QUẦN THỂ
DANH THẮNG TRÀNG AN (NINH BÌNH)

Ngày 23/6/2014, tại Doha, với sự đồng thuận tuyệt đối của Ủy ban Di sản thế giới, Quần thể danh thắng Tràng An chính thức trở thành di sản thế giới hỗn hợp đầu tiên của UNESCO ở Việt Nam khi đáp ứng cả hai yếu tố nổi bật về văn hóa và thiên nhiên. Trong quy hoạch phát triển du lịch tại Việt Nam, Tràng An cũng là địa danh được đầu tư để trở thành một khu du lịch tầm cỡ quốc tế.

Quần thể danh thắng Tràng An nằm ở khu vực ranh giới giữa huyện Hoa Lư với các huyện Gia Viễn, Nho Quan, thị xã Tam Điệp và thành phố Ninh Bình. Về mặt hành chính, Tràng An nằm trên 12 xã: Trường Yên, Ninh Hải, Ninh Hòa, Ninh Xuân, Ninh Vân (Hoa Lư); Ninh Nhất, phường Tân Thành (Tp Ninh Bình); Gia Sinh (Gia Viễn); Yên Bình, Yên Sơn (Tam Điệp) và Sơn Hà, Sơn Lai, (Nho Quan) nhưng Tràng An không bao trùm hoàn toàn lên một xã nào.

Vùng lõi Tràng An có diện tích hơn 6.172 ha, là vùng bảo vệ đặc biệt của danh thắng. Vùng bảo vệ đặc biệt này nằm trọn trong quy hoạch khu du lịch Tràng An với diện tích 12.252 ha. Quần thể danh thắng Tràng An nằm gần các quốc lộ 1A, QL38B, QL12B và trong tứ giác nước được giới hạn bởi các sông: sông Hoàng Long ở phía Bắc; sông Chanh ở phía Đông; sông Hệ ở phía Nam và sông Bến Đang ở phía Tây.

Trong quần thể di sản Tràng An có các khu du lịch chính:

· Khu du lịch sinh thái Tràng An với trung tâm du khách nằm ở xã Trường Yên, cách cố đô Hoa Lư 3km theo hướng nam, cách thành phố Ninh Bình 7km theo hướng tây dọc đại lộ Tràng An, cách thị xã Tam Điệp 16km theo hướng bắc qua Tam Cốc, cách Hà Nội 96km theo hướng nam.

· Khu du lịch Tam Cốc với bến thuyền trung tâm nằm ở xã Ninh Hải, cách thành phố Ninh Bình 7km.

· Khu di tích lịch sử văn hóa Cố đô Hoa Lư nằm ở xã Trường Yên, cách thành phố Ninh Bình 11km.

· Khu du lịch văn hóa chùa Bái Đính nằm ở xã Gia Sinh, cách thành phố Ninh Bình 15km.

Di sản thiên nhiên thế giới

Quần thể danh thắng Tràng An có giá trị nổi bật toàn cầu với 2 tiêu chí VII và VIII của một di sản thiên nhiên thế giới.

Khu rừng văn hóa lịch sử môi trường Hoa Lư điển hình là một vùng cát-tơ đá vôi trồi lên giữa vùng đồng bằng ven biển tương đối bằng phẳng của Miền Bắc Việt Nam. Vùng đá vôi nổi lên này nằm xen kẽ với hàng loạt các khe suối có nước thường xuyên và các thung lũng ngập nước theo mùa. Độ cao tuyệt đối của vùng từ 10 đến 281m. Thảm thực vật tự nhiên ở Hoa Lư là rừng trên núi đá vôi và rừng thường xanh trên đất thấp ở các thung lũng đan xen giữa các vùng đá vôi. Có khá nhiều hang động ở khu vực trong đó có Tràng An, Tam Cốc, Bích Động, động Thiên Hà… là những tuyến du lịch nổi tiếng. Có những con sông chảy qua vùng Tam Cốc và Tràng An để du khách có thể đi thăm khu vực này bằng thuyền. Sự đa dạng địa chất địa mạo hiện diện tại Quần thể danh thắng Tràng An là kết quả từ các hoạt động địa chất liên tục qua hàng trăm triệu năm từ kỷ Trias đến Đệ Tứ. Trong suốt chính thời gian này, sự sụp đổ địa mạo và phân chia cao các khối núi Karst đá vôi trầm tích khổng lồ đã xảy ra ở đây. Chính những sự kiện địa chất này đã tạo ra những vùng núi hoang sơ và quyến rũ, các thung lũng trầm tích và các hố sụt mà cùng nhau đã có được kết quả trong sự đa dạng biểu mẫu, địa chất địa mạo, hang động và các hệ thống nước của Quần thể danh thắng Tràng An.

