và vái đại là cầu Trời Đất phò hộ để sống bình yên thôi. Hỏi về lễ vật cúng thì nói là xưa hỏi Ba Má thì Người nói cúng theo tục lệ xưa chớ Trời Đất có ăn uống gì nên lễ vật đại khái cho có thôi.
Thường thường lễ cúng thì có một dĩa gạo với muối để chung trong một dĩa, cúng xong thì bốc rải bốn phía. Nhưng vía Đất thì người ta bỏ ở ngã ba đường, tới coi, tôi không thấy dấu vết của gạo muối. Có lẽ Trời Đất không cần bỏ lưng gạo muối để ăn.
Vía Trời vía Đất nầy là phong tục của Việt Nam hay Trung Hoa? Nếu nói Việt tộc thuộc nhóm độc thần, chỉ thờ thần Mặt Trời hay thờ Trời thôi, khác với Trung Hoa là nhóm đa thần. Họ thờ đủ thứ thần như Thần Sông, Thần Núi, Thần Gió, Thần Mưa… Thêm vào đó, từ Vía thì tiếng Trung Hoa không có nên tôi võ đoán rằng Vía Trời Vía Đất nầy là phong tục của Việt Nam. Là phong tục của Việt Nam, có lẽ ta cần giữ. Nhưng từ đời ông nội tôi, tôi thấy đã bỏ rồi.
VÍA TRỜI, cúng vào ngày mùng chín Tết.
Tối mùng chín Tết tức là mùng chín tháng giêng âm lịch, người Việt Nam có lễ Vía Trời. Người ta bày lễ vật gồm:
- Nhang, đèn, nước và một bình bông
- Một dĩa trái cây
Tất cả để trên bàn Thiên trước nhà. Nếu không có bàn Thiên thì dọn trên một chiếc ghế để trước nhà.
Đúng 12 giờ khuya ngày mùng chín Tết hay không giờ ngày mùng mười, người đại diện cho gia đình đốt đèn, nhang và vái Trời phò hộ mọi người trong nhà và xóm làng được sống yên vui và làm ăn phát đạt. Sau đó lạy bốn lạy là xong. Nếu cúng trên bàn Thiên thì lễ vật để đó. Nếu để trên ghế thì chờ đến khi nhang tàn thì dọn vô nhà.
Câu nói mùng chín Vía Trời, mùng mười vía Đất, nếu 12 giờ khuya mùng chín Vía Trời thì có lẽ cũng vía Đất vào ngày mùng mười. Dân ta vẫn còn nhập nhằng về hai ngày mùng chín và mùng mười trong đêm. Có người cứ nghĩ ba giờ khuya vẫn coi là mùng chín nhưng thật sự nó đã qua mùng mười rồi. Tôi xét thấy cúng sai đi mấy giờ không có gì quan trọng. Ta cứ coi Vía Trời là mùng chín Tết vậy
VÍA ĐẤT:
Vía Đất thì cúng vào lúc sáng sớm ngày mùng mười tháng giêng. Lễ vật gồm:
- Nhang, đèn, nước
- Một ly rượu
- Một ly trà khô
- Vài lá trầu và vài miếng cau. Có lẽ cũng phải có một miếng vôi quệt trên 1 lá trầu và một nhúm thuốc mới phải cho.
- Một con cá lóc nướng trui nghĩa là con cá còn nguyên vảy, lấy cây ghim vào miệng con cá tới bụng rồi để lên lửa nướng cho cháy hết vảy cho tới chín, nhìn con cá đen thui.
- Ba vắt cơm
- Một dĩa mắm nêm
- Một ít rau muống luộc
Tất cả để trên một cái mâm để trên bàn ở giữa nhà. Người đại diện cho gia đình cúng và vái đại khái:
“Hôm nay là mùng mười Tết, tôi là… cúng vợ chồng ông chủ thổ”. Thế là đủ. Cũng có người vái thêm: “Cầu xin vợ chồng ông chủ thổ phò hộ cho mọi người trong nhà khỏe mạnh, sống yên ổn và làm ăn phát đạt”.
Có lẽ cũng lạy bốn lạy đấy. Để độ năm hay mười phút thì gom hết đem tới ngã ba đường mà để. Rượu và trà thì đổ hết và đem ly vô. Như vậy là xong. -/.
