"Trường sơn ơi! Trên đường ta qua không một dấu chân người. Có chú nai vàng nghiêng đôi tai ngơ ngác..” Giọng ca hắn cao vút, xoáy vào trái tim khách mời.
Cô gái xinh đẹp cùng xóm mê tiếng hát của hắn. Vậy là có đôi song ca nam tài, gái sắc. Họ nên vợ chống một năm sau đó.
Tình yêu đâu chỉ hát hay là đủ. Cơm áo gạo tiền, biết bao lo toan mà đôi vợ chống trẻ phải làm. Cũng chịu thương, chịu khó làm ăn. Làm mãi không dư. Hai người thiệt thà quá. Lo âu, sợ hãi tương lai, họ cãi vã nhau. Chuyện nhỏ xé to, cứ vậy mà vùng vẫy trong cái nghèo, suýt dìm cả hai xuống địa ngục.
Họ chia tay nhau. May mà họ chưa có đứa con nào.
Ông bảo hắn về quản lý phân xưởng cơ khí cho mình. Hắn làm việc cho ông hơn hai mươi năm. Mỗi ngày bốn tiếng.
Hắn vẫn yêu tha thiết người vợ cũ. Ly hôn, hắn nhường cho vợ, chỉ dành cho mình vài bộ áo quần.
Hắn buồn, sinh sự nhậu nhẹt suốt ngày. Bằng khen huân chương chiến công hạng hai, được hắn treo trang trọng giữa nhà. Thành tích bắt sống tên Ponpot, được hắn kể lại khiến người nghe thuộc lòng. Hắn chỉ tay lên tường: "Bằng chứng là cái huân chương này đây. Ông Võ Chí Công ký đàng hoàng nhé"
Bạn thời chinh chiến, còn lại mấy đứa sống sót trở về, đời lam lũ. Đứa xe ôm, đứa xích lô, thợ hồ. Không ai giúp đỡ, can thiệp cho chúng nó có một việc làm đàng hoàng.
Xuất ngũ trở về, mỗi năm đến dịp 22/12, phường gọi lên cho vài ba trăm. Gần ba mươi năm sau, nhà nước cho được mấy triệu, cùng với thẻ bảo hiểm.
Mẹ cho miếng đất, anh em gom góp dựng cho hắn cái nhà, mở quán cafe, bán ngày chục, mười lăm li, đủ tiền đi chợ. Có điều lạ là sau khi ly hôn, hắn không ham thích phụ nữ. Một vài cô thích hắn. Có cô muốn lấy hắn làm chồng. Mọi người khuyên hắn: “Đồng ý đi!” Hắn lắc đầu: "Tui chán rồi. Không thích"
Năm mươi hai tuổi, bất ngờ hắn gọi anh em lại, tuyên bố, tháng chạp cưới vợ, khiến mọi người chưng hửng.
Người phụ nữ xinh đẹp, qua một đời chồng, đồng ý về sống chung với hắn. Đám cưới đơn sơ nhưng ai cũng vui và mừng cho hắn. Thằng đàn ông tưng tửng hiền từ, dễ mến, có được vợ.
Mấy ngày Tết quán cafe của vợ chồng hắn rộn rã tiếng nhạc xuân. Bạn bè, chiến hữu cũ đến chúc mừng. Những ca khúc một thơi chinh chiến vang khắp xóm.
Mồng tám Tết, hắn nhập viện. Bác sỹ bảo khối u ung thư đã di căn vào xương. Hắn được chuyển qua bệnh viện ung bướu. Người thân, bạn bè, vợ hắn đau buồn.
Trong bệnh viện, nghe hắn nói với vợ rằng: "Anh thấy có lỗi với mọi người vì mình sống vô tâm quá. Cả đời lúc nào anh cũng được sung sướng, được mọi người lo lắng. Nhưng chẳng lo được gì cho ai"
Hắn không lo được cho ai nhiều. Nhưng nói hắn sống sung sướng, thì không đúng. Những bữa ăn đạm bạc cơm với rau, hắn chẳng buồn phiền. Đôi lúc chỉ thở dài cho cái thế thái nhân tình, sao lắm người bạc phước.
Cuộc chiến đã bỏ quên hắn. Đồng đội về làm quan, xa lánh hắn. May còn mấy đứa tưng tửng làm bạn. Hôm rồi hắn mê man trên giường bệnh. Ngoài hành lang, vợ hắn gục đầu khóc ngất.
Đám tang lặng lẽ, những chiến hữu một thời binh lửa, đưa hắn đi và đắp những nắm đất cuối cùng trên mộ. Những khuôn mặt thất thần, buồn thương, tiễn thằng bạn về nhà.
Người vợ xanh xao, ngất lịm bên nấm mồ vun cao. Vài ngày sau, cô ấy nhập viện tâm thần.
Ngày giáp năm hắn, nhiều đồng đội cũ đến thắp nhang, buồn bã nhìn di ảnh người bạn đang mỉm cười sau màn khói trắng. Họ thất thần như bao năm tháng trở về từ vùng đất linh Cam Pu Chia. Họ vẫn sống vậy, độc thân, vui thì cười, khi buồn thì lại khóc.
Thỉnh thoảng ông lại về thắp cho hắn nén nhang, đốt thêm diếu thuốc.
Hắn có đôi mắt đẹp kì lạ. Đôi mắt đó không biết quyến rũ được bao nhiêu cô gái trong đời hắn?
Con bé cháu nội của ông thừa kế được đôi mắt đẹp đó. Giống như một bản sao của thế hệ thứ 3.
Hôm nay ngày giõ lần thứ tư cho hắn. Cũng như với Mẹ, ông không nhớ hắn mất đã qua mấy lần giỗ. Không nhớ họ đã chết từ năm nào? Ngày giỗ vào ngày nào của tháng mấy? Chỉ nhớ hắn đi trước Mẹ một hoặc hai năm gì đó.
Nhưng không sao. Ông nhớ đến họ mỗi ngày. Họ đi vào trong giấc ngủ của ông, ở bên ông. Nhớ đến họ từng khoảnh khắc hạnh phúc hay đau buồn của họ. Những biểu cảm trên khuôn mặt họ, ghi sâu vào trí nhớ.
Khi hắn mười lăm tuổi, một lần bỏ học, đi chơi, ông giận dữ, quất vào lưng hắn bằng cây thước xếp. Những vết lằn bật máu. Đau, nhưng hắn không khóc. Chỉ thảng thốt, nhìn xoáy vào mắt ông.
Khoảnh khắc đó ghim vào tim ông, nhức nhối.
Chỉ những món chay như lời Mẹ dặn. Ông thắp nén nhang, nhìn vào di ảnh hắn. Hắn nhìn xoáy vào ông. Cái nhìn trách móc. Cái nhìn biết ơn
Thấy là lướt qua. Nhìn là xoáy vào. Đôi mắt hắn xoáy vào trái tim ông. -/.