Di sản văn hóa thế giới

Quần thể danh thắng Tràng An có giá trị nổi bật toàn cầu với tiêu chí V của một di sản văn hóa thế giới.

Trên 30 di tích khảo cổ học thời tiền sử đã được phát hiện trong Quần thể danh thắng Tràng An. Kết quả nghiên cứu cho thấy cách người tiền sử thích nghi với biến cố lớn về môi trường, cảnh quan. Ít nhất là từ khoảng 23.000 năm đến nay, một số nền văn hóa tiền sử đã tiến hóa liên tục ở khu vực này, từ thời đồ đá cũ qua thời đại Đá mới đến thời đại đồ Sắt và đồ Đồng. Trong khoảng thời gian đó, khu vực này cũng đã trải qua một số lần dao động mực nước biển đáng kể. Trong điều kiện tự nhiên đặc biệt, hầu như chỉ có đá vôi là chất liệu đá duy nhất, người Tràng An đã biết sử dụng nó làm công cụ lao động ít nhất cho đến cách ngày nay khoảng 3.000 năm, trong quá trình đó đã nhận biết được rằng đá vôi đô-lô-mít thuộc loại chất liệu tốt nhất có thể có. Đồng thời với giai đoạn biển tiến lớn nhất cuối cùng (khoảng 7.000 - 4.000 năm trước) người tiền sử Tràng An đã biết tới nghệ thuật làm đồ gốm. Những chứng cứ sớm nhất được cho là tương đương với gốm Đa Bút (6.000 năm trước), nhưng thực tế đã được làm ra ở đây sớm hơn nhiều (khoảng 9.000 năm trước) và tiến hóa liên tục qua thời đại Kim khí đến tận sau này. Việc sử dụng đồ gốm từ sớm và liên tục ở Tràng An chứng tỏ rằng một trung tâm gốm sứ rất khác biệt so với nhiều trung tâm gốm sứ khác ở Việt Nam đã từng tồn tại ở đây. TS. Masanari Nishimura (Nhật Bản) qua nghiên cứu khảo cổ học tiền sử Quần thể danh thắng Tràng An đã khẳng định: Cách đây 5.000 - 6.000 năm trước, có một trận động đất lớn ở Tràng An và người Việt cổ ở Tràng An đã trải qua nhiều sự biến đổi của thiên nhiên để thích ứng và phát triển cho đến ngày nay, tạo nên một giá trị về một nền văn hóa Tràng An.

Đến thế kỷ X ở thung lũng mở Hoa Lư, cư dân Tràng An đã không ngừng phát triển bản sắc văn hóa của họ trong sự hòa hợp, chặt chẽ với cảnh quan thiên nhiên, xây dựng Kinh đô Hoa Lư, đắp thành, khép kín thung lũng đá vôi để phục hưng văn hóa lập nên ba triều đại đầu tiên của nền phong kiến độc lập của Việt Nam, làm tiền đề hun đúc nên nền văn minh Đại Việt nở rộ ở Thăng Long – Hà Nội. Và đến thế kỷ XIII vua tôi nhà Trần lại chọn nơi đây xây dựng hành cung Vũ Lâm để củng cố lực lượng góp phần chiến thắng quân Nguyên – Mông. Khu rừng môi trường Hoa Lư ngày nay có hàng loạt các giá trị lịch sử, văn hoá và du lịch. Dưới triều đại nhà Đinh vào thế kỷ X, Hoa Lư đã được chọn là kinh đô của Việt Nam, khu vực này sau đó vẫn tiếp tục là kinh đô dưới thời Tiền Lê và khởi đầu thời Lý. Cố đô Hoa Lư hiện nay có rất nhiều đình, đền, chùa, phủ như: đền Vua Đinh Tiên Hoàng, đền Vua Lê Đại Hành, đền thờ Công chúa Phất Kim, chùa Nhất Trụ, phủ Vườn Thiên, chùa Kim Ngân, chùa Duyên Ninh, phủ Chợ, động Am Tiên, đình Yên Trạch, chùa Bà Ngô, động Liên Hoa, đền Trần, phủ Khống, phủ Đột, chùa Bái Đính, động Thiên Tôn, động Hoa Lư, đền thờ Đinh Bộ Lĩnh…

Di sản thế giới hỗn hợp cả văn hóa và tự nhiên đầu tiên ở Việt Nam

Tiêu chí nổi bật toàn cầu

Quần thể di sản Thế giới Tràng An đáp ứng hai tiêu chí 7 và 8 của di sản thiên nhiên thế giới; đồng thời, khu Tràng An cũng đáp ứng tiêu chí 5 của một di sản văn hóa thế giới:

1) Tiêu chí 7 về thẩm mỹ: "Di sản chứa đựng các hiện tượng thiên nhiên siêu việt hay khu vực có vẻ đẹp thiên nhiên khác thường và tầm quan trọng thẩm mỹ". Cảnh quan ngoạn mục của Quần thể danh thắng Tràng An là kết quả của các quá trình địa chất địa mạo, thay đổi khí hậu và các môi trường phát triển liên tục qua hàng trăm triệu năm.

2) Tiêu chí 8 về địa chất – địa mạo: "Di sản là những ví dụ nổi bật đại diện cho những giai đoạn quan trọng của lịch sử trái đất, bao gồm cả việc ghi chép lại cuộc sống, các quá trình địa chất lớn đang tiếp diễn trong sự phát triển của các địa mạo, hay những đặc điểm địa chấn và địa hình lớn". Sự đa dạng địa chất địa mạo hiện diện tại Quần thể danh thắng Tràng An là kết quả từ các hoạt động địa chất liên tục qua hàng trăm triệu năm từ kỷ Trias đến Đệ Tứ. Trong suốt chính thời gian này, sự sụp đổ địa mạo và phân chia cao các khối núi Karst đá vôi trầm tích khổng lồ đã xảy ra ở đây. Chính những sự kiện địa chất này đã tạo ra những vùng núi quyến rũ, các thung lũng trầm tích và các hố sụt mà cùng nhau đã có được kết quả trong sự đa dạng biểu mẫu, địa chất địa mạo, hang động và các hệ thống nước của Quần thể danh thắng Tràng An

3) Tiêu chí 5 về văn hóa: "Di sản là một ví dụ nổi bật về một kiểu định cư truyền thống của con người hoặc một phương pháp sử dụng đất truyền thống, đại diện cho một nền văn hoá (hoặc các nền văn hoá), nhất là khi nó trở nên dễ bị tổn thương dưới tác động của những biến động không thể đảo ngược được". Tràng An là một địa điểm mang ý nghĩa quốc tế cho việc trình bày và hiểu biết về cách thức rằng những người cổ đã có sự liên kết với cảnh quan thiên nhiên và áp dụng cho những thay đổi chính trong môi trường, qua hàng ngàn năm của kỷ Holocen giữa 23.000 năm đến các thời kỳ cận đại, và trong sự đặc trưng trong suốt thời kỳ tăng lên các mực nước biển rộng khắp thế giới hậu Pleistocen như một sự ấm lên toàn cầu và tan chảy băng liên tục, ngập lụt nhiều khu vực ven biển và đất thấp được biết đến là Sự xâm thực Flandrian.

Như vậy, khu danh thắng Tràng An hiện là di sản thế giới hỗn hợp cả văn hóa và tự nhiên đầu tiên ở Việt Nam, di sản thiên nhiên thế giới thứ 3 của Việt Nam sau vịnh Hạ Long và vườn quốc gia Phong Nha đồng thời cũng là di sản văn hóa thế giới thứ 6 ở Việt Nam. Tức Tràng An đồng thời là một di sản văn hóa – thiên nhiên thế giới.

Sơ đồ tổng quan khu vực Tràng An

Quần thể danh thắng Tràng An ngoài vẻ đẹp ngoại hạng còn là khu vực bảo vệ đặc biệt của Cố đô Hoa Lư, gắn liền với các giá trị lịch sử văn hóa của vùng đất Cố đô Hoa Lư nên được đầu tư mở rộng để trở thành khu du lịch lớn. Chính phủ Việt Nam đã cho phép tỉnh Ninh Bình tiến hành khai quật, nạo hút bùn đất tạo đường giao thông thủy bộ và làm sáng tỏ các giá trị văn hóa, du lịch của danh thắng này. Danh thắng Tràng An gồm nhiều khu du lịch với tổng hợp các sản phẩm như du lịch lịch sử, văn hóa, tâm linh, lễ hội, khám phá cũng như nghỉ dưỡng, nghiên cứu khoa học... Đây là khu du lịch tầm cỡ và quy mô ở Việt Nam với tổng diện tích được quy hoạch lên tới 12.000 ha.

Quần thể danh thắng Tràng An thuộc phạm vi quy hoạch mở rộng thành phố Ninh Bình, hướng tới trở thành một thành phố du lịch trọng điểm của Việt Nam.

Đường bộ

Quần thể danh thắng Tràng An được bao bọc bởi một hệ thống các tuyến đường quốc lộ liên vùng, khoảng cách từ một vị trí bất kỳ trong danh thắng đến quốc lộ gần nhất chỉ khoảng 7km theo đường chim bay.

· Quốc lộ 38B chạy sát rìa phía bắc của khu vực bảo tồn Tràng An, qua cố đô Hoa Lư, chùa Bái Đính.

· Quốc lộ 12B chạy gần rìa phía tây của di sản, song song với sông Bến Đang.

· Quốc lộ 1A và tuyến đường tránh thành phố Ninh Bình đi gần rìa đông và nam vùng đệm di sản.

· Đại lộ Tràng An nối từ thành phố Ninh Bình đi chùa Bái Đính, Cúc Phương xuyên qua vùng đệm di sản.

· Đường nội bộ : chủ yếu là các tuyến đường thuộc khu vực Tam Cốc và cố đô Hoa Lư.

Đường thủy

Hệ thống sông ngòi ở Tràng An có nhiệm vụ điều hòa nước cho khu vực và là những tuyến du lịch đường sông của Ninh Bình.

· Sông Sào Khê : chảy dọc trong lòng di sản, thông thủy với hệ thống các hồ đầm. Đây là tuyến đường du lịch chính của khu du lịch sinh thái Tràng An. Sông Sào Khê nối sông Hoàng Long với sông Vạc, là những phụ lưu của sông Đáy.

· Sông Ngô Đồng : chạy nội vùng phía nam di sản, thuộc tuyến du lịch Tam Cốc. Sông rút nước từ các cánh đồng đổ vào sông Vạc.

· Sông Bến Đang : là biên giới phía tây của danh thắng Tràng An, trên sông có tuyến du lịch động Thiên Hà, hang Bụt,...

· Sông Tràng An : là tuyến du lịch đường sông nối di sản Tràng An với trung tâm thành phố Ninh Bình.

· Sông Đền Vối : là tuyến du lịch Thung Nắng, Thung Nham, vườn Chim.

· Sông Hệ Dưỡng : là biên giới phía nam của di sản.

· Sông Hoàng Long : là con sông lớn nhất sau sông Đáy, nằm ở phía bắc của di sản Tràng An.

· Sông Chim nằm ở biên giới phía tây bắc của di sản, gần với quốc lộ 38B.

· Sông Chanh là đường biên giới phía đông của di sản, sát với tuyến đường tránh thành phố Ninh Bình.

Các khu du lịch

Khu du lịch sinh thái Tràng An

Khu du lịch sinh thái Tràng An có trung tâm bến thuyền nằm trên đại lộ Tràng An, cách thành phố Ninh Bình 7km. Nơi đây gồm hệ thống các hang động, thung nước, rừng cây trên núi đá vôi và các di tích lịch sử gắn với kinh thành xưa của cố đô Hoa Lư. Nơi đây đã được xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt quan trọng của Việt Nam.

Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động

Khu du lịch Tam Cốc – Bích Động có trung tâm đón tiếp nằm cách quốc lộ 1A 2km, cách thành phố Ninh Bình 7km, cách thị xã Tam Điệp 9km. Khu du lịch Tam Cốc - Bích Động gồm nhiều tuyến tham quan du thuyền, đi xe đạp và đi bộ nối khoảng gần 20 điểm du lịch. Các tuyến chính của khu du lịch: Các tuyến du thuyền gồm: Tuyến bến Văn Lâm – sông Ngô Đồng - Tam Cốc; Tuyến Xuyên thủy động (xuyên dưới Bích Động); Các điểm du lịch đi bộ, xe đạp và leo núi: Núi và chùa Bích Động; động Tiên; hang Múa; khu nhà cổ Cố Viên Lầu; đền Thái Vi - động Thiên Hương...

Khu di tích lịch sử Cố đô Hoa Lư

Khu di tích lịch sử văn hoá Cố đô Hoa Lư với hệ thống núi non là bộ phận không thể tách rời của di sản thế giới kép Tràng An, được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt quan trọng với 47 di tích trong đó nổi bật là: Đền Vua Đinh Tiên Hoàng, lăng mộ Vua Đinh, đền thờ và lăng mộ Vua Lê Đại Hành, nhà bia tưởng niệm Vua Lý Thái Tổ, đền thờ Công chúa Phất Kim, đền thờ thần Quý Minh, phủ Khống, phủ Đột, động Hoa Lư, núi Mã Yên, bia Câu Dền, sông Sào Khê, phủ Đông Vương, phủ Vườn Thiên, hệ thống chùa cổ Hoa Lư...

Khu văn hóa tâm linh chùa Bái Đính

Chùa Bái Đính là một công trình kiến trúc Phật giáo nổi tiếng nằm ở xã Gia Sinh, Gia Viễn, Ninh Bình. Khu văn hóa tâm linh núi chùa Bái Đính với chùa Bái Đính cổ (có đền thánh Nguyễn Minh Không, các hang động thờ Mẫu, thờ Phật, thờ Thần Cao Sơn…) và khu chùa Bái Đính lớn nhất Đông Nam Á với 5 toà lớn hội tụ nhiều kỷ lục châu Á và Việt Nam dọc theo sườn núi.

Khu du lịch sinh thái Thung Nham - Vườn chim

Khu du lịch sinh thái Thung Nham - Vườn chim trước đây là một tuyến du ngoạn sinh thái bằng thuyền thuộc khu du lịch Tam Cốc – Bích Động. Linh Cốc – Hải Nham là tuyến du lịch mới hơn so với Tam Cốc. Nằm tại thôn Hải Nham, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư, cách chùa Bích Động khoảng 1.000m về phía Tây.

Vườn chim thuộc thôn Đam Khê, xã Ninh Hải, cách chùa Bích Động khoảng 2km đường bộ. Trên những chiếc thuyền nan, du khách sẽ được hoà mình vào thiên nhiên, sông nước, tận hưởng vẻ đẹp hoang sơ của hang Chùa, động Vái Giời rồi du thuyền vào Vườn chim ngắm thế giới của các loài chim lạ.

Điểm dừng chân đầu tiên trong tuyến du lịch Vườn chim - Thung Nham là động Vái Giời. Từ dưới chân núi du khách đi lên 439 bậc đá sẽ tới cửa Động. Động Vái Giời rộng khoảng 5.000m², được chia làm 3 tầng riêng biệt: tầng Địa Ngục, tầng Trần Gian và tầng Thiên Đường. Xuống tầng Địa Ngục xem những nhũ đá với nhiều hình thù kỳ dị khác nhau tùy theo trí tưởng tượng của mỗi người, các khối nhũ đá được ánh sáng từ cửa hang chiếu vào lấp lánh. Tầng Trần Gian bằng phẳng hơn được nối với Tầng Thiên Đường bằng những bậc thang nhân tạo. Tầng Thiên Đường nằm trên cao nhất, nhìn ra một không gian rộng mở của Ninh Bình như bầu trời, cánh đồng lúa và những ngọn núi phía xa xa.

Vượt qua các hang thuyền sẽ đưa du khách đi đến Vườn chim. Trước mắt du khách là một vùng trời mây non nước trùng điệp, với những hàng cây mọc thẳng hàng ở trên mặt nước, và hàng ngàn, hàng vạn con chim ríu rít bay về đậu trên những cành cây trắng xoá. Một điều thú vị nữa là du khách sẽ được thăm một quả đồi với rất nhiều hoa trái, mùa nào thức nấy hương thơm ngây ngất và còn một điều độc đáo hơn đó là cây Duối nghìn năm tuổi. Nơi đây chắc chắn sẽ làm hài lòng du khách.

Khu du lịch Thung Nắng

Khu du lịch Thung Nắng thuộc địa phận xã Ninh Hải. Từ bến thuyền Tam Cốc, du khách đi khoảng hơn 500 mét đường bộ là đến bến thuyền Thạch Bích để đi Thung Nắng. Vượt qua một quãng đường thủy với hai bên là đồng lúa rì rào, núi non trùng điệp, qua đền Vối. Tiếp tục hành trình, du khách thăm Thung Nắng với một vùng trời mây, non nước bao bọc xung quanh. Với khoảng 3km đường thủy đi bằng thuyền du khách sẽ đến với nhiều huyền thoại như núi Ba Dọi, núi Cóc, núi Măng, núi Vàng… Thuyền đưa du khách qua hang Thung Nắng dài khoảng 100m là đền Thung Nắng. Đền được xây dựng trong một không gian tĩnh lặng, lưng Đền dựa vào thế núi linh thiêng là nơi thờ Chúa thượng ngàn. Sau khi thăm Thung Nắng xong trên đường quay ra tới bến Cây Gạo du khách tới thăm đền Vối. Đền Vối có cách đây hàng trăm năm, được xây dựng bằng đá, với các đồ thờ bằng đá được chạm khắc công phu, tỉ mỉ. Đền Vối có từ thời nhà Lê thờ ông Lý Đông Hải là quan chấn trạch sơn lâm.

Thung Nắng thuộc thôn Đam Khê, xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư. Đường vào Thung Nắng phải đi bằng thuyền khoảng 3km. Hai bên đường đi có nhiều cỏ lác, lau sậy. Bên dưới làn nước mát trong veo là hệ động vật phong phú, sinh động. Môi trường sinh thái ở Thung Nắng vẫn giữ được nét hoang sơ. Khách du lịch thực sự được nghỉ ngơi thư giãn và có cảm giác thoải mái giữa một không gian yên tĩnh, dễ chịu.

Khi thuyền đưa vào hang, Du khách sẽ cảm thấy mát lạnh vì trần hang rất thấp, các nhũ đá rủ xuống với muôn hình muôn vẻ khác nhau. Trước cửa hang là những bụi cây lau sậy um tùm. Tại đây du khách có thể neo đậu thuyền để nghỉ ngơi, chụp ảnh và ngắm nhìn cảnh đẹp. Cả một vùng chiêm trũng rộng lớn vẫn giữ được nét nguyên sơ mà thiên nhiên đã hình thành. Vào thời gian buổi chiều, những đàn cò trắng bay về đậu kín cả vùng đất ngập nước tạo nên một nét hấp dẫn đặc trưng của Thung Nắng. Thung Nắng được kết nối theo tuyến du lịch: Thạch Bích - Thung Nắng - Đền Vối - Hang Thung Nắng - Đền Thung Nắng - Thung Nắng trong - Thung Nham - Rừng nguyên sinh - Hang Bụt - Vườn chim - Hang Ghé - Hang Chùa.

Khu du lịch Động Thiên Hà.

Động Thiên Hà nằm trong dải núi Tướng với độ cao gần 200m là một phần của bức tường thành thiên nhiên vững chắc bao bọc, bảo vệ phía tây nam kinh đô Hoa Lư thế kỷ thứ X, gắn liền với những địa danh lịch sử, văn hoá như Bến thuyền Nhà Lê, Núi Phật Đầu Sơn, Thửa Ruộng Đấu Lính...

Từ bản Mường Thổ Hà, xã Sơn Hà, Nho Quan, du khách xuống thuyền trên dòng kênh nhỏ có chiều dài chừng 1km xen giữa cánh đồng quê. Du khách tiếp tục bộ hành trên con đường đá dài 500m ven chân núi Tướng để tới cửa động. Động có chiều dài 700m bao gồm động khô dài 200m và động nước dài 500m. Những hình dáng do đá núi tạo ra được gọi tên như: đây là chú Cáo Lỗ đang chén mồi, kia là Voi phục, Hổ rình mồi, Khỉ leo cây… cao hơn có khám thờ với hình ảnh Đức Phật, thầy Đường Tăng đang tụng kinh cầu an cho các đồ đệ... tất cả đều gợi trí tò mò, khám phá của du khách.

Khu du lịch sinh thái Hang Bụt.

Hang Bụt tọa lạc giữa lòng núi Tướng cách thành phố Ninh Bình 18km, trong khu rừng đặc dụng Hoa Lư thuộc thôn Đồng Tâm, xã Sơn Hà, Nho Quan. Hang Bụt hiện dài gần 500m, lòng hang rất rộng và có nhiều nhũ đá với hình thù kỳ lạ. Nằm chính giữa hang là một tấm nhũ đá cao 1,5m rộng 2m có hình thù giống như một ông bụt hiện ra. Đến với Hang Bụt, du khách được đi thuyền chèo tay, ngoạn cảnh thiên nhiên hoang sơ, kỳ bí của núi rừng sông nước. Trong lòng hang nhiều vòm xoáy lạ mắt kích thích trí tưởng tượng du khách.

Du lịch hang Bụt hiện ở Sơn Hà, du khách còn được di chuyển bằng xe đạp qua những con đường làng rợp bóng tre tìm hiểu về văn hóa phong tục của nông dân vùng lúa nước, thử làm mục đồng chăn trâu, tát cá, bắt cua, xay lúa giã gạo, hay thưởng thức những món ăn dân dã do chính mình làm ra, bắt được như cá rô nướng, canh cua ăn với cà muối…

Khu du lịch Hang Múa.

Thuộc địa phận thôn Khê Hạ, xã Ninh Xuân. Đây là khu du lịch nhân tạo với các dịch vụ như leo núi, nghỉ ngơi cuối tuần và hội nghị. Hang Múa đã được kết nối với Tam Cốc theo tuyến du lịch tham quan: Bến Cây Đa - Bến Thánh - Hang Cả - Hang Múa - Hang Hai - Hang Ba - Suối Tiên - Khu Du lịch Hang động Tràng An. Tương truyền, hang Múa là nơi biểu diễn văn nghệ, múa hát của các cung nữ thời nhà Trần trước đây.

Hang Múa nằm dưới chân núi Múa. Núi có hình như một quả chuông, rộng khoảng 800m². Đường lên đỉnh núi được xây dựng mô phỏng theo kiến trúc của Vạn Lý Trường Thành với 486 bậc đá. Đến hang Múa du khách được chiêm ngưỡng phong cảnh của núi non hùng vĩ.

Các di tích quốc gia ở Tràng An

Trước khi các di tích thuộc Quần thể di tích Cố đô Hoa Lư, Danh thắng Tràng An - Tam Cốc - Bích Động được xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt thì khu vực Tràng An đã có rất nhiều di tích được xếp hạng.

Dưới đây là danh sách các di tích được xếp hạng cấp quốc gia thuộc phạm vi quần thể danh thắng Tràng An:

1. Hệ thống hang động Tràng An ở Nho Quan, Hoa Lư, Gia Viễn

2. Khu vực núi đá Trường Yên và đền Đinh - Lê

3. Hang Muối - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

4. Hang Quàn - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

5. Núi Chùa Am - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

6. Tam Cốc - xã Ninh Hải - huyện Hoa Lư

7. Đền Thái Vi - xã Ninh Hải - Hoa Lư

8. Động và chùa Bích Động - Ninh Hải - Hoa Lư

9. Đền Kê Thượng, Kê Hạ, Miếu Sơn - Ninh Vân - Hoa Lư

10. Chùa và động Bàn Long - Ninh Xuân - huyện Hoa Lư

11. Chùa và động Hoa Sơn - Ninh Hoà - Hoa Lư

12. Đình Ngô Khê Hạ - xã Ninh Hoà - huyện Hoa Lư

13. Chùa Nhất Trụ - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

14. Động Am Tiên - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

15. Đình Yên Trạch - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

16. Chùa Kim Ngân - xã Trường Yên – huyện Hoa Lư

17. Phủ Đông Vương - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

18. Phủ Vườn Thiên - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

19. Đền thờ Công chúa Phất Kim - Trường Yên - Hoa Lư

20. Bia Cửa Đông - Trường Yên - huyện Hoa Lư

21. Lăng vua Đinh và lăng vua Lê - Trường Yên - Hoa Lư

22. Đình Ngô Khê Hạ - xã Ninh Hoà - huyện Hoa Lư

23. Động Thiên Tôn - Thiên Tôn - Hoa Lư

24. Núi chùa Bái Đính - xã Gia Sinh - huyện Gia Viễn

25. Những địa điểm của khu căn cứ cách mạng Quỳnh Lưu

26. Khu Trũng, Đồng Báng - xã Sơn Lai - huyện Nho Quan

27. Đền Sầy - xã Sơn Thành - huyện Nho Quan

28. Đình Ác - xã Sơn Thành - huyện Nho Quan

Trong khu vực Tràng An còn có một số di tích cấp tỉnh sau đây:

· Chùa Duyên Ninh - xã Trường Yên - huyện Hoa Lư

· Đền thờ Quý Minh Đại Vương và hang Đền - xã Ninh Nhất, Thành phố Ninh Bình.

· Nhà thờ Nguyễn Tử Tương- thôn Đề Lộc, xã Ninh Nhất, Thành phố Ninh Bình.

· Đình Các - xã Ninh Hải, huyện Hoa Lư.

· Đình làng Yên Thành - xã Trường Yên, huyện Hoa Lư.

· Đình Sen thôn Hành Cung - xã Ninh Thắng, huyện Hoa Lư.

· Đình và chùa làng Chàng- xã Sơn Lai, Nho Quan.

· Đền Thượng, đền Hạ thôn Thái Sơn- xã Sơn Lai, Nho Quan.

· Đình Quang Hiển, phường Tân Bình, Tam Điệp…

(Theo UNESCO)

BÙI ĐẸP

VVM.21.3.2025